Η επιστροφή στο παρελθόν και σε ξεχασμένες μεθόδους μεταφοράς των εμπορευμάτων ενδέχεται να είναι η λύση που αναζητεί η Ε.Ε. στην προσπάθειά της να διασφαλίσει μεταφορές φιλικές προς το περιβάλλον για να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή. Ο κλάδος των μεταφορών ευθύνεται για το 25% των εκπομπών καυσαερίων και η Ε.Ε. στρέφεται σε μια λύση αιώνων: τη μεταφορά των εμπορευμάτων μέσω των υδάτινων οδών της, των ποταμών.
Δεδομένου ότι τα ποτάμια της Ε.Ε. φτάνουν αθροιστικά στα 37.000 χιλιόμετρα, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκτιμούν πως μπορούν να υποκαταστήσουν τα φορτηγά που μεταφέρουν τα εμπορεύματα οδικώς και αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή καυσαερίων στον κλάδο των μεταφορών. Εν ολίγοις, η Πράσινη Συμφωνία της Ε.Ε. μπορεί να μετατρέψει τα ποτάμια της Ευρώπης σε υδάτινες λεωφόρους.
Σήμερα το ποσοστό των φορτίων της Ευρώπης που μεταφέρεται μέσω ποταμών είναι μικρότερο του 2%, όταν περίπου 6,5 εκατ. φορτηγά διασχίζουν τους δρόμους τους και αντιπροσωπεύουν το 80% των μεταφορών φορτίου. Σε ό,τι αφορά τους σιδηροδρόμους, αντιπροσωπεύουν μόλις το 5% των μεταφορών φορτίου. Αν, όμως, αυξηθούν οι μεταφορές φορτίου μέσω των ποταμών της Ευρώπης, τότε θα χρειαστούν αναβάθμιση οι απηρχαιωμένες υποδομές των υδάτινων δρόμων της, συμπεριλαμβανομένων και των λιμανιών.
Στο μεταξύ, όμως, η κλιματική αλλαγή δυσχεραίνει τη λύση των ποταμών: η ξηρασία που πλήττει τα τελευταία χρόνια την περιοχή του Ρήνου έχει μειώσει το ύψος των υδάτων, στρέφοντας μέρος των μεταφορών στις οδικές αρτηρίες. Ανάλογους κινδύνους διατρέχει και ο Σηκουάνας. Ο Ρήνος, που περνάει μέσα από το έδαφος της Γερμανίας και της Ολλανδίας, είναι ο πιο εμπορικός ποταμός της Ευρώπης μέσω του οποίου διακινείται μεγάλος όγκος φορτίων. Ο Σηκουάνας, αντιθέτως, δεν χρησιμοποιείται σε τέτοιο βαθμό, αλλά αυτή τη στιγμή το φιλόδοξο σχέδιο που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι η μετατροπή του σε πειραματικό μηχανισμό της πράσινης μετάβασης.
Περίπου 6,5 εκατ. φορτηγά διασχίζουν τους δρόμους της Ευρώπης αντιπροσωπεύοντας το 80% των μεταφορών φορτίου.
«Προετοιμάζουμε τη μετατροπή του ώστε να εξωθήσουμε τις επιχειρήσεις σε μια εκτεταμένη αλλαγή των υπηρεσιών τους σε logistics», τονίζει ο Στεφάν Ρεζόν, πρόεδρος της Haropa, της σημαντικότερης εταιρείας διαχείρισης λιμένων στη Γαλλία. Η εν λόγω εταιρεία έχει επενδύσει πάνω από ένα δισ. ευρώ στην προσπάθεια μετατροπής του Σηκουάνα. Ο «Βόσπορος» («Le Bosphore») είναι μία από τις 110 φορτηγίδες του στόλου της μεγαλύτερης εταιρείας μεταφορικών ποταμόπλοιων της Γαλλίας. Μεταφέρει κοντέινερ από το λιμάνι της Χάβρης στο λιμάνι Ζενβιγιέ, πέντε χιλιόμετρα έξω από το Παρίσι, που αποτελεί κέντρο διανομής για τα 12 εκατ. καταναλωτές της γαλλικής πρωτεύουσας. Το ταξίδι διαρκεί περίπου 30 ώρες.
Η κίνηση των φορτηγίδων στον Σηκουάνα έχει αυξηθεί μόνον 5% μέσα στην τελευταία δεκαετία. Κι ενώ η κυβέρνηση προσπαθεί να επιταχύνει την αύξηση αυτής της κίνησης, «τα ποτάμια έμειναν επί χρόνια παραμελημένα», τονίζει ο κ. Μπαντάρ, καπετάνιος ποταμόπλοιων τρίτης γενιάς στην οικογένειά του. Είναι και ο ίδιος ένα είδος υπό εξαφάνιση. Πολλοί καπετάνιοι ποταμόπλοιων της Ευρώπης πλησιάζουν σε ηλικία συνταξιοδότησης και η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού ενδέχεται να υπονομεύσει την επιτυχία του εγχειρήματος. Επί αιώνες, τονίζει ο ίδιος, τα ποτάμια ήταν στην πράξη ο μοναδικός τρόπος για να μεταφερθούν αγαθά στη Γαλλία, της οποίας το παλαιότερο σύμβολο ήταν ένα πλοίο. Ομως οι υδάτινοι δρόμοι απαξιώθηκαν και τον 20ό αιώνα κυριάρχησαν στις μεταφορές τα φορτηγά και τα τρένα, ιδιαιτέρως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν η ήπειρος γέμισε σιδηροδρόμους και μεγάλες εθνικές οδούς.
Θα ήταν δυνατόν να μεταφέρουν κοντέινερ μέσω του Σηκουάνα πολλές φορτηγίδες σαν τον «Βόσπορο», που είναι πιο επιμήκης από ένα γήπεδο ποδοσφαίρου και απαλλάσσει τις οδικές αρτηρίες Χάβρης – Παρισιού από 18.000 φορτηγά τον χρόνο. Η γαλλική κυβέρνηση ευελπιστεί πως σύντομα θα μεταφέρονται μέσω του Σηκουάνα τετραπλάσια φορτία από τα 20 εκατ. μετρικών τόνων που μεταφέρονται σήμερα. Προκειμένου να γίνει αυτό εφικτό, η εταιρεία Haropa έχει επισπεύσει την επέκταση του λιμανιού της Χάβρης που βρίσκεται στην κοίτη του Σηκουάνα, προκειμένου να προσελκύσει πλοία από τα μεγαλύτερα λιμάνια του Ρότερνταμ στην Ολλανδία ή της Αμβέρσας στο Βέλγιο. Στους άλλους πέντε τερματικούς της σταθμούς στον Σηκουάνα, η Haropa προσθέτει τώρα ηλεκτρικούς σταθμούς που θα δίνουν στα πλοία τη δυνατότητα να ηλεκτροδοτούνται όσο ελλιμενίζονται αντί να ανάβουν τις μηχανές τους.
Στο μεταξύ, αυξάνεται η μερίδα των φορτηγίδων της Ευρώπης που καίει βιοκαύσιμα, μολονότι μεγάλο μέρος τους κινείται με ντίζελ. Μπαίνουν, άλλωστε, στην αγορά ηλεκτροκίνητα πλοία, ενώ βρίσκονται στο στάδιο της παραγωγής φορτηγίδες που θα καίνε υδρογόνο. Το σχέδιο συνδράμουν εταιρείες όπως η Ikea και νεοφυείς μεταφορικών ποταμόπλοιων, που προσφέρουν πράσινες μεταφορικές υπηρεσίες για να προσελκύσουν καταναλωτές. Κατορθώνουν, έτσι, να παρακάμψουν τους αυστηρούς περιβαλλοντικούς κανόνες, που έχουν θέσει πολλές ευρωπαϊκές πόλεις στα βαριά ρυπογόνα οχήματα.