Οι υποτονικές μακροοικονομικές προοπτικές και οι αυστηρότερες συνθήκες χρηματοδότησης παραμένουν πηγή κινδύνου για τις τράπεζες της Ευρωζώνης, όπως προειδοποίησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η ταχύτατη αύξηση των επιτοκίων συνέβαλε στην ενίσχυση της συνολικής κερδοφορίας τους, αλλά αυτή η επίδραση θα μειωθεί καθώς οι τράπεζες θα μετακυλίουν τα υψηλότερα επιτόκια στις καταθέσεις, σημείωσε χαρακτηριστικά η κεντρική τράπεζα στο πλαίσιο της δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων της διαδικασίας εποπτικού ελέγχου και αξιολόγησης (SREP) του 2023.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον SREP, οι τράπεζες της Ευρωζώνης εξακολουθούν να επιδεικνύουν ανθεκτικότητα. Κατά μέσον όρο, διατήρησαν εύρωστες θέσεις κεφαλαίου και ρευστότητας, σε επίπεδο πολύ υψηλότερο από τις κανονιστικές απαιτήσεις, ενώ η κερδοφορία επανήλθε σε επίπεδα που δεν είχαν καταγραφεί εδώ και πάνω από μια δεκαετία, ενισχύοντας την ικανότητα των τραπεζών να αντεπεξέρχονται σε εξωτερικές διαταραχές. Η μέση βαθμολογία SREP παρέμεινε σε γενικές γραμμές σταθερή σε 2,6 (με εύρος από 1 έως 4), καθώς η βαθμολογία του 70% των τραπεζών ήταν ίδια όπως και το 2022, η βαθμολογία του 14% των τραπεζών επιδεινώθηκε και η βαθμολογία του 15% των τραπεζών βελτιώθηκε.
Αβεβαιότητες και κίνδυνοι
«Η ανθεκτικότητα που βλέπουμε δεν θα πρέπει να οδηγεί σε εφησυχασμό, καθώς εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές αβεβαιότητες και κίνδυνοι», προειδοποίησε ο επικεφαλής του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού της ΕΚΤ, SSM, Αντρέα Ενρία. Η οικονομική ανάπτυξη θα εξακολουθήσει να επιβραδύνεται καθώς η σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και οι δυσμενείς συνθήκες προσφοράς πιστώσεων συνεχίζουν να διοχετεύονται στην πραγματική οικονομία ενώ αποσύρεται η δημοσιονομική στήριξη.
Επιπλέον, ανέφερε ο Ενρία, η τραπεζική αναταραχή τον Μάρτιο του 2023, αν και δεν επηρέασε σημαντικά τις ευρωπαϊκές τράπεζες, υπογράμμισε ωστόσο τον κίνδυνο οι γρήγορες προσαρμογές των επιτοκίων να προκαλέσουν αστάθεια στην αγορά.
Επειτα από αυτήν την αξιολόγηση της ΕΚΤ, η απαίτηση του Πυλώνα 2 ανά τράπεζα για το κεφάλαιο CET1 αυξάνεται ελαφρώς για το 2024 από 1,1%, κατά μέσον όρο, σε περίπου 1,2% των σταθμισμένων ως προς τον κίνδυνο στοιχείων ενεργητικού (RWA). Σε αυτό το πλαίσιο, επιβάλλονται πρόσθετες κεφαλαιακές απαιτήσεις για μοχλευμένη χρηματοδότηση υψηλού κινδύνου σε οκτώ τράπεζες και πρόσθετες κεφαλαιακές απαιτήσεις για μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα σε 20 τράπεζες.
Ο αριθμός των συμβάντων κυβερνοασφάλειας που ανέφεραν οι τράπεζες εκτοξεύθηκε το πρώτο εξάμηνο του 2023.
Επίσης, οι συνολικές απαιτήσεις και κατευθύνσεις για το κεφάλαιο CET1 αυξάνονται σε 11,1% κατά μέσον όρο για το 2024, από 10,7% του 2023, λόγω της επίδρασης των μακροπροληπτικών πολιτικών. Οι συνολικές απαιτήσεις και οι κατευθύνσεις του Πυλώνα 2 σε ό,τι αφορά το συνολικό κεφάλαιο επίσης αυξήθηκαν ελαφρώς σε 15,5% των RWA, από 15,1% το 2022. Παρά το γεγονός ότι η ποιότητα του ενεργητικού είναι ακόμα ισχυρή, η ΕΚΤ επεσήμανε πως αρχίζουν και διαφαίνονται σημάδια επιδείνωσης. «Ενώ ο συνολικός δείκτης και το απόθεμα NPE εξακολουθούν να διαμορφώνονται κοντά σε πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα, διαφαίνονται κάποιες πρώτες ενδείξεις επιδείνωσης της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού», όπως σημείωσε, και αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκ νέου αύξηση των κόκκινων δανείων.
Οι τρεις προτεραιότητες
Η ΕΚΤ παράλληλα τόνισε τις τρεις εποπτικές προτεραιότητές της για την επόμενη τριετία, οι οποίες επικεντρώνονται τόσο στους βραχυπρόθεσμους κινδύνους για τον τραπεζικό τομέα όσο και στην ανάγκη αντιμετώπισης πιο διαρθρωτικών μεσοπρόθεσμων προκλήσεων.
Πρώτον, προκειμένου να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των τραπεζών σε άμεσες μακρο-χρηματοπιστωτικές και γεωπολιτικές διαταραχές, η ΕΚΤ θα ζητήσει από τις τράπεζες να αντιμετωπίσουν τις ελλείψεις στο πλαίσιο ενεργητικού και παθητικού που εφαρμόζουν, καθώς και στη διαχείριση πιστωτικού κινδύνου. Ενώ η άνοδος των επιτοκίων έχει μέχρι στιγμής θετική επίδραση στην κερδοφορία, οι τράπεζες πρέπει να είναι προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν πιο ευμετάβλητες πηγές χρηματοδότησης, υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης, πιθανή υποβάθμιση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού και περαιτέρω ανατιμολόγηση στις χρηματοπιστωτικές αγορές βραχυ-μεσοπρόθεσμα.
Δεύτερον, οι τράπεζες πρέπει επίσης να επιταχύνουν την αποτελεσματική διόρθωση των ελλείψεων όσον αφορά την εσωτερική διακυβέρνηση και τη διαχείριση των κλιματικών και περιβαλλοντικών κινδύνων. Οπως σημείωσε η ΕΚΤ, σε τρεις στις τέσσερις τράπεζες έχουν επιβληθεί μέτρα για την αντιμετώπιση ανεπαρκειών στην εσωτερική διακυβέρνηση. Παράλληλα, οι κλιματικοί κίνδυνοι θα εξακολουθήσουν να αξιολογούνται σε ορισμένες επιτόπιες επιθεωρήσεις, ενώ το 2024 προγραμματίζεται να ξεκινήσουν μεμονωμένες στοχευμένες αποστολές σχετικά με τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους.
Η τρίτη προτεραιότητα είναι η περαιτέρω πρόοδος ως προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό και τη δημιουργία εύρωστων πλαισίων επιχειρησιακής ανθεκτικότητας. Οπως τόνισε η ΕΚΤ, ο αριθμός των συμβάντων κυβερνοασφάλειας που ανέφεραν οι τράπεζες εκτοξεύθηκε το α΄ εξάμηνο του 2023, αντανακλώντας τη σημαντική έκθεση του κλάδου σε εξελισσόμενες απειλές στον κυβερνοχώρο, η οποία οφειλόταν, μεταξύ άλλων, στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και στις αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις.