Τον τρέχοντα μήνα και τον Μάρτιο τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διεξάγουν διαπραγματεύσεις σχετικά με την πρόταση για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων υγείας (EHDS), ώστε να επέλθει πολιτική συμφωνία προ των ευρωεκλογών. Στο επίκεντρο της πρότασης βρίσκεται η τυποποιημένη γλώσσα και η υποδομή για τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης σε ολόκληρη την Ε.Ε., που αφορούν τη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων υγείας ασθενών σε ψηφιακά αρχεία, συμπεριλαμβανομένων ιατρικών πληροφοριών, αποτελεσμάτων δοκιμών και συνταγών φαρμάκων.
Τα δεδομένα αυτά θα χρησιμοποιηθούν για την πρωτοβάθμια περίθαλψη, καθώς και για δευτερεύοντες σκοπούς, όπως η επιστημονική έρευνα, η χάραξη πολιτικής και η ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών από εταιρείες. Η πρόταση αποσκοπεί επίσης στη δημιουργία ενιαίας αγοράς για προϊόντα και υπηρεσίες ψηφιακής υγείας, όπως συστήματα ηλεκτρονικών αρχείων και εφαρμογές για την «τηλεϋγεία». Η βελτίωση της πρόσβασης για τους πολίτες της Ε.Ε. στα δικά τους ιατρικά δεδομένα και η αποτελεσματικότερη ψηφιακή ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να αποφέρει σημαντικά οφέλη στα συστήματα υγείας, αποτρέποντας τις αλληλοεπικαλύψεις. Η δε δευτερογενής χρήση δεδομένων ψηφιακής υγείας προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες για την ανάπτυξη καλύτερων πολιτικών περίθαλψης και νέων φαρμάκων ή θεραπειών.
Ωστόσο, με αυτή την πρόταση η Ε.Ε. ανοίγει την πόρτα σε τεχνολογικούς ομίλους, όπως οι Amazon, Google και Microsoft, οι οποίοι αναλαμβάνουν ολοένα και ενεργότερο ρόλο στο πεδίο της ψηφιακής υγείας. Ο ευρωπαϊκός χώρος δεδομένων υγείας προσφέρει στις ανωτέρω επιχειρήσεις μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία να επεκτείνουν την επιρροή τους στους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, στις κυβερνήσεις και στους ασθενείς και να αυξήσουν την ήδη ανησυχητικά μεγάλη ισχύ τους στην αγορά.
Η πρόταση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις προσπάθειες περιορισμού αυτής της υπερβολικής εξουσίας –και των σχετικών απειλών για τις ευρωπαϊκές οικονομίες και τη δημοκρατία– μέσω της νέας νομοθεσίας της Ε.Ε., όπως ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες και ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές. Για τους αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς η υγεία και οι υπηρεσίες της συνιστούν τεράστια πηγή πολυτιμότατων δεδομένων, που δυνητικά μετατρέπονται σε κέρδη. Και οι εταιρείες τεχνολογίας επιδιώκουν ενεργά σχετικές εξαγορές και συνεργασίες και ο αριθμός των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που σχετίζονται με την περίθαλψη και έχουν καταχωριστεί από τους κολοσσούς, έχει αυξηθεί ραγδαία. Οι εταιρείες αυτές έχουν επίσης συνάψει δεκάδες συνεργασίες με νοσοκομεία και παρόχους περίθαλψης, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στην Ε.Ε. η πρόταση EHDS πρόκειται να διευκολύνει τους τεχνολογικούς ομίλους με τουλάχιστον δύο τρόπους. Πρώτον, ενώ κάθε εταιρεία μπορεί να ζητεί πρόσβαση σε δεδομένα υγειονομικής περίθαλψης για ερευνητικούς σκοπούς, με την κυριαρχία τους στην τεχνητή νοημοσύνη και στο λογισμικό νέφος ως χώρο αποθήκευσης, οι όμιλοι βρίσκονται μακράν στην καλύτερη θέση για να επωφεληθούν. Και, δεύτερον, ο ευρωπαϊκός χώρος δεδομένων υγείας δημιουργεί την τέλεια πλατφόρμα, ώστε οι όμιλοι υψηλής τεχνολογίας να καταστούν οι αναπόφευκτοι προμηθευτές ψηφιακής υποδομής για την αποθήκευση και την ανταλλαγή δεδομένων ασθενών στους χιλιάδες Ευρωπαίους παρόχους περίθαλψης. Οι Amazon, Microsoft και Google κατέχουν αθροιστικά το 65% της αγοράς για το λογισμικό νέφος.
* Η κ. Ιρένε Σίπερ και ο κ. Νταβίντ Ολιβιέ ντε Λε είναι ερευνητές στο Κέντρο Ερευνας για τις πολυεθνικές εταιρείες (SOMO), ο κ. Γιαν Βίλεμ Γκουντριάαν είναι γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Συνδικάτων Κοινωφελών Ομίλων (EPSU). Το άρθρο δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της Social Europe, socialeurope.eu.