Φθηνότερο σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά όχι φθηνό, αποδεικνύεται ότι είναι ένα τυπικό «καλάθι» του σούπερ μάρκετ, καθώς η απόκλισή του σε σχέση με τις άλλες χώρες είναι πολύ μικρή, ενώ η διαφορά μεταξύ των εισοδημάτων σε Ελλάδα και Ευρώπη φτάνει σε ορισμένες περιπτώσεις να είναι ακόμη και… χαοτική. Ετσι, το μέσο «καλάθι» στο Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να είναι ακριβότερο κατά 21% από το αντίστοιχο στην Ελλάδα, όμως την ίδια ώρα οι μέσες ετήσιες αποδοχές στη Γηραιά Αλβιώνα είναι υπερδιπλάσιες από αυτές που ισχύουν στην Ελλάδα. Ακόμη και στην Πορτογαλία, όπου οι τιμές σημειωτέον στα βασικά είδη παντοπωλείου είναι χαμηλότερες από αυτές στην Ελλάδα, οι μέσες ετήσιες αποδοχές είναι κατά 23% υψηλότερες από ό,τι στην Ελλάδα.
Τα εισοδήματα
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), οι μέσες ετήσιες αποδοχές στην Ελλάδα το 2022 διαμορφώθηκαν σε 23.736 ευρώ, όταν στην Πορτογαλία την ίδια χρονιά ήταν 29.166 ευρώ και στην Ισπανία 39.160 ευρώ. Το «καλάθι» του σούπερ μάρκετ στην Πορτογαλία, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, είναι φθηνότερο κατά 3% από αυτό στην Ελλάδα, ενώ στην Ισπανία μόλις κατά 0,37% ακριβότερο.
Τα καθηλωμένα χαμηλά εισοδήματα και οι παγιωμένες στα υψηλά τιμές είναι αυτό ακριβώς που κάνει πιο δυσβάσταχτη την ακρίβεια για το μεγαλύτερο μέρος των νοικοκυριών στην Ελλάδα. Την ίδια ώρα, αποδεικνύεται ότι τα όποια μέτρα έχουν ληφθεί έως τώρα για τον περιορισμό των ανατιμήσεων δεν έχουν αποδώσει τα προσδοκώμενα: ένα αντιπροσωπευτικό «καλάθι» 39 προϊόντων κοστίζει σήμερα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), 151,95 ευρώ έναντι 137,39 ευρώ ένα χρόνο πριν, ακριβότερα δηλαδή κατά 10,60%. Οι ανατιμήσεις στις 39 αυτές κατηγορίες προϊόντων κυμαίνονται από 0,71% έως σχεδόν 54% (στο ελαιόλαδο και στη μαρμελάδα). Κατά 42% έχει αυξηθεί η τιμή των απορρυπαντικών πιάτων, κατά 23% των απορρυπαντικών ρούχων, κατά 25% η τιμή του ρυζιού, κατά 8,33% η τιμή των μακαρονιών, κατά 38% η τιμή του χυμού πορτοκαλιού, κατά 40% η τιμή του χυμού ντομάτας. Ακριβότερα σε σχέση με ένα χρόνο πριν, πληρώνουμε το γάλα (5,5%), τα αυγά (16,35%), το τυρί φέτα (11%), αλλά και τις φακές (7,1%). Το παρήγορο είναι ότι καταγράφονται και μειώσεις τιμών σε 12 από τις 39 κατηγορίες προϊόντων του εξεταζόμενου «καλαθιού».
Το πορτογαλικό «καλάθι» είναι φθηνότερο κατά 3% σε σχέση με το ελληνικό. Επιπλέον, οι μέσες ετήσιες αποδοχές των Πορτογάλων είναι κατά 23% υψηλότερες.
Ωστόσο, παρά την αποκλιμάκωση των τιμών που παρατηρείται για παράδειγμα σε κάποια είδη τροφίμων, όπως το κοτόπουλο και η γαλοπούλα (-16% και -14% αντιστοίχως), αλλά και σε είδη ατομικής υγιεινής, καθώς και είδη για τη φροντίδα των βρεφών, αυτές εξακολουθούν να βρίσκονται σε αρκετά υψηλότερα επίπεδα στην Ελλάδα από ό,τι σε άλλες χώρες. Ετσι, οι βρεφικές πάνες (Νο 2 25-30 τεμάχια) πωλούνται στην Ελλάδα 9,95 ευρώ έναντι μόλις 5,48 ευρώ στην Αγγλία, 7,34 ευρώ στην Πορτογαλία, ενώ στη Γαλλία πωλούνται ακριβότερα μεν αλλά με την απόκλιση να είναι μόλις 0,35 ευρώ. Κι όλα αυτά ενώ σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν η τιμή τους έχει μειωθεί κατά 8,46%.
Ανάλογη είναι η εικόνα και στα μωρομάντιλα με την τιμή τους στην Ελλάδα (συσκευασίες 60-80 τεμάχια) να είναι 2,48 ευρώ (μειωμένη κατά 11,42% σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2022) έναντι 2,50 ευρώ στο Ηνωμένο Βασίλειο, 1,71 ευρώ στην Ισπανία, όσο και στην Ιταλία. Ας σημειωθεί ότι οι παραπάνω κατηγορίες προϊόντων βρέθηκαν στο επίκεντρο του δημοσίου διαλόγου το τελευταίο διάστημα, τόσο λόγω των προστίμων σε πολυεθνικές εταιρείες παραγωγής αυτών, όσο και λόγω του ότι πάνω από το 60% αυτών πωλούνται υπό προωθητικές ενέργειες, κάτι που εξετάζεται εάν υποκρύπτει πλασματικές εκπτώσεις.
Μεγαλύτερες ανατιμήσεις
Τα δομικά προβλήματα της εγχώριας αγοράς είναι τέτοια που μέτρα όπως το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους ή το «καλάθι του νοικοκυριού», το οποίο σύμφωνα με τις αλυσίδες των σούπερ μάρκετ δεν έχει πλέον την απήχηση που είχε αρχικά στους καταναλωτές, δεν αρκούν για να ανατρέψουν την κατάσταση, ενώ αποτυπώνονται σε ένα ακόμη στοιχείο: παρά το γεγονός ότι ανατιμήσεις έχουν καταγραφεί σε πολλές κατηγορίες προϊόντων και στις άλλες χώρες τις οποίες εξετάζει το ΙΕΛΚΑ –άλλωστε ο πληθωρισμός μαστίζει την παγκόσμια οικονομία από τα μέσα του 2021– αυτές είναι μικρότερες από τις αντίστοιχες που έχουν γίνει στην Ελλάδα. Ετσι, για παράδειγμα, ενώ αναψυκτικό τύπου Cola (1,5 λίτρο) στην Ελλάδα πωλείται σήμερα κατά 33,33% ακριβότερα σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2022, στο Ηνωμένο Βασίλειο η αντίστοιχη αύξηση ήταν 15%. Στην Ισπανία ακόμη μικρότερη, της τάξης του 9%. Απορρυπαντικό πιάτων πωλείται ακριβότερα κατά 42% στην Ελλάδα σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν, με την αύξηση όμως στο Ηνωμένο Βασίλειο να περιορίζεται σε 7,27% και στην Πορτογαλία να παραμένει στα ίδια επίπεδα.