Στα έργα αποθήκευσης και δέσμευσης (CCS) στρέφει το ενδιαφέρον της η Ε.Ε., καθώς διαπιστώνεται ότι αποτελεί αναπόφευκτο μέρος της λύσης για την απανθρακοποίηση βιομηχανικών εγκαταστάσεων.Η γνωστή από τη δεκαετία του 1970 τεχνολογία στις πετρελαϊκές εταιρείες, δίνει τη δυνατότητα περιορισμού των ρύπων CO2 που προκαλούνται από τα ορυκτά καύσιμα, χωρίς να χρειάζεται να αντικατασταθούν. Μπορεί να δεσμεύει το CO2 που εκπέμπει ένα εργοστάσιο που λειτουργεί με ορυκτά καύσιμα, να το συμπιέζει και να το μεταφέρει σε κατάλληλους γεωλογικούς σχηματισμούς για αποθήκευση.
Η Ελλάδα έχει εντάξει την τεχνολογία CCS στο σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα και μάλιστα η αρμόδια επιτροπή για την αναθεώρηση του ΕΣΕΚ φέρνει τα πρώτα έργα για τη δέσμευση και χρήση ή αποθήκευση 1,4 εκατ. τόνων CO2 ετησίως έως το 2030. Στο προσχέδιο του ΕΣΕΚ του Νοεμβρίου τα πρώτα έργα εμφανίζονταν μετά το 2035. Το μεγαλύτερο έργο που αναπτύσσει η Ελλάδα είναι το «Prinos CO2 Storage» της εταιρείας Energean. Πρόκειται για το μοναδικό έργο που αναπτύσσεται σήμερα στην Ανατολική Μεσόγειο και ένα από τα τρία σχέδια που αναπτύσσονται συνολικά στον ευρωπαϊκό νότο, μαζί με αυτό της Ραβέννας και των Πυρηναίων.
Το ελληνικό έργο εντάχθηκε και επίσημα στη λίστα των έργων κοινού ενδιαφέροντος της Ε.Ε. (PCI) και σύμφωνα με αρμόδιες πηγές έως τα τέλη Ιουνίου αναμένεται να υποβληθεί στην ΕΔΕΥΕΠ (Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειών Πόρων) η αίτηση για άδεια αποθήκευσης CO2 –συνοδευόμενη από τις σχετικές τεχνικές μελέτες– η οποία στη συνέχεια θα αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για αξιολόγηση. Βάσει της άδειας ερευνών, η Εnergean έχει προθεσμία έως τον Αύγουστο του 2025 για να ολοκληρώσει τη διερεύνηση του δυναμικού αποθήκευσης CO2. Ο σχεδιασμός της Energean περιλαμβάνει την κατασκευή αποθήκης σε εξαντλημένο κοίτασμα του Πρίνου, με δυναμικότητα απορρόφησης 2,5 με 3 εκατ. τόνων CO2 κατ’ έτος σε πλήρη λειτουργία.
Η πρώτη φάση, για δυναμικότητα περίπου 1 εκατ. τόνων ετησίως αναμένεται να ξεκινήσει το 2026, με σταδιακή επίσπευση του CO2, ενώ η β΄ φάση (έως 3 εκατ. τόνοι) θα ακολουθήσει το 2028. Για την κατασκευή της αποθήκης στον Πρίνο έχει δεσμευθεί επιδότηση της τάξης των 150 εκατ. ευρώ μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Στο εξαντλημένο κοίτασμα του Πρίνου, σύμφωνα με την πρόσφατη εγκριτική απόφαση για τη νέα λίστα έργων PCI, θα αποθηκεύεται CO2, όχι μόνον από βιομηχανίες της Ελλάδας αλλά και από τη Βουλγαρία, την Κροατία, την Κύπρο, την Ιταλία και τη Σλοβενία. Το CO2 θα μεταφέρεται στον Πρίνο με αγωγό, ενώ από τις άλλες χώρες η μεταφορά θα γίνεται με πλοίο. Για το έργο «Apollo CO2» του ΔΕΣΦΑ, που περιλαμβάνει ένα νέο δίκτυο αγωγών μεταφοράς CO2, έχουν εξασφαλιστεί από το REPowerEU κεφάλαια 75 εκατ. ευρώ. Το δίκτυο θα ξεκινάει από τα σύνορα της Αττικής με τη Βοιωτία, θα διασχίζει το λεκανοπέδιο προς τον νότο και αρχικά θα συλλέγει ρύπους σε αέρια μορφή, από τσιμεντοβιομηχανίες και διυλιστήρια. Σε εγκατάσταση στην περιοχή της Ρεβυθούσας, το CO2 θα υγροποιείται, θα φορτώνεται σε πλοία και θα οδηγείται στην αποθήκη του Πρίνου ή μελλοντικά σε άλλους αποθηκευτικούς χώρους που θα αναπτυχθούν. Στην εμβέλεια του έργου βρίσκονται ρυπαντές που εκπέμπουν περί τους 11 εκατ. τόνους CO2 ετησίως. Εως σήμερα έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες σκοπιμότητας, ωστόσο ο τελικός σχεδιασμός του έργου θα εξαρτηθεί και από τη συμμετοχή της βιομηχανίας.
Πρόκειται για το μοναδικό τέτοιο έργο που αναπτύσσεται σήμερα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Μέχρι στιγμής ενδιαφέρον για χρήση της υποδομής έχουν εκδηλώσει οι δύο τσιμεντοβιομηχανίες TITAN και «Ηρακλής» και οι HELLENiQ ENERGY και Motor Oil, όμιλοι που αναπτύσσουν παράλληλα και τα δικά τους πλάνα για μονάδες δέσμευσης CO2. Εκτός από τον Πρίνο στην Ελλάδα έχουν εντοπιστεί πέντε ακόμη χώροι με δυνατότητες αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα σε Δυτική Θεσσαλονίκη, Πτολεμαΐδα – Κοζάνη, Βούρινο, Πεντάλοφο – Επταχώρι Δυτικής Μακεδονίας, Βόλο και Κλεπά Ναυπακτίας.
H Ελλάδα φέρεται να έλαβε τα εύσημα για τις πρωτοβουλίες της στην πρώτη επίσημη συνάντηση της ομάδας ειδικών και εμπειρογνωμόνων (CCS Expert Group) που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τετάρτη στις Βρυξέλλες. Στόχος της ομάδας, στην οποία η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από τον επικεφαλής της ΕΔΕΥΕΠ Αρη Στεφάτο, είναι να δοθούν κατευθύνσεις στην Κομισιόν αναφορικά με το απαραίτητο ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο, ώστε να προχωρήσουν τα έργα και να επιτευχθούν οι ευρωπαϊκοί στόχοι που προβλέπουν αποθήκευση 50 εκατ. τόνων CO2 τον χρόνο έως το 2030 και 450 εκατ. τόνων έως το 2050.