Μπορεί το ενδιαφέρον των καταναλωτών σε ό,τι αφορά τους λογαριασμούς ρεύματος να έχει επικεντρωθεί στην τιμή της κιλοβατώρας, την οποία ωθεί προς τα κάτω η αποκλιμάκωση της τιμής του φυσικού αερίου, υπάρχει όμως και η αθέατη πλευρά των λογαριασμών, που αθόρυβα επιβαρύνεται με σοβαρές αυξήσεις και δεν επηρεάζεται από τις ευνοϊκές συγκυρίες αποκλιμάκωσης των διεθνών τιμών.
Πρόκειται για τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις όπως αποτυπώνονται στο έντυπο των λογαριασμών, που είναι κοινές για όλους τους παρόχους και αφορούν τα τέλη χρήσης δικτύου και χρήσης συστήματος μεταφοράς, τις χρεώσεις ΥΚΩ (Υπηρεσίες Κοινής Ωφελείας) και τις χρεώσεις ΕΤΜΕΑΡ (πρώην τέλος ΑΠΕ).
Αναπροσαρμογή ανά 4ετία
Οι χρεώσεις δικτύων αναπροσαρμόζονται ανά τετραετία (ρυθμιστική περίοδος) βάσει των επενδυτικών προγραμμάτων των διαχειριστών (ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ) στην περίπτωση του ηλεκτρικού ρεύματος, ΔΕΣΦΑ και ΔΕΔΑ (μετά τη συγχώνευση των ΕΔΑ ΘΕΣΣ., ΕΔΑ Αττικής και ΔΕΔΑ) στην περίπτωση των λογαριασμών φυσικού αερίου.
Οι διαχειριστές δραστηριοποιούνται στις μονοπωλιακές αγορές των δικτύων ρεύματος και φυσικού αερίου με μηδενικό ρίσκο ανταγωνισμού και απολαμβάνουν ετήσιο ρυθμιζόμενο έσοδο το οποίο θα πρέπει να καλύπτει τις επενδύσεις τους και μια εύλογη απόδοση κεφαλαίων, το περίφημο Wacc. Το ύψος του Wacc ορίζει ουσιαστικά και το μέγιστο της κερδοφορίας των διαχειριστών γι’ αυτό και τα τελευταία χρόνια αποτελεί μόνιμη διαμάχη μεταξύ των διαχειριστών και της αρμόδιας αρχής, ΡΑΑΕΥ, που πρέπει να το εγκρίνει με βασικό κριτήριο τη χαμηλότερη δυνατή επιβάρυνση των καταναλωτών και τη διασφάλιση της ομαλής υλοποίησης των επενδυτικών προγραμμάτων και της βιωσιμότητας των εταιρειών.
Υψηλές επενδύσεις σημαίνει και διεκδίκηση υψηλού Wacc και αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι ξένοι μέτοχοι που ελέγχουν τα ελληνικά δίκτυα ενέργειας (State Grid τον ΑΔΜΗΕ, Macquarie τον ΔΕΔΔΗΕ, κοινοπραξία της Snam τον ΔΕΣΦΑ και Italgas τη ΔΕΔΑ) και σχεδιάζουν επενδυτικά προγράμματα-μαμούθ με έρεισμα τις ανάγκες της ενεργειακής μετάβασης.
Μέσα σε οκτώ μήνες υπερτριπλασιάστηκαν οι χρεώσεις για τη χρήση δικτύου και μεταφοράς ρεύματος.
Αλλωστε στις συμφωνίες μετόχων που έχουν υπογράψει όταν εξαγόραζαν τα ελληνικά δίκτυα έχουν πετύχει όρους για τη διανομή κερδών σε ποσοστό 50%, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις το ποσοστό αυτό φτάνει και στο 94%! Η ΡΑΑΕΥ έχει σε πολλές περιπτώσεις περικόψει έργα των διαχειριστών που είτε δεν έκρινε απαραίτητα είτε έκρινε πως η σχέση κόστους/οφέλους είναι δυσανάλογη για τον καταναλωτή, ενώ κάποιες φορές έχει έρθει σε ανοιχτή δημόσια σύγκρουση με τους διαχειριστές με χαρακτηριστικότερη τη διαμάχη με τον ΑΔΜΗΕ για το Wacc του 2022. Αντίστοιχη σύγκρουση υποβόσκει αυτό το διάστημα μεταξύ ΡΑΑΕΥ και Italgas για το Wacc της ΔΕΔΑ περιόδου 2024-2026, με τους Ιταλούς μετόχους να διεκδικούν 9,9% και τη ΡΑΑΕΥ κάτω από 8,5%. Η ΡΑΑΕΥ έχει εγκρίνει ήδη Wacc 8,57% στη ΔΕΔΑ για το έτος 2023, το οποίο οδηγεί σε αυξήσεις τελών χρήσης δικτύου από 2% έως και 31% στις ώριμες αγορές Αττικής, Θεσσαλονίκης και Θεσσαλίας και έως 56% για κάποιες περιοχές στην υπόλοιπη χώρα. Αποδοχή του αιτήματος της Italgas μεταφράζεται σε πολύ μεγαλύτερες αυξήσεις για τους καταναλωτές. Η εταιρεία υλοποιεί ένα επενδυτικό πρόγραμμα συνολικού ύψους 840 εκατ. ευρώ την περίοδο 2023-2027.
Στο μεταξύ, από τον περασμένο Μάιο υπερτριπλασιάστηκαν τα τέλη δικτύου για το σύνολο των καταναλωτών μέσης και χαμηλής τάσης, δηλαδή μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις και νοικοκυριά, Ενα μέσο νοικοκυριό που καταναλώνει ετησίως 3.750 κιλοβατώρες επιβαρύνθηκε με πρόσθετο κόστος της τάξης των 76 ευρώ. Από 98 ευρώ που πλήρωνε πριν, υπολογίζεται ότι πληρώνει 174 ευρώ. Είχαν προηγηθεί από τον περασμένο Νοέμβριο αυξήσεις στα τέλη χρήσης συστήματος του ΑΔΜΗΕ. Συγκεκριμένα, για τις επιχειρήσεις υψηλής τάσης (ενεργοβόρες βιομηχανίες) η χρέωση συστήματος από 1,963 ευρώ/μεγαβατώρα το 2021 αναπροσαρμόστηκε σε 3,728 ευρώ/μεγαβατώρα, για τις επιχειρήσεις μέσης τάσης από 1,384 ευρώ/μεγαβατώρα σε 3,869 ευρώ/μεγαβατώρα, και για νοικοκυριά και επιχειρήσεις που είναι συνδεδεμένα με το δίκτυο χαμηλής τάσης από 6,35 ευρώ/μεγαβατώρα σε 9,78 ευρώ/μεγαβατώρα.
Αυτή η αθέατη πλευρά των λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου θα αποτελέσει την αμέσως επόμενη παρέμβαση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρου Σκυλακάκη, για τον οποίο το «πράσινο» τιμολόγιο, όπως τονίζει στην «Κ» ήταν το πρώτο μέρος μιας συνολικότερης παρέμβασης για τη μείωση του λογαριασμού ρεύματος.
«Ξεκινήσαμε από τη λιανική γιατί συνδέεται άμεσα με τον καταναλωτή, αλλά δεν θα μείνουμε εκεί. Θα δούμε όλες τι συνιστώσες του λογαριασμού ρεύματος. Τον έχουμε σπάσει σε κομμάτια και τα κοιτάμε ένα ένα για να παρέμβουμε», τονίζει στην «Κ». Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσει ο υπουργός και τα αναμενόμενα μέτρα για την αύξηση της δυναμικότητας των δικτύων προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, αλλά και τα μέτρα που έχει προαναγγείλει και αναμένεται να θεσμοθετηθούν άμεσα για τις ρευματοκλοπές και τους στρατηγικούς κακοπληρωτές.
Ανάγκη ελέγχου
Στο στόχαστρο του υπουργού θα βρεθούν σύντομα και οι χρεώσεις των διαχειριστών δικτύων. «Δεν μπορεί να φτιάχνουμε υδραγωγεία λες και είμαστε Ρωμαίοι», αναφέρει χαρακτηριστικά ο υπουργός, αφήνοντας να εννοηθεί ότι μπορεί να σχεδιάζονται και έργα που δεν είναι απαραίτητα. Επισημαίνει, δε, την ανάγκη ελέγχου σε επίπεδο αφενός υπερσχεδιασμού και αφετέρου δαπανών. Στις προθέσεις του υπουργού, μάλιστα, είναι μια πρόσθετη παρέμβαση από πλευράς του υπουργείου, που να διευκολύνει τη ΡΑΕΕΥ στον έλεγχο των δαπανών των διαχειριστών.