Τεράστια είναι η επιβάρυνση που προκαλούν οι εντάσεις μεταξύ Ουάσιγκτον – Πεκίνου και η άνοδος του προστατευτισμού στις άμεσες ξένες επενδύσεις (FDI). Παρότι ορισμένες χώρες ευνοούνται από την πτώση των FDI στην Κίνα, οι διασυνοριακές επενδύσεις εν συνόλω έχουν συρρικνωθεί και εάν ο Ντόναλντ Τραμπ νικήσει στις αμερικανικές εκλογές, τότε θα μειωθούν περαιτέρω.
Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι άμεσες ξένες επενδύσεις υποχώρησαν το 2022 στο 1,7% της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας, ενώ το 2007 ανέρχονταν στο 5,8%. Τεράστιο ήταν το πλήγμα στην Κίνα, καθώς οι κεφαλαιακές εισροές διαμορφώθηκαν μόλις στα 16 δισ. δολάρια το εννεάμηνο του 2023 από 344 δισ. ολόκληρο το 2021.
Σύμφωνα με τη στήλη BreakingViews του Reuters, δεν ευθύνονται μόνο οι γεωπολιτικές εντάσεις για τη μείωση των επενδυτικών ροών και την ανακατεύθυνσή τους. Τα τελευταία χρόνια παίζουν σημαντικό ρόλο και τα υψηλότερα επιτόκια δανεισμού, αλλά και η βραδεία οικονομική ανάπτυξη.
Ειδικότερα, το υψηλό κόστος δανεισμού επιβάρυνε ιδίως τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, αποκλείοντας ορισμένες επενδυτικές ευκαιρίες. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο αριθμός των νέων πρότζεκτ ΑΠΕ στις αναδυόμενες χώρες μειώθηκε κατά 25% πέρυσι. Επίσης, η ανάπτυξη της Κίνας επιβραδύνθηκε και η μείωση του πληθυσμού της –για δεύτερο συναπτό έτος– καταδεικνύει ότι οι προοπτικές είναι ασθενείς. Τέλος, για την πτώση των κεφαλαιακών εισροών ευθύνονται βέβαια και οι περιορισμοί στις επενδύσεις τεχνολογίας στην Κίνα από τις ΗΠΑ και τους εταίρους τους, καθώς και οι ανησυχίες των πολυεθνικών ότι θα εμπλακούν στις γεωπολιτικές εντάσεις.
Οι χώρες συνήθως προτιμούν να επενδύουν σε συμμάχους τους και όσο κλιμακώνονται οι γεωπολιτικές εντάσεις, η τάση αυτή ενισχύεται. Πάνω από τις μισές FDI κατέληξαν σε χώρες που ψήφισαν με παρόμοιο τρόπο στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2021 έναντι περίπου 40% τη δεκαετία του 2000.
Εκτοτε, τα γεωπολιτικά προβλήματα πλήθυναν, με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την ένταση ΗΠΑ – Κίνας. Οι ΗΠΑ «απάντησαν» με τακτικές που στοχεύουν στην απεξάρτηση από την Κίνα για προϊόντα στρατηγικής σημασίας μέσω της δημιουργίας εφοδιαστικών αλυσίδων σε φιλικές χώρες.
Αλλά και αντίστροφα, υπάρχει επιφυλακτικότητα απέναντι σε επενδύσεις από την Κίνα στις δικές τους βιομηχανίες στρατηγικής σημασίας. Από την πλευρά τους, οι κινεζικές επιχειρήσεις βρήκαν ένα «παραθυράκι» στην αμερικανική αγορά, επενδύοντας σε χώρες που έχουν φιλικές σχέσεις με την Ουάσιγκτον.
Οι βιομηχανικές δυνάμεις του G7 άρχισαν να ανταγωνίζονται με τον Δρόμο του Μεταξιού, την κινεζική πρωτοβουλία του 1,3 δισ. δολαρίων. Σκοπεύουν να διοχετεύουν έως 600 εκατ. δολάρια σε αναπτυσσόμενες χώρες μέχρι το 2027 για έργα υποδομών.
Στην Κίνα οι κεφαλαιακές εισροές διαμορφώθηκαν μόλις στα 16 δισ. δολάρια το εννεάμηνο του 2023 από 344 δισ. ολόκληρο το 2021.
Παράλληλα, οι ΗΠΑ επενδύουν 369 δισ. δολάρια για την απανθρακοποίηση της οικονομίας μέσω του Νόμου για τη Μείωση του Πληθωρισμού (IRA). Σύμφωνα με το BreakingViews, πρόκειται εν μέρει για κίνηση προστατευτισμού, καθώς προωθεί την εγχώρια παραγωγή και «τιμωρεί» τη μεταποίηση στην Κίνα.
Πάντως, «νικητές» από τον κατακερματισμό της επενδυτικής σκηνής είναι οι χώρες που προσελκύουν κεφάλαια και από την Κίνα και από τις χώρες της Δύσης, σύμφωνα με τον Hung Tran του Atlantic Council, όπως για παράδειγμα το Βιετνάμ και το Μεξικό. Αλλες αναπτυσσόμενες χώρες, για παράδειγμα στην Αφρική, δεν έχουν ευνοηθεί τόσο. Τέλος, η Ινδία μέχρι στιγμής είναι μεικτή περίπτωση.
Το σενάριο νίκης Τραμπ
Οι επενδυτικές ροές θα συνεχίσουν να μεταβάλλονται όσο κυβερνήσεις και εταιρείες αντιδρούν στις αλλαγές στο γεωπολιτικό περιβάλλον. Και εάν ο Τραμπ νικήσει στις φετινές προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, θα αλλάξουν ακόμη περισσότερα πράγματα.
Ο Τραμπ δεσμεύτηκε να επιβάλει δασμούς 10% σε όλες τις εισαγωγές προς ΗΠΑ και ότι θα ληφθεί σκληρή στάση απέναντι στα προϊόντα από Κίνα. Παρότι δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο τι θα κάνει εάν νικήσει στις εκλογές, εάν παρέμβει σε μεγάλο βαθμό στο παγκόσμιο εμπόριο, θα υπάρξει δραματικός αντίκτυπος στις διεθνείς επενδύσεις. Ακόμη και οι «νικητές» αυτών των τάσεων, όπως το Βιετνάμ και το Μεξικό, μπορεί να επιβαρυνθούν σημαντικά από αυτού του είδους τον προστατευτισμό.
Ο,τι και να συμβεί στις αμερικανικές εκλογές, οι πολιτικές αμφιβολίες κινούν τα νήματα πίσω από τις επενδυτικές αποφάσεις ανά τον κόσμο. Σύμφωνα με το BreakingViews, όσο αυτό επηρεάζει την εμπορική λογική, αποτελεί έναν ακόμη λόγο να είναι κανείς απαισιόδοξος για την παγκόσμια ανάπτυξη.