Οι εμπορικές τράπεζες της Ευρωζώνης έχουν συγκεντρώσει πλεόνασμα ρευστότητας που φτάνει στα 3,2 τρισ. ευρώ και τα έχουν «παρκαρισμένα» στα ταμεία της ΕΚΤ. Δεδομένων όμως των αυξήσεων των επιτοκίων, η ΕΚΤ οφείλει πλέον να τους καταβάλλει τόκους ύψους 4% και το αποτέλεσμα είναι να υφίσταται ζημίες, όπως, άλλωστε, και οι περισσότερες εθνικές κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης.
Η δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει η ΕΚΤ είναι απότοκος της πολιτικής ποσοτικής χαλάρωσης, όπως είναι ο τεχνικός όρος για τις μαζικές αγορές ομολόγων στις οποίες κατέφυγε η κεντρική τράπεζα της Ευρωζώνης τυπώνοντας χρήμα αξίας πολλών τρισ. ευρώ προκειμένου να στηρίξει τις χειμαζόμενες οικονομίες της. Στόχος της τότε ήταν με την προσφορά άφθονης και φθηνής πίστωσης να δώσει καθοριστική ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη, αλλά και να επαναφέρει κοντά στον στόχο του 2% τον πληθωρισμό, που είχε υποχωρήσει σε ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα. Στη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας, όσο τα επιτόκια του ευρώ βρίσκονταν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα ή και σε αρνητικό πρόσημο, η αντισυμβατική αυτή νομισματική πολιτική είχε πολύ χαμηλό κόστος για την κεντρική τράπεζα της Ευρωζώνης. Τώρα όμως με τα επιτόκια στο 4%, τα κεφάλαια που πρέπει να καταβάλλει στις ευρωπαϊκές τράπεζες υπερβαίνουν σαφώς τα έσοδά της.
Δεν υπάρχει λόγος να επιδοτεί η ΕΚΤ τις εμπορικές τράπεζες, ανέφερε χθες ο διοικητής της Τράπεζας της Αυστρίας, Ρόμπερτ Χόλτζμαν.
Δεδομένου, δε, ότι θα χρειαστεί να παρέλθουν χρόνια μέχρις ότου μειώσει τον όγκο των ομολόγων στο χαρτοφυλάκιό της, οι δαπάνες αυτές θα παγιωθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα και ορισμένες κεντρικές τράπεζες χωρών της Ευρωζώνης ενδέχεται να δαπανήσουν σε πληρωμές όσα κέρδη συγκέντρωσαν επί χρόνια. Σαν μια πρώτη προσπάθεια να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, η ΕΚΤ αποφάσισε πέρυσι πως το 1% της πλεονασματικής ρευστότητας των τραπεζών θα παραμένει στα ταμεία της, αλλά χωρίς απόδοση. Ορισμένοι επικεφαλής εθνικών κεντρικών τραπεζών της Ευρωζώνης, μεταξύ των οποίων και ο πρόεδρος της Bundesbank Γιοακίμ Νάγκελ, έχουν ζητήσει να γίνει το ίδιο για μεγαλύτερο ποσοστό των καταθέσεων στην ΕΚΤ, αλλά δεν κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν την απαιτούμενη στήριξη. Το πρόβλημα για τη γερμανική κεντρική τράπεζα ήταν σοβαρό, καθώς στη διάρκεια του περασμένου έτους είχε ζημία ύψους 13,9 δισ. ευρώ εξαιτίας των επιτοκίων.
Στο θέμα παρενέβη χθες, άλλωστε, ο διοικητής της Τράπεζας της Αυστρίας, Ρόμπερτ Χόλτζμαν, που ζήτησε να αυξηθεί το ποσοστό των καταθέσεων χωρίς απόδοση κάπου ανάμεσα στο 5% και το 10%. Μιλώντας στο Reuters, τόνισε πως «δεν υπάρχει κανένας λόγος σχετικός με τη νομισματική πολιτική που να υπαγορεύει αυτή την επιδότηση της ΕΚΤ στις ευρωπαϊκές τράπεζες» και προσέθεσε πως «είναι απαράδεκτο το ότι η υφιστάμενη δομή του συστήματός μας επιβαρύνει την οικονομική κατάσταση των κεντρικών τραπεζών», προειδοποιώντας για το ενδεχόμενο να παρουσιάζουν οι κεντρικές τράπεζες «ελλείμματα, χωρίς να φαίνεται κάποιο τέλος στην κατάσταση».
Σημειωτέον ότι το πρόβλημα επεκτείνεται πολύ πέραν της Ευρωζώνης, καθώς ανάλογη ήταν η κατάσταση και για άλλες κεντρικές τράπεζες που επί χρόνια είχαν χαμηλά ή και αρνητικά επιτόκια, αλλά τα έχουν αυξήσει σημαντικά την τελευταία διετία για να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό. Ετσι, την Τρίτη η κεντρική τράπεζα της Σουηδίας, Riskbank, ζήτησε από την κυβέρνηση ένεση κεφαλαίου ύψους 4,1 δισ. δολ. για να αναπληρώσει τα κεφάλαιά της και να πληροί τις απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας. Και οι ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης της Riskbank οφείλονται και πάλι στην πτώση της αξίας των ομολόγων που έχει συγκεντρώσει στο χαρτοφυλάκιό της.