«Ο Πειραιάς είναι το μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι στην Ανατολική Μεσόγειο και η Ελλάδα αποτελεί βασικό παίκτη στην εμπορική στρατηγική της Κίνας», τονίζει στην «Κ» ο ιδρυτής και πρόεδρος του Κέντρου για την Κίνα και την Παγκοσμιοποίηση – CCG, δρ Χένρι Χουιγιάο Γουάνγκ. Θεωρεί, δε, ότι η Κίνα θα πρέπει να επιδιώξει τη στενότερη συνεργασία με την Ελλάδα και στέλνει το μήνυμα ότι το κίνητρο της κινεζικής παρουσίας στην περιοχή είναι αμιγώς εμπορικό. Συνεργάτης στο υπουργείο Εμπορίου της Κίνας, ο δρ Γουάνγκ κάνει λόγο για αβάσιμη και δυσανάλογη πολιτική δίωξη του Tik Tok από την Ουάσιγκτον, σχολιάζοντας ότι «το TikTok έχει ξοδέψει περισσότερα χρήματα από τη Meta για τη διασφάλιση του απορρήτου των δεδομένων». Μιλώντας για αμερικανικό προστατευτισμό που προκύπτει από την πολιτικοποίηση του εμπορίου και εμποδίζει την πρόσβαση δυτικών επιχειρήσεων στην κινεζική αγορά, σημειώνει ότι κάποιες εταιρείες της Δύσης «θα μπορούσαν εύκολα να κερδίσουν περισσότερα χρήματα εάν τους το επέτρεπαν οι πρωτεύουσες των χωρών τους». Εμφανίζεται πάντως αισιόδοξος ότι –παρά τα εσωτερικά προβλήματα– η χώρα του θα συνεχίσει να συνεισφέρει περίπου το 1/3 της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης. Ως προς τις γεωπολιτικές εστίες αναφέρει ότι η Κίνα «ποθεί ένα σταθερό διεθνές περιβάλλον που ευνοεί το εμπόριο και τις επενδύσεις». Σχετικά με το μέτωπο της Ουκρανίας, ο πρώην σύμβουλος στο Κρατικό Συμβούλιο της Κίνας προσάπτει σε ΗΠΑ και Ευρώπη ότι «δεν προσφέρουν ουσιαστικά κίνητρα στην Κίνα, παρά την πιέζουν χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την ιστορία της με τη Ρωσία και τα εθνικά της συμφέροντα».
– Τους επόμενους μήνες η Γερουσία στις ΗΠΑ θα κληθεί να τοποθετηθεί σχετικά με νομοσχέδιο που προτείνει την εκχώρηση του TikTok σε αμερικανικά χέρια, ειδάλλως την απαγόρευση της εφαρμογής στην αμερικανική επικράτεια. Ποιο είναι το κλίμα στην Κί-να γύρω από την υπόθεση; Εσείς πώς αξιολογείτε τις αμερικανικές ανησυχίες για την προστασία των δεδομένων που διαχειρίζεται η κινεζική ByteDance –ιδιοκτήτρια εταιρεία του Tik Tok– και ποια είναι η δική σας πρόβλεψη για την έκβαση της υπόθεσης;
– Το Πεκίνο έχει επανειλημμένως δηλώσει ότι δεν λαμβάνει δεδομένα που βρίσκονται σε άλλα κράτη μέσω εταιρειών ή ιδιωτών χωρίς την άδεια των άλλων κρατών. Είναι κάτι που υπογραμμίζεται επίσης στην Παγκόσμια Πρωτοβουλία της Κίνας για την Ασφάλεια Δεδομένων:
• Τα κράτη θα πρέπει να ενθαρρύνουν τις εταιρείες να συμμορφώνονται με τους νόμους και τους κανονισμούς του κράτους όπου δραστηριοποιούνται. Τα κράτη δεν θα πρέπει να ζητούν από εγχώριες εταιρείες να αποθηκεύουν στην επικράτειά τους δεδομένα που δημιουργούνται και λαμβάνονται στο εξωτερικό.
• Τα κράτη θα πρέπει να σέβονται την κυριαρχία, τη δικαιοδοσία και τη διακυβέρνηση των δεδομένων άλλων κρατών και δεν θα πρέπει να λαμβάνουν δεδομένα που βρίσκονται σε άλλα κράτη μέσω εταιρειών ή ατόμων χωρίς την άδεια άλλων κρατών.
• Σε περίπτωση που τα κράτη πρέπει να λάβουν δεδομένα από το εξωτερικό λόγω απαιτήσεων επιβολής του νόμου, όπως η καταπολέμηση των εγκλημάτων, θα πρέπει να το πράξουν μέσω δικαστικής συνδρομής ή άλλων σχετικών πολυμερών και διμερών συμφωνιών. Οποιαδήποτε διμερής συμφωνία πρόσβασης δεδομένων μεταξύ δύο κρατών δεν θα πρέπει να παραβιάζει τη δικαστική κυριαρχία και την ασφάλεια των δεδομένων τρίτου κράτους.
Οι ΗΠΑ μπορεί να μην έχουν 100% εμπιστοσύνη στην Παγκόσμια Πρωτοβουλία για την Ασφάλεια Δεδομένων, αλλά τότε θα πρέπει να συνεργαστούν με την Κίνα για την εξεύρεση κοινού εδάφους. Δυστυχώς, η Ουάσιγκτον μέχρι στιγμής αγνόησε την Παγκόσμια Πρωτοβουλία για την Ασφάλεια Δεδομένων και επέλεξε να διαφημίσει την «κινεζική απειλή». Στα θύματα δεν περιλαμβάνονται μόνο το TikTok, αλλά και η Huawei, ακόμη και γερανοί που κατασκευάζονται στην Κίνα.
Η συνεχιζόμενη πολιτική δίωξη είναι αβάσιμη, δυσανάλογη και επιζήμια για τους κανόνες και τις αξίες που αγαπούν οι ΗΠΑ. Δεν αντικατοπτρίζει τις καλύτερες από τις έννομες ανησυχίες των ΗΠΑ σχετικά με το TikTok, οι οποίες, κατά τη γνώμη μου, μπορούν να επιλυθούν εντός του τρέχοντος νομικού πλαισίου των ΗΠΑ. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι το TikTok έχει ξοδέψει περισσότερα χρήματα από τη Meta για τη διασφάλιση του απορρήτου των δεδομένων, συμπεριλαμβανομένου του Project Texas, σύμφωνα με αναφορές στον Τύπο.
Είναι ενθαρρυντικό ότι στις 2 Απριλίου ο πρόεδρος Σι και ο πρόεδρος Μπάιντεν είχαν μια τηλεφωνική συνομιλία, την οποία και οι δύο πλευρές θεώρησαν «ειλικρινή και εποικοδομητική».
– Ευρύτερα είναι πλέον έκδηλες οι ισχυρές τάσεις αποπαγκοσμιοποίησης στο διεθνές εμπόριο, γεγονός που έχει συμβάλει και στη διατήρηση των τιμών σε υψηλά επίπεδα. Βασικές αιτίες είναι αφενός τα αλλεπάλληλα σοκ που υπέστησαν οι εφοδιαστικές αλυσίδες –βλ. πανδημία και γεωπολιτικές εντάσεις–, αφετέρου ο εντεινόμενος ανταγωνισμός ΗΠΑ – Κίνας. Πώς αντιλαμβάνεται τις εξελίξεις το Πεκίνο και πώς θα μπορούσε ενδεχομένως η Κίνα από τη μεριά της να συνεισφέρει στην αποκλιμάκωση του εμπορικού πολέμου;
– Ο διμερής εμπορικός πόλεμος ολοκληρώθηκε επίσημα με την υπογραφή της εμπορικής συμφωνίας «Φάση 1» στις αρχές του 2020. Ωστόσο, οι πρόσθετοι δασμοί των ΗΠΑ, που επιβλήθηκαν ως μέρος του περιβόητου εμπορικού πολέμου του Ντόναλντ Τραμπ, παραμένουν εν ισχύι από την κυβέρνηση Μπάιντεν. Η πολιτικοποίηση και η τιτλοποίηση του εμπορίου και των επενδύσεων προκάλεσαν σημαντική αναδιάρθρωση των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού και είχαν αξιοσημείωτο αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία. Ο κόσμος έχει παρατηρήσει τον κατακερματισμό των αλυσίδων εφοδιασμού λόγω πρωτοβουλιών όπως οι «friendshoring», «nearshoring» ή «reshoring».
Παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ επαναλαμβάνουν την πολιτική τους «μικρή αυλή, ψηλός φράχτης» και αρνούνται σταθερά τις προθέσεις αποσύνδεσης από την Κίνα, η πραγματικότητα φαίνεται να υποδηλώνει το αντίθετο. Η μεταφορική αυλή δεν φαίνεται τόσο μικρή και ο φράχτης ανεβαίνει. Ωστόσο, το «Οραμα του Σαν Φρανσίσκο», που θεσπίστηκε κατά τη σύνοδο κορυφής μεταξύ των δύο προέδρων τον Νοέμβριο του 2023, έχει κάπως σταθεροποιήσει τις διμερείς σχέσεις. Οπως αποφασίστηκε στη σύνοδο κορυφής, και οι δύο πλευρές ξεκίνησαν εκ νέου τους διαλόγους για οικονομικά ζητήματα, και ο στρατιωτικός διάλογος υψηλού επιπέδου επέστρεψε στην κανονικότητα.
Ωστόσο, η διαδικασία ανοικοδόμησης των διμερών σχέσεων απαιτεί περαιτέρω εδραίωση μέσω συναίνεσης τόσο από την κοινή γνώμη όσο και από ανώτερα διοικητικά επίπεδα. Είναι ενθαρρυντικό να σημειωθεί ότι στις 2 Απριλίου του τρέχοντος έτους ο πρόεδρος Σι και ο πρόεδρος Μπάιντεν είχαν μια τηλεφωνική συνομιλία, την οποία και οι δύο πλευρές θεώρησαν «ειλικρινή και εποικοδομητική».
– Τα προηγούμενα χρόνια η Κίνα αξιοποίησε στο έπακρο την πρόσβαση σε ξένες αγορές πετυχαίνοντας διαδοχικούς υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ωστόσο αποτελεί κοινή παραδοχή ότι δεν έχει μεταρρυθμιστεί επαρκώς ώστε να συγκλίνει με τις ανοιχτές οικονομίες της Δύσης, πόσο μάλλον να κάνει την υπέρβαση σε τομείς όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τι έχετε να παρατηρήσετε;
– Το 2022 η Κίνα επικύρωσε δύο συμβάσεις του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας για την καταναγκαστική εργασία, ευθυγραμμιζόμενη με υψηλότερα διεθνή πρότυπα. Οι ξένες εταιρείες απολαμβάνουν πλέον απεριόριστη πρόσβαση στους χρηματοοικονομικούς και μεταποιητικούς τομείς της Κίνας. Η Κίνα βρίσκεται επί του παρόντος σε διαπραγματεύσεις για την ένταξη στην DEPA (Συμφωνία Συνεργασίας για την Ψηφιακή Οικονομία) και έχει υποβάλει επίσημα την αίτησή της για ένταξη στη CPTPP (Συμφωνία για τη Διασυνοριακή Εταιρική Σχέση στον Ειρηνικό). Μια αξιοσημείωτη πρόσφατη εξέλιξη είναι η μονομερής πολιτική της Κίνας για απελευθέρωση της βίζας προς κράτη-μέλη της Ε.Ε., που δείχνει την αποφασιστικότητά της να ενισχύσει το παγκόσμιο άνοιγμα.
Ο πρόεδρος Σι υποσχέθηκε ένα νέο κύμα μεταρρυθμίσεων, μήνυμα το οποίο υπογράμμισε στις επισκεπτόμενες αμερικανικές επιχειρηματικές ελίτ. Οχι για τον κατευνασμό των ανησυχιών στο εξωτερικό, αλλά για το συμφέρον της Κίνας, η μεταρρύθμιση και το άνοιγμα είναι η κρίσιμη παράμετρος στην πορεία της ανάπτυξης και στην αντιμετώπιση των μελλοντικών κινδύνων και προκλήσεων – και η δυνατότητα για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις και άνοιγμα με προσανατολισμό στην αγορά είναι τεράστια.
Στο μεταξύ, ο αυξανόμενος προστατευτισμός που βασίζεται στην πολιτικοποίηση και την τιτλοποίηση του εμπορίου και των επενδύσεων στην Ε.Ε. και τις ΗΠΑ έχει θέσει σημαντικά εμπόδια για την πρόσβαση στην αγορά της Κίνας. Για παράδειγμα, η αμερικανική Nvidia και η ολλανδική ASML θα μπορούσαν εύκολα να κερδίσουν περισσότερα χρήματα εάν η Ουάσιγκτον και η Χάγη, αντίστοιχα, τους το επέτρεπαν.
«Πρωταθλητής» στην Ανατολική Μεσόγειο ο Πειραιάς
– Σας ανησυχεί η απόκλιση της ατζέντας μεταξύ Κίνας και Δύσης σε γεωπολιτικά μέτωπα όπως η Ουκρανία και η Μέση Ανατολή; Και πώς θα λέγατε ότι διαμορφώνονται σε αυτή τη φάση οι σχέσεις της Κίνας με τη Ρωσία;
– Είναι κρίσιμο να συνειδητοποιήσουμε ότι η Κίνα, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, δεν υιοθετεί ποτέ καταναγκαστικά μέτρα, όπως κυρώσεις στο εξωτερικό, σε συγκρούσεις και κρίσεις στις οποίες δεν είναι μέρος. Η Κίνα καλεί σε πολιτική επίλυση των κρίσεων με ειρηνικό τρόπο. Το συμφέρον της Κίνας δεν εξυπηρετείται με σύγκρουση, κρίση ή πόλεμο. Η Κίνα ποθεί ένα σταθερό διεθνές περιβάλλον, το οποίο ευνοεί το εμπόριο και τις επενδύσεις.
Το περίπλοκο ιστορικό φόντο της διεθνούς κρίσης δεν περιλαμβάνει μόνο διαφωνίες μεταξύ των ενδιαφερομένων, αλλά επίσης διασταυρώνεται με αιώνες αποικιοκρατίας και ηγεμονίας που διαμορφώνονται από συνεχείς μεταβολές γεωπολιτικής. Η Κίνα δίνει προτεραιότητα σε μια ατζέντα κατάπαυσης του πυρός, για να αποτρέψει περαιτέρω ανθρώπινο πόνο, αντί να επιδιώξει αυτό που εμφανίζεται ως οριστική λύση – το οποίο και προϋποθέτει μακροχρόνιες και εξαντλητικές διαπραγματεύσεις.
Η Κίνα και η Ρωσία μοιράζονται μακρά σύνορα, στα οποία έχουν σημειωθεί ένοπλες συγκρούσεις. Η Ρωσία απείλησε την Κίνα με πυρηνικές επιθέσεις, οδηγώντας στην απομάκρυνση της κινεζικής ηγεσίας από το Πεκίνο εκείνη την εποχή. Καθώς οι διμερείς δεσμοί βελτιώθηκαν πολύ αργότερα, η Ρωσία έγινε βασικός προμηθευτής ενέργειας της Κίνας και οι σχέσεις –των δύο γιγάντων γειτόνων και των σπουδαίων λαών τους– θερμάνθηκαν. Γεωπολιτικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες βάζουν πλέον την Κίνα και τη Ρωσία σχεδόν στο ίδιο στρατόπεδο. Ομως από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, ούτε οι ΗΠΑ ούτε η Ευρώπη έχουν προσφέρει ουσιαστικά κίνητρα στην Κίνα. Αντιθέτως πιέζουν την Κίνα χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την ιστορία της Κίνας με τη Ρωσία και τα εθνικά της συμφέροντα.
Θα ήθελα επίσης να σημειώσω ότι είναι ευρέως αποδεκτό το γεγονός ότι η Κίνα δεν έχει προμηθεύσει με φονικά όπλα τη Ρωσία και, στα μάτια του Πεκίνου, η σχέση της με τη Ρωσία δεν στρέφεται ενάντια σε κανένα τρίτο μέρος, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας.
Επιπλέον, η Κίνα είναι ο κύριος αγοραστής των ουκρανικών γεωργικών προϊόντων. Τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία έχουν σημαντικές εμπορικές εταιρικές σχέσεις με την Κίνα και κατέχουν κομβικές γεωπολιτικές θέσεις που συνδέουν την ευρασιατική ήπειρο στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Belt and Road («Μία Ζώνη, Ενας Δρόμος»). Υπό αυτό το πρίσμα, η Κίνα επιδι-ώκει να επεκτείνει τους οικονομικούς δεσμούς της και με τα δύο έθνη. Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία και η Ουκρανία πρέ-πει να παρουσιάσουν βιώσιμα σχέδια συνεργασίας με την Κίνα, είτε σε οικονομικό είτε σε πολιτικό επίπεδο, ανταποδίδοντας τα αμοιβαία οφέλη των σχέσεών τους.
H σχέση της Κίνας με τη Ρωσία δεν στρέφεται ενάντια σε κανένα τρίτο μέρος, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας.
– Ποια είναι η αξία της επένδυσης στον Πειραιά για την Κίνα και σε ποιους τομείς θεωρείτε ότι υπάρχουν περαιτέρω περιθώρια για κινεζικές επενδύσεις στην Ελλάδα – ενδεχομένως και για ελληνικές επενδύσεις στην Κίνα;
– Ο Πειραιάς είναι ένα σημαντικό λιμάνι που λειτουργεί ως ζωτικός κρίκος στη συγκοινωνιακή διαδρομή που συνδέει τη Μεσόγειο με την ευρωπαϊκή ήπειρο. Διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη διευκόλυνση των σταθερών εμπορικών σχέσεων της Κίνας με τους εταίρους της τόσο στην Κεντρική όσο και στην Ανατολική Ευρώπη, με την Ελλάδα να είναι βασικός παίκτης σε αυτό το σημείο τομής. Η Κίνα έχει υποστηρίξει ενεργά την Ελλάδα στη διαχείριση και ανάπτυξη αυτού του λιμανιού, μετατρέποντάς το στο μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι στην Ανατολική Μεσόγειο – ένα σημαντικό ορόσημο στις σχέσεις Κίνας – Ελλάδας.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο Πειραιάς, όπως άλλες λιμενικές υποδομές που αναλαμβάνουν οι κινεζικές εταιρείες σε όλο τον κόσμο, είναι πρώτα και κύρια οικονομικά επικεντρωμένος και είναι win win τόσο για τις κινεζικές εταιρείες όσο και για την τοπική και την περιφερειακή οικονομία. Οποιαδήποτε προβολή παρόμοιων επενδυτικών και εμπορικών δραστηριοτήτων για στρατηγικούς και, ακόμη χειρότερα, στρατιωτικούς σκοπούς είναι αβάσιμη και επιζήμια.
Κοιτάζοντας το μέλλον, η Κίνα θα πρέπει να επιδιώξει να ενισχύσει τη στενότερη συνεργασία με την Ελλάδα, ιδιαίτερα σε τομείς όπως οι πράσινες επενδύσεις, οι τομείς των υπηρεσιών, οι μεταφορές και τα χρηματοοικονομικά.
Μια τέτοια συνεργασία θα συμβάλει στην ενσωμάτωση της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή ήπειρο, δίνοντας ώθηση για περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη. Ομοίως, η Κίνα καλεί θερμά τους Ελληνες επενδυτές να διερευνήσουν συνεργασίες με τους Κινέζους ομολόγους τους, ειδικά σε τομείς όπως οι πράσινες και οι ψηφιακές τεχνολογίες, που έχουν ελπιδοφόρες προοπτικές για το μέλλον.
* Ο δρ Χένρι Χουιγιάο Γουάνγκ συμμετέχει στο 9ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.