Το δεύτερο ακριβότερο «καλάθι» έχει η Ελλάδα μεταξύ πέντε ευρωπαϊκών χωρών, στις οποίες συγκαταλέγονται χώρες με αρκετά υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα, όπως η Γερμανία και η Ισπανία, αλλά και με χώρες με παρόμοια χαρακτηριστικά με αυτά της Ελλάδας από πλευράς εισοδημάτων και μεγέθους της αγοράς, όπως η Πορτογαλία και αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως η Ρουμανία.
Αυτό προκύπτει από τη σύγκριση τιμών που πραγματοποίησε η «Καθημερινή» σε 15 προϊόντα σούπερ μάρκετ, δημιουργώντας ένα τυπικό «καλάθι» από βασικά είδη διατροφής, ατομικής υγιεινής, ειδών νοικοκυριού και βρεφικής φροντίδας. Στόχος, μάλιστα, είναι να πραγματοποιούμε την έρευνα αυτή σε εβδομαδιαία βάση και να δημοσιεύουμε το «Καλάθι της Κ» στο site www.kathimerini.gr. Επίσης, σε εβδομαδιαία βάση θα δημοσιεύουμε τη μέση τιμή της απλής αμόλυβδης βενζίνης στην Ελλάδα και στις τέσσερις άλλες χώρες.
Από την έρευνα αυτής της εβδομάδας προκύπτει ότι το «καλάθι» των 15 προϊόντων κοστίζει συνολικά στην Ελλάδα 70,50 ευρώ κατά μέσον όρο και είναι το δεύτερο ακριβότερο μετά την Ισπανία, όπου το αντίστοιχο καλάθι κοστίζει 73,50 ευρώ.
Πέρα από το γεγονός ότι η απόκλιση είναι μικρή ανάμεσα στις δύο χώρες, αξίζει να επισημανθούν δύο ακόμη στοιχεία: πρώτον, ότι οι μέσες ετήσιες αποδοχές στην Ισπανία είναι κατά 65% υψηλότερες από αυτές στην Ελλάδα (στοιχεία 2022), σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Δεύτερον, για λόγους ακριβέστερης σύγκρισης, έχουν ληφθεί υπόψη μόνο επώνυμα προϊόντα. Κάτι που σημαίνει ότι στην Ισπανία οι μέσες τιμές των ειδών σούπερ μάρκετ διαμορφώνονται στην ουσία σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από αυτές στην Ελλάδα, δεδομένου ότι το μερίδιο των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στην Ισπανία ήταν το 2023 44,4%, ενώ στην Ελλάδα, αν και αυξάνεται την τελευταία διετία, παραμένει πολύ χαμηλότερο, στο 23,9% (στοιχεία της PLMA – Παγκόσμια Ενωση Παρασκευαστών Προϊόντων Ιδιωτικής Ετικέτας).
Για τον ίδιο λόγο, το γερμανικό «καλάθι» είναι πιθανότατα ακόμη φθηνότερο από αυτό που προκύπτει από την έρευνα της «Κ» και διαμορφώθηκε στα 62,95 ευρώ. Το μερίδιο των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στη Γερμανία είναι 40,9%. Το πλέον φθηνότερο «καλάθι», μόλις 56,16 ευρώ, συναντάμε στην Πορτογαλία, μια αγορά που έχει αρκετές ομοιότητες με την ελληνική και επίσης με υψηλότερες μέσες ετήσιες αποδοχές σε σύγκριση με την Ελλάδα (23% υψηλότερες σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ). Το εξαιρετικά ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι στην Πορτογαλία πωλούνται σε πολύ χαμηλότερες τιμές προϊόντα πολυεθνικών εταιρειών, όπως το γάλα 1ης βρεφικής ηλικίας, τα απορρυπαντικά πλυντηρίου ρούχων και οι βρεφικές πάνες.
Δυστυχώς, η Ελλάδα κάνει «πρωταθλητισμό ακρίβειας» στα είδη που αφορούν τη φροντίδα των βρεφών. Είναι μακράν η ακριβότερη χώρα στο γάλα 1ης βρεφικής ηλικίας (σ.σ. επελέγη το ίδιο ακριβώς προϊόν και στις 5 χώρες), με τη μέση τιμή για τη συσκευασία των 800 γρ. να ανέρχεται στην Ελλάδα σε 27,23 ευρώ, με την Ισπανία να βρίσκεται στη δεύτερη θέση με 23,30 ευρώ. Στις υπόλοιπες χώρες το γάλα πωλείται αρκετά κάτω από τα 20 ευρώ.
Με βάση την τιμή ανά τεμάχιο, καθώς σε κάθε χώρα διατίθενται σε διαφορετικές συσκευασίες οι βρεφικές πάνες, η Ελλάδα είναι η τρίτη ακριβότερη χώρα, με τη μέση τιμή να διαμορφώνεται σε 0,24 ευρώ/τεμάχιο. Φθηνότερη χώρα είναι η Γερμανία, με τη μέση τιμή ανά τεμάχιο να διαμορφώνεται σε 0,18 ευρώ.
Η Ελλάδα, όπως είναι γνωστό εδώ και χρόνια, συγκαταλέγεται μεταξύ των ακριβότερων χωρών στο φρέσκο αγελαδινό γάλα, με τη μέση τιμή να διαμορφώνεται στο 1,63 ευρώ/λίτρο, ελαφρώς μειωμένη σε σύγκριση με μερικούς μήνες πριν, καθώς τα προϊόντα των εταιρειών με τα υψηλότερα μερίδια συμμετέχουν είτε στο «Καλάθι του νοικοκυριού» είτε στην πρωτοβουλία «Μόνιμη μείωση τιμής» που έχει θεσπίσει το υπουργείο Ανάπτυξης.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα στοιχεία που αφορούν τις πωλήσεις απορρυπαντικών και ειδών ατομικής φροντίδας, όπως είναι τα αφρόλουτρα και τα σαμπουάν, κατηγορίες οι οποίες βρίσκονται στο στόχαστρο, λόγω των υπερβολικών –σε διάρκεια και όγκο– προσφορών στην Ελλάδα. Εξετάζοντας ίδια προϊόντα μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών και στις τρεις αυτές κατηγορίες, η Ελλάδα εμφανίζεται να είναι η φθηνότερη ή η δεύτερη φθηνότερη χώρα. Ωστόσο, και τα τρία αυτά προϊόντα σε όλες ή σχεδόν σε όλες τις αλυσίδες της έρευνας βρίσκονται σε προσφορά, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις άλλες τέσσερις χώρες. Η μέση τιμή του αφρόλουτρου θα διαμορφωνόταν κανονικά στο επίπεδο των 6,50 ευρώ, κάτι που θα σήμαινε ότι η τιμή ανά λίτρο θα ανέβαινε στα 9 ευρώ και θα ήταν η δεύτερη υψηλότερη μετά τη Ρουμανία. Στα απορρυπαντικά ισχύουν οι γνωστές προσφορές 1+1 δώρο ή μείωση τιμής κατά 50%. Ετσι, η τιμή ανά μεζούρα εμφανίζεται 0,27 ευρώ αντί για 0,54 ευρώ, κάτι που θα καθιστούσε την Ελλάδα ακριβότερη χώρα.
Από την έρευνα αυτής της εβδομάδας προκύπτει ότι η χώρα μας έχει το δεύτερο ακριβότερο «καλάθι» μετά την Ισπανία.
Σε άλλα τρόφιμα, συσκευασμένα και νωπά, η Ελλάδα εμφανίζεται να έχει σχετικά χαμηλότερες τιμές από άλλες χώρες, με εξαίρεση την τιμή των αυγών, η οποία είναι σημαντικά υψηλότερη, αλλά και των μπανανών, είδος που και στις πέντε χώρες κατά κύριο λόγο εισάγεται.
Τέλος, εδώ και αρκετά χρόνια, λόγω και των υψηλών φόρων που επιβάλλονται στα καύσιμα, είναι από τις υψηλότερες συνολικά στην Ευρωπαϊκή Ενωση και όχι μόνο μεταξύ των πέντε χωρών της έρευνας. Οι μοναδικές χώρες στις οποίες την εβδομάδα που πέρασε η απλή αμόλυβδη βενζίνη ήταν ακριβότερη από ό,τι στην Ελλάδα ήταν η Δανία (1,952 ευρώ/λίτρο) και η Ολλανδία (1,911 ευρώ/λίτρο).
Για τις ανάγκες του ρεπορτάζ ελήφθησαν τιμές από τα ηλεκτρονικά καταστήματα των ακόλουθων αλυσίδων:
• Ελλάδα: Σκλαβενίτης, ΑΒ Βασιλόπουλος, MyMarket, Μασούτης.
• Γερμανία: EDEKA, Rewe, Amazon Fresh, Flink.
• Ισπανία: Carrefour, Mercadona, Dia, Eroski.
• Πορτογαλία: Continente, Minipreco, Auchan, Pingo Doce.
• Ρουμανία: Mega Image, Carrefour, Auchan.
Τα στοιχεία για τη μέση τιμή της βενζίνης προέρχονται από τη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Από τον Μάρτιο θα φανεί εάν τα νέα μέτρα καταπολεμούν την ακρίβεια
Ο φόβος φυλάει τα έρημα. Στη λογική αυτή καταφεύγει πλέον η κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει την ακρίβεια, η οποία συνεχίζεται για τρίτη χρονιά, με τις προσδοκίες για αποκλιμάκωση των τιμών σε βασικά είδη και υπηρεσίες να διαψεύδονται συνεχώς. Τα νέα μέτρα, τα οποία υπερψηφίστηκαν το βράδυ της Πέμπτης από τη Βουλή, με τις ψήφους της συμπολίτευσης, αλλά και των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, της Νέας Αριστεράς και των Σπαρτιατών, διαπνέονται εν πολλοίς από αυτή τη λογική, καθώς πρώτον, απαγορεύεται για τρεις μήνες η διενέργεια προσφορών σε όσα προϊόντα έχουν ανατιμηθεί και δεύτερον, προβλέπονται για τους παραβάτες όχι μόνο υψηλά πρόστιμα, έως 2 εκατ. ευρώ, αλλά και ανακοίνωση της επωνυμίας τους. Το πόσο, βεβαίως, θα αποδώσουν τα νέα αυτά μέτρα δεν πρόκειται να το δούμε άμεσα αλλά από τον Μάρτιο κι έπειτα.
Μέχρι τότε, πάντως, δεν αποκλείεται να έχουν αναζωπυρωθεί οι πληθωριστικές πιέσεις, στη σκιά των νέων εχθροπραξιών στην Ερυθρά Θάλασσα και των διαταραχών στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με την τροπολογία του υπουργείου Ανάπτυξης, η οποία ψηφίστηκε το βράδυ της περασμένης Πέμπτης, από την 1η Μαρτίου 2024 οι προμηθευτές καλούνται να μειώσουν τις αρχικές τιμές των προϊόντων τους με τη μείωση να ισούται τουλάχιστον με το 30% του αθροίσματος των παροχών που χορήγησαν στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ το έτος 2023 επί της αρχικής τιμής που ίσχυε στις 31 Δεκεμβρίου 2023. Αν και αναμένεται μέσα στις επόμενες ημέρες η υπουργική απόφαση με την οποία θα προσδιορίζονται οι κατηγορίες στις οποίες θα εφαρμοστεί το εν λόγω μέτρο, ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα αφορά τα απορρυπαντικά, τα καθαριστικά σπιτιού, τις οδοντόκρεμες, τα αφρόλουτρα, τα σαμπουάν και τις βρεφικές πάνες.
Μέσω του μέτρου αυτού εκτιμάται ότι μπορούν να επέλθουν μειώσεις στις αρχικές τιμές έως 15% (μέσω της μεταφοράς του οφέλους στην αρχική τιμή αντί της προσφοράς τύπου «1+1 δώρο»), ενώ ταυτόχρονα εκτιμάται ότι θα περιοριστούν τα φαινόμενα πλασματικών προσφορών και οι στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό. Με δεδομένο ότι ο Ελληνας καταναλωτής και ειδικά για αυτά τα προϊόντα είναι σχεδόν «εθισμένος» στις προσφορές, οι εταιρείες καλούνται να τον κερδίσουν μέσω μόνιμα μειωμένων τιμών.
Από την 1η Μαρτίου 2024, εξάλλου, θα επανακαθοριστούν οι τιμές του γάλακτος 1ης και 2ης βρεφικής ηλικίας, έτσι ώστε το μεικτό κέρδος που θα προκύπτει να μην είναι μεγαλύτερο από το λειτουργικό κόστος της ίδιας κατηγορίας προϊόντων, προσαυξημένο κατά 7% επί των καθαρών πωλήσεων, αφαιρουμένων των εκπτώσεων, των πιστώσεων ή άλλων παροχών. Αν και το τελευταίο διάστημα οι εταιρείες του κλάδου βρίσκονται στο μικροσκόπιο των ελεγκτικών υπηρεσιών, δεν αποκλείεται το επόμενο να προβούν σε ανατιμήσεις, αφού έχουν ένα περιθώριο 2,5 μηνών για τον επανακαθορισμό των τιμών.
Πιο άμεσα αποτελέσματα αναμένονται από την εφαρμογή του μέτρου που αφορά τη διαφάνεια στις προσφορές.
Πιο άμεσα αποτελέσματα αναμένονται από την εφαρμογή του μέτρου που αφορά την απαγόρευση της διενέργειας προσφορών για τρεις μήνες σε προϊόντα που προηγουμένως έχουν ανατιμηθεί. Η τρίμηνη απαγόρευση ξεκινάει να «τρέχει» από την ημερομηνία εφαρμογής της ανατίμησης και όχι από την ανακοίνωσή της, προκειμένου να αποτρέψει ανατιμήσεις που περιλαμβάνονται σε τιμοκαταλόγους οι οποίοι εστάλησαν πριν από την ανακοίνωση των μέτρων στις 10 Ιανουαρίου 2024 και πριν από την ψήφισή τους.
Το ενδεχόμενο προσωρινής μείωσης των συντελεστών του ΦΠΑ κατά το πρότυπο άλλων χωρών, όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Κύπρος, απορρίπτεται από την κυβέρνηση, ακόμη και για τα πλέον βασικά είδη διατροφής. Σημειώνεται ότι η Ισπανία παρέτεινε εκ νέου, μέχρι τις 30 Ιουνίου 2024, την εφαρμογή μηδενικού ΦΠΑ σε τρόφιμα όπως αλεύρι, γάλα, δημητριακά, όσπρια, τυριά, αυγά, λαχανικά (από 4% πριν), ενώ επίσης μέχρι τις 30 Ιουνίου θα επιβαρύνονται με ΦΠΑ 5%, αντί για 10%, το ελαιόλαδο και τα ζυμαρικά.