Αλήθεια, πώς θα ήταν η ζωή αν η τεχνητή νοημοσύνη (Τ.Ν.) έλυνε όλα σας τα προβλήματα; Δεν θα δουλεύατε, θα αποκτούσατε τα ακριβότερα πράγματα με το σήκωμα του φρυδιού και συνεχώς θα σας πλημμύριζαν αισθήματα ευχαρίστησης. Ο θάνατος θα γινόταν σχεδόν προαιρετικός. Θα αποκτούσατε ψηφιακή μορφή, συνεχίζοντας τη ζωή για ένα δισεκατομμύριο χρόνια. Απαίσιο. Εμείς οι άνθρωποι αντιπαθούμε τα προβλήματά μας, φυσικά, αλλά αν δεν είχαμε προβλήματα να λύσουμε τι νόημα θα είχε η ζωή; Πόσο καιρό θα ήμασταν ευτυχισμένοι, καθισμένοι στην κορυφή ενός βουνού από καραμέλες; Εμένα μου έφτασε ένα μακράς διαρκείας Σαββατοκύριακο. Ενα δισεκατομμύριο χρόνια τέλειας ευτυχίας θα ήταν η τέλεια δυστυχία.
Ο Νικ Μπόστρομ, καθηγητής Φιλοσοφίας στην Οξφόρδη, πραγματεύεται αυτό το ερώτημα στο πρόσφατο, συναρπαστικό βιβλίο του «Deep Utopia: Life and Meaning in a Solved World» (σε μια ελεύθερη προσέγγιση, «Ολοκληρωτική ουτοπία: Η ζωή και το νόημά της σε έναν κόσμο χωρίς προβλήματα»). Πολλά έχουν αλλάξει στην τεχνητή νοημοσύνη τη δεκαετία που μεσολάβησε από το προηγούμενο βιβλίο του, «Υπερνοημοσύνη: ατραποί, κίνδυνοι και στρατηγικές».
Η ιδέα ότι η Τ.Ν. θα αλλάξει τον κόσμο έχει μετασχηματισθεί από τρελή εμμονή σε καθημερινή άποψη, αλλά δεν γνωρίζουμε πώς θα το πράξει. Θα μας υποδούλωνε όλους ή θα μας σκότωνε. Ωστόσο, στο βιβλίο του για την πλήρη ουτοπία ο πανεπιστημιακός, ως έξυπνα σκεπτόμενος, φαντάστηκε το αντίθετο. Η τεχνητή νοημοσύνη λειτουργεί ως μια δύναμη η οποία πράττει ό,τι της ζητάμε. Οι άνθρωποι θα μπορούσαν να «δουλεύουν» σε «γραφειακές δουλειές» ακόμη κι αν η τεχνητή νοημοσύνη έκανε τα πάντα καλύτερα. Ομως, οι δουλειές αυτές θα μοιάζουν πραγματικά περισσότερο με αβλαβή χόμπι, υπογραμμίζει ο Νικ Μπόστρομ.
Ωραία, θα πείτε, οι άνθρωποι μπορούν να αυτοπραγματωθούν αλλιώς, φροντίζοντας τα παιδιά τους, κάνοντας ψώνια ή κηπουρική. Ο συγγραφέας ανατρέπει και αυτήν την ψευδαίσθηση. Οι άνθρωποι βρίσκουν ικανοποίηση σε τέτοιες δραστηριότητες διότι υπερηφανεύονται πως είναι καλοί σε αυτές, π.χ. γνωρίζοντας πώς να καλλιεργήσουν γαρδένιες ή να στεγνώσουν τα δάκρυα ενός παιδιού. Ομως όλα αυτά, όπως υποστηρίζει ο Μπόστρομ, η τεχνητή νοημοσύνη θα τα διεκπεραίωνε καλύτερα από εσάς. «Είναι αρκετά κατανοητό ότι στην τεχνολογική ωριμότητα θα βλάπτατε ελαφρώς το παιδί σας κάθε φορά που θα το φροντίζατε με αυτοσχέδιο τρόπο», γράφει. Η πρόβλεψη αυτή θα εξοργίσει πολύ κόσμο, αλλά ο πανεπιστημιακός δεν θέλει να χαϊδέψει αυτιά.
Πρόκειται για έναν εκκεντρικό, πολυμαθή επιστήμονα, δόκτορα Φιλοσοφίας, που έχει επίσης σπουδάσει υπολογιστική νευροεπιστήμη, μαθηματική λογική, αστροφυσική και γενική σχετικότητα. Αν και επισημαίνει ότι η τελειότητα δεν μας απογοητεύει, διερευνά τρόπους με τους οποίους η ζωή στην ουτοπία θα καθίστατο υποφερτή. Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να ζητήσουμε από τους υπολογιστές να μας θέσουν απαιτητικά προβλήματα. Επικαλείται το μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας «Permutation City» (Μεταλλαγμένη πόλη) του Γκρεγκ Ιγκαν, με ήρωα έναν αθάνατο άνθρωπο ο οποίος, για να μην πλήττει, προγραμματίζει να κυριεύεται από καιρού εις καιρόν από καινούργια πάθη. Τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυθιστόρημα, κατασκευάζει πόδια τραπεζιού – ήδη έχει φτιάξει 162.329 από αυτά.
Ενα άλλο όραμα για το μέλλον, ακόμη πιο απωθητικό, είναι ότι γινόμαστε άσκοπες, τυχάρπαστες μάζες συνδεδεμένες με ηλεκτρόδια για να προκαλούνται κραδασμοί απόλαυσης. Ωστόσο, εν κατακλείδι ο Νικ Μπόστρομ μάς ζητάει να αναστείλουμε την έκδοση της ετυμηγορίας μας: «Το μείζον ερώτημα που έχουμε μπροστά μας είναι πολύ διαφορετικό: όχι πόσο ενδιαφέρον είναι να ατενίσεις το μέλλον, αλλά πόσο ωραίο είναι να ζεις σε αυτό».