Οι φορολογικές δηλώσεις του 2010 ήταν οι τελευταίες που αποτύπωσαν δηλωθέντα εισοδήματα άνω των 100 δισ. ευρώ για το σύνολο των φυσικών προσώπων της χώρας. Με καθυστέρηση 14 ετών, το οικονομικό επιτελείο θα επιδιώξει ή το 2024 ή το 2025 να καταρρίψει αυτό το ρεκόρ, κάτι που προϋποθέτει ότι τα δηλωθέντα εισοδήματα των φορολογουμένων θα αυξηθούν κατά τουλάχιστον 15 δισ. ευρώ μέσα σε μία τριετία. Η αύξηση, που αποσκοπεί προφανώς στο να ενισχυθούν τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, θα είναι και πραγματική –λόγω των αναπροσαρμογών σε μισθούς και συντάξεις– αλλά και… τεχνικού χαρακτήρα. Το νέο σύστημα φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων, αλλά και τα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, εκτιμάται ότι μπορούν να προσθέσουν ακόμη και 10 δισ. ευρώ φορολογητέας ύλης στα εκκαθαριστικά της εφορίας του 2024, αλλά κυρίως του 2025. Ηδη για το 2024 αναζητούνται εισπράξεις από φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων που δεν έχουν καταγραφεί ποτέ στην Ιστορία της χώρας: πάνω από 13,3 δισ. ευρώ, ενώ για το 2025 ο πήχυς θα μπει ακόμη υψηλότερα αν κερδηθεί ο στόχος να αυξηθεί η φορολογητέα ύλη στα προ μνημονίων επίπεδα.
Η πολυετής ύφεση κατά τη μνημονιακή περίοδο είχε αποτέλεσμα το άθροισμα των δηλωθέντων εισοδημάτων να υποχωρήσει ακόμη και κατά 30 δισ. ευρώ ετησίως σε σχέση με το 2009, όταν καταγράφηκε το ιστορικό υψηλό των 100 δισ. ευρώ. Ολη την περίοδο από το 2013 μέχρι και το 2018, το άθροισμα όλων των εισοδημάτων από όλες τις πηγές μετά βίας ξεπερνούσε τα 70-73 δισ. ευρώ τον χρόνο. Πάνω που ξεκίνησε η ανάκαμψη, η χώρα χτυπήθηκε από την πανδημία, που «εξαφάνισε» φορολογητέα ύλη, ρίχνοντας τα φανερά εισοδήματα στα 75 δισ. ευρώ. Οι δηλώσεις του 2022 έδειξαν επαναφορά στα 85 δισ. ευρώ και πλέον το «στοίχημα» είναι με τα εκκαθαριστικά του 2024 και του 2025 να σπάσει προς τα πάνω το φράγμα των 100 δισ. ευρώ. Γιατί θεωρείται επιτεύξιμος ο συγκεκριμένος στόχος;
1. Για πρώτη φορά από το 2009 δίδονται αυξήσεις στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων. Αθροιστικά, τα μέτρα που ήδη φάνηκαν προ ημερών στη μισθοδοσία του Ιανουαρίου εκτιμάται ότι θα αυξήσουν τις ονομαστικές αποδοχές κατά περισσότερο από ένα δισ. ευρώ, καθώς εκτός από τις αυξήσεις θα πρέπει να συνυπολογιστούν και οι νέες προσλήψεις που θα γίνουν στο Δημόσιο.
2. Στον ιδιωτικό τομέα, το 2024 εκτιμάται ότι θα φέρει μεγαλύτερες πραγματικές αυξήσεις σε σχέση με το 2023. Εκτός από την αύξηση του κατώτατου μισθού και το «ξεπάγωμα» των τριετιών, επιδρά θετικά η μείωση της ανεργίας, καθώς πέραν του ότι αυξάνεται ο αριθμός των απασχολουμένων, μπαίνουν και οι εργοδότες στη διαδικασία να δώσουν καλύτερους μισθούς για να κρατήσουν τους εργαζομένους. Ηδη, οι πρώτες ανακοινώσεις μεγάλων επιχειρήσεων με δεκάδες χιλιάδες εργαζομένους, κάνουν λόγο για κατώτατους μισθούς στην περιοχή των 900-1.000 ευρώ, αναδρομική αναγνώριση της προϋπηρεσίας για την περίοδο 2012-2023, αλλά και αυξήσεις μεγαλύτερες του πληθωρισμού για όσους κατατάσσονται σε μεγαλύτερα μισθολογικά κλιμάκια. Οι αυξήσεις στον ιδιωτικό τομέα εκτιμάται ότι μπορεί να φτάσουν και τα 2 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Για να επιτευχθεί και να επιστρέψουμε στα επίπεδα του 2010 πρέπει το εισόδημα των φορολογουμένων να αυξηθεί κατά 15 δισ.
3. Οι συνταξιούχοι λαμβάνουν μόνιμη αύξηση στο εισόδημά τους για δεύτερη διαδοχική χρονιά. Η δαπάνη για τις συντάξεις εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 32,78 δισ. ευρώ το 2024 από 31,88 δισ. ευρώ το 2023 και 30,1 δισ. ευρώ το 2022. Αρα, μέσα σε μια διετία το δηλωθέν εισόδημα των συνταξιούχων θα έχει αυξηθεί κατά περίπου 2,8 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση.
4. Η μεγαλύτερη πηγή αύξησης της φορολογητέας ύλης, που θα αποτυπωθεί μάλιστα στις φορολογικές δηλώσεις του 2024, θα είναι το νέο σύστημα φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων. Στις φορολογικές δηλώσεις του 2023 τα εισοδήματά τους –περίπου 735.000 φορολογουμένων– ανήλθαν στα 7 δισ. ευρώ. Με την εφαρμογή του ελάχιστου εισοδήματος θα εκτοξευτούν τεχνικά –για πρώτη φορά στις δηλώσεις του 2024– στα 13,2 δισ. ευρώ. Θα υπάρξει μια απώλεια λόγω των τεκμηρίων και η «καθαρή» αύξηση της φορολογητέας ύλης θα είναι περίπου 5,5 δισ. ευρώ. Σ’ αυτή τη μεταβολή στηρίζεται και η πρόβλεψη ότι η παρέμβαση θα προσθέσει πάνω από 600 εκατ. ευρώ στα φορολογικά έσοδα.
Σε αύξηση της φορολογητέας ύλης προσβλέπει το οικονομικό επιτελείο και από άλλες πηγές, όπως για παράδειγμα τα εισοδήματα από ενοίκια που έχουν μείνει καθηλωμένα εδώ και χρόνια στην περιοχή των 6,5 δισ. ευρώ. Με τα μέτρα για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, αλλά και τις μεγάλες αυξήσεις στα ενοίκια που καταγράφονται τους τελευταίους μήνες στα νέα μισθωτήρια, είναι λογικό να αναμένεται και αύξηση των δηλωθέντων εισοδημάτων κατά αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ και απ’ αυτή την κατηγορία.
Μπορεί σε επίπεδο δηλωθέντων εισοδημάτων ακόμη να ψάχνουμε την επιστροφή στα επίπεδα του 2009 και στα 100 δισ. ευρώ, δεν ισχύει όμως το ίδιο για τις εισπράξεις από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων. Το 2023 κλείνει με νέο ιστορικό ρεκόρ εισπράξεων, περίπου στα 12,4 δισ. ευρώ, ενώ για το 2024 ο πήχυς μπαίνει στα 13,33 δισ. ευρώ.
Ενας από τους βασικούς λόγους είναι η μη τιμαριθμική αναπροσαρμογή της φορολογικής κλίμακας, καθώς οι ονομαστικές αυξήσεις που γίνονται σε μισθούς και συντάξεις –ή ακόμη και οι τεχνητές αυξήσεις στα κέρδη των επαγγελματιών– οδηγούν σε φορολόγηση με ολοένα και υψηλότερο συντελεστή. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και ο αμειβόμενος με τον κατώτατο μισθό υπόκειται πλέον σε παρακράτηση για φόρο εισοδήματος.