Μέχρι πρόσφατα ήταν μία από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου και μέσα σε λίγα χρόνια έχει μεταμορφωθεί στην ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία του πλανήτη, όπως αναφέρει σχετικά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ο λόγος για τη Γουιάνα, τη φτωχή χώρα της Νότιας Αμερικής, που από το 2015 βλέπει το χρήμα να εισρέει μαζικά στην επικράτειά της. Στην πρωτεύουσά της, Τζορτζτάουν, έχουν κάνει την εμφάνισή τους σύγχρονα σούπερ μάρκετ καθώς και ένα πολυτελέστατο ξενοδοχείο μπροστά στη θάλασσα που νοικιάζει τις σουίτες του έναντι 750 δολ. το βράδυ. Και την άνοιξη του επόμενου έτους αρχίζουν οι εργασίες κατασκευής ενός σύγχρονου σταδίου για την εθνική ομάδα κρίκετ.
Αυτή η μικρή χώρα της Νότιας Αμερικής οφείλει τη μεταμόρφωσή της στον πετρελαϊκό κολοσσό ExxonMobil καθώς και στους εταίρους της, την κινεζική CNOOC και την Hess, που από το 2015 έχουν ανακαλύψει έξω από τις ακτές της πετρελαιοπηγή με τουλάχιστον 11 δισ. βαρέλια πετρελαίου. Αυτή η ποσότητα «μαύρου χρυσού» μπορεί να διαρκέσει επί δεκαετίες. Σχετικό ρεπορτάζ της αμερικανικής εφημερίδας Wall Street Journal επικαλείται στελέχη της πετρελαϊκής βιομηχανίας, τα οποία δηλώνουν πως δεν είχαν δει ποτέ έως τώρα μια επιτυχία τέτοιας κλίμακας στη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους και θεωρούν βέβαιο πως ούτε θα ξαναδούν.
Ετσι οι πτήσεις προς την Τζορτζτάουν είναι γεμάτες με υπαλλήλους πετρελαϊκών βιομηχανιών που σκοπεύουν να κεφαλαιοποιήσουν το πολύτιμο εύρημα. Την περασμένη εβδομάδα, άλλωστε, η Chevron, μόνιμη ανταγωνίστρια της Exxon, διείσδυσε στο χρυσωρυχείο της Γουιάνας εξαγοράζοντας το 1/3 της Hess στο σχέδιο της κοινοπραξίας έναντι 53 δισ. δολ. που θα καταβάλει σε μετοχές. Σε συνέντευξή του στην αμερικανική εφημερίδα, ο Μάικ Γουέρθ, διευθύνων σύμβουλος της Chevron, τονίζει με ενθουσιασμό πως «πρόκειται για κάτι μοναδικό στον κόσμο» και μιλάει για «τη μεγαλύτερη ανακάλυψη της τελευταίας δεκαετίας, έναν πόρο υψηλής ποιότητας με άνευ προηγουμένου δυνατότητες ανάπτυξης».
Το κοίτασμα της Γουιάνας εκτιμάται σε 11 δισ. βαρέλια πετρελαίου, με στελέχη του κλάδου να κάνουν λόγο για μοναδική ανακάλυψη.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, από το 2017 έχουν τριπλασιαστεί τα έσοδα του κράτους της Γουιάνας, όπως και το μέγεθος της οικονομίας της. Μέχρι τον Σεπτέμβριο η χώρα είχε εισπράξει 1,88 δισ. δολ. από τα έσοδα του πετρελαίου και από εισφορές στο κρατικό ταμείο εθνικών πόρων. Ο όγκος του πετρελαίου που βρίσκεται στο υπέδαφος των ακτών της έχει, άλλωστε, προσελκύσει το ενδιαφέρον του ΟΠΕΚ, που φλερτάρει τη Γουιάνα. Της έχει προτείνει να προσχωρήσει ως μέλος του αποκτώντας μια θέση δίπλα στη Σαουδική Αραβία και στο Ιράκ. Μέχρι στιγμής, πάντως, η Γουιάνα έχει προτιμήσει την ανεξαρτησία ώστε να αντλεί όσο πετρέλαιο κρίνει η ίδια. Το εύρημα της πετρελαιοπηγής είναι, όμως, τόσο πολύτιμο, ώστε η Exxon και οι εταίροι της δεν αφήνουν τίποτε στην τύχη, αλλά μεριμνούν για να υπάρχει παντού το αποτύπωμά τους. Μέχρι στιγμής η Exxon έχει δαπανήσει σχεδόν ένα δισ. δολ., με αποτέλεσμα να έχει επενδύσει στην άλλοτε αποικία της Βρετανίας που καλύπτεται από ζούγκλα περισσότερα από όσα έχει τοποθετήσει σε αναδυόμενες αγορές της Ασίας και της Αφρικής.
Αφίσες που διαφημίζουν την Exxon βρίσκονται παντού στους δρόμους της Τζορτζτάουν καθώς και στο αεροδρόμιό της, υποσχόμενες μεγάλες επαγγελματικές ευκαιρίες και φθηνή ενέργεια μέσω μονάδας που λειτουργεί με φυσικό αέριο και το οποίο μεταφέρεται από τις πετρελαιοπηγές της χώρας. Εχει επίσης χρηματοδοτήσει τη ζημιογόνα ανάπτυξη του λιμανιού της πρωτεύουσας που θα διευκολύνει την ελεύθερη ροή των προϊόντων, ενώ έχει δαπανήσει ποσά σε συνέδρια με θέμα την ενίσχυση των γυναικών, σε εργαστήρια επιχειρηματικότητας και σε τοπικές περιβαλλοντικές οργανώσεις. Οπως τονίζει ο Αλιστερ Ρούτλετζ, διαχειριστής του σχεδίου της Exxon στη Γουιάνα, «νιώθουμε πως η φήμη μας και η φίρμα μας είναι πλέον συνδεδεμένες με την τύχη αυτού του σχεδίου και το κατά πόσον θα αποδειχθεί επιτυχές για τον λαό αυτής της χώρας». Οπως λέει ο Ρούτλετζ, τόσο η Exxon όσο και η Γουιάνα καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για να αποφύγουν τη λεγόμενη «κατάρα των φυσικών πόρων», την τάση δηλαδή των χωρών που ξαφνικά ανακαλύπτουν τεράστιο φυσικό πλούτο να εγκαταλείπουν πλήρως τμήματα της τοπικής οικονομίας, με αποτέλεσμα αυτά να ατροφούν και να αποτελούν πρόσφορο έδαφος για χρηματισμό, διαφθορά και συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια μιας μικρής, διεφθαρμένης ελίτ.
Στο μεταξύ, η νέα πραγματικότητα έχει προκαλέσει συναγερμό σε τμήμα του τοπικού πληθυσμού, με κάποιους να εκφράζουν φόβους πως η χώρα μετατρέπεται σε θυγατρική της Exxon. Κάποιοι έχουν υποβάλει αγωγές και είναι στα δικαστήρια. Η γειτονική Βενεζουέλα ισχυρίζεται πως τμήμα της πετρελαιοπηγής της Γουιάνας βρίσκεται εντός της δικής της επικράτειας και αυτός ο ισχυρισμός της αναζωπυρώνει μια παλιά εδαφική διαμάχη ανάμεσα στις δύο χώρες.