Αυτές τις ημέρες άνδρες με ακριβά κοστούμια συζητούν για τη διοίκηση του κόσμου στο Νταβός και ενδεχομένως η επιβολή φορολογίας να δαμάσει την εξουσία τους. Πλησιάζουμε στο σημείο να εμφανιστεί ο πρώτος τρισεκατομμυριούχος στον κόσμο και όχι να τερματίσουμε τη φτώχεια. Γιατί; Το οικονομικό μας σύστημα ευνοεί τους ολιγάριθμους πλουσιότερους, συχνά αρσενικού γένους, που βασιλεύουν σε αυτό. Ερευνα της Oxfam αποκαλύπτει ότι οι πέντε πλουσιότεροι άνδρες στον κόσμο έχουν σχεδόν διπλασιάσει τις περιουσίες τους από το 2020, καθώς και ότι ένας δισεκατομμυριούχος είναι ο διευθύνων σύμβουλος ή ο κύριος μέτοχος σε επτά από τις δέκα μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου.
Η συγκέντρωση πλούτου και το μονοπώλιο είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Από την τεχνολογία μέχρι τα φαρμακευτικά προϊόντα γινόμαστε μάρτυρες του τρόπου με τον οποίο οι σύγχρονοι άνδρες των μονοπωλίων συσσωρεύουν τεράστιες περιουσίες και επιρροή. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση οι πέντε πλουσιότεροι διόγκωσαν τον πλούτο τους με ρυθμό 6 εκατ. ευρώ την ώρα από το 2020. Αυτό αντιστοιχεί σε συσσωρευμένο πλούτο άνω των 400 δισ. ευρώ, ποσό ισοδύναμο με το ήμισυ του προϋπολογισμού για την παιδεία σε όλη την Ε.Ε.
Συχνά, βέβαια, πίσω από τους δισεκατομμυριούχους βρίσκονται μεγάλες εταιρείες που αποκομίζουν απροσδόκητα κέρδη. Το 2023 ήταν το πιο κερδοφόρο γι’ αυτές. Συγκεκριμένα, 22 από τα κεντρικά γραφεία των μεγαλύτερων διεθνών εταιρειών στην Ε.Ε. πραγματοποίησαν καθαρά κέρδη 172 δισ. ευρώ το 12μηνο Ιουλίου 2022 – Ιουνίου 2023, ήτοι 66% υψηλότερα από το 2018-2021. Αυτά τα κέρδη διοχετεύονται στους πολύ πλούσιους ιδιοκτήτες τους, οι οποίοι στη συνέχεια μπορούν ποικιλοτρόπως να αποκτήσουν επιρροή.
Οι δισεκατομμυριούχοι και οι εταιρείες τους μπορούν να πληρώσουν στρατούς με λομπίστες για να επηρεάσουν τους διαμορφωτές πολιτικής, ώστε να θεσπίσουν νόμους προς όφελός τους. Μπορούν να αποφασίσουν ποια έργα ή τομείς εξασφαλίζουν επενδύσεις ή δάνεια και ποιοι όχι, διότι το πλουσιότερο 1% κατέχει άνω του 40% των παγκόσμιων χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων ομολόγων και μετοχών. Ακόμα, επηρεάζουν την κοινή γνώμη ελέγχοντας σημαντικά μέσα ενημέρωσης. Επί παραδείγματι, ο Γάλλος δισεκατομμυριούχος Μπερνάρ Αρνό, ο δεύτερος ευπορότερος στον κόσμο, διοικεί μία αυτοκρατορία πολυτελών ειδών και, επιπλέον, έχει τα μεγαλύτερα μέσα ενημέρωσης της Γαλλίας, τους ομίλους Les Échos και Le Parisien.
Οι εταιρείες γεννούν ανισότητες, αποκομίζουν κέρδη, αποφεύγουν φόρους, ιδιωτικοποιούν τις κρατικές υπηρεσίες και υποκινούν την κλιματική κατάρρευση. Η ανάλυση της Oxfam δείχνει ότι τα τελευταία δύο χρόνια, 800 εκατομμύρια εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο έχασαν 1,4 τρισ. ευρώ από τον πληθωρισμό, ήτοι 25 ημέρες χαμένων μισθών κατά κεφαλήν. Εν τω μεταξύ, οι εταιρείες διανέμουν το 80% των κερδών ρεκόρ τους στους ήδη πλούσιους μετόχους τους. Οι δε εταιρείες ορυκτών καυσίμων επωφελούνται από τις δραστηριότητές τους, που σκοτώνουν τη Γη, παρεμποδίζοντας την πρόοδο στην επείγουσα δράση για το κλίμα.
Τα καλά νέα είναι ότι μπορούμε να το σταματήσουμε αυτό. Χρειάζεται οι κυβερνήσεις να ανακτήσουν τον έλεγχο. Οι δίκαιοι φόροι είναι ζωτικής σημασίας για να διαρραγεί η κυριαρχία των δισεκατομμυριούχων και να διασφαλίσουμε ότι η οικονομία μας λειτουργεί και για τους απλούς ανθρώπους. Ενας φόρος 2%-5% για τους πολυεκατομμυριούχους και τους δισεκατομμυριούχους της Ε.Ε. θα απέφερε ετησίως 300 δισ. ευρώ, ποσό επαρκές να καλύψει το 40% του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ε.Ε. Αυτός ο μικρός φόρος θα ενίσχυε τα κρατικά ταμεία για την καταπολέμηση της ανισότητας, αλλά θα έκανε επίσης τους πλούσιους ρυπαίνοντες να πληρώσουν για τον ρόλο τους στην κλιματική κρίση.
* H κ. Κιάρα Πουτατούρο είναι αναπληρώτρια διευθύντρια του γραφείου Oxfam Ευρωπαϊκής Ενωσης. To άρθρο δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της Social Europe, socialeurope.eu.