«Δεν είναι τα πιο δυνατά είδη που επιβιώνουν ή τα πιο έξυπνα, αλλά αυτά που ανταποκρίνονται πιο γρήγορα στις αλλαγές». Φαίνεται πως κατανοούμε σταδιακά την ανάγκη αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών και ειδικά στην τεχνητή νοημοσύνη. Σχεδόν μία στις δύο ομιλίες στο πρόσφατο συνέδριο του Davos αλλά και στο συνέδριο των Δελφών είχε αναφορές στην τεχνητή νοημοσύνη. Θεωρείται επανάσταση καθώς δεν θα βελτιώσει απλώς την παραγωγικότητα, αλλά φέρνει ρηξικέλευθες αλλαγές στον τρόπο παραγωγής των αγαθών και στον τρόπο με τον οποίο εκτελείται η εργασία. Για να γίνουν όμως όλα αυτά θα πρέπει να υπάρχουν επιχειρήσεις. Την ώρα που ο μεταποιητικός τομέας συρρικνώνεται με τις επιχειρήσεις να έχουν μειωθεί από 76.343 το 2011 σε 57.451 το 2021, όλο και αυξάνονται οι φωνές που μιλούν για τις επιπτώσεις της αποβιομηχάνισης της χώρας και την ανάγκη ανατροπής αυτών των τάσεων.
Στη χώρα μας μιλάμε με ρομαντισμό για την ανάγκη αλλαγής παραγωγικού προτύπου αλλά θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν εννοούμε την ανασύσταση των παραγωγικών μονάδων της δεκαετίας του ’60. Υπάρχουν αναφορές στις χαμένες ευκαιρίες της Ελλάδας να πρωταγωνιστήσει σε τομείς της οικονομίας, πέραν του τουρισμού και της ναυτιλίας. Σχεδόν έχουμε ξεχάσει ότι η Nissan έφτιαχνε αυτοκίνητα, η Bosch – Siemens έφτιαχνε τις ηλεκτρικές συσκευές της «Πίτσος», η Pirelli και η Goodyear έφτιαχναν λάστιχα αυτοκινήτων και όλα αυτά γίνονταν στην Ελλάδα.
Η πρόοδος της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια αναδεικνύει νέους κλάδους επιχειρηματικής δραστηριότητας, όπως η ενέργεια. Η χώρα μας έχει τεράστιες πρώτες ύλες ενέργειας όπως είναι ο ήλιος και ο άνεμος. Αυτή η πρώτη ύλη για να γίνει οικονομικό αποτέλεσμα θα χρειασθεί να εξαχθεί και να πουληθεί, καθώς ήδη παράγουμε περισσότερη ενέργεια από όση μπορούμε να καταναλώσουμε. Η λύση είναι στα δίκτυα εξαγωγής, αλλά και στην αποθήκευση της ενέργειας.
Το McKinsey Global Institute (MGI) αναγνωρίζει την αποθήκευση ενέργειας ως μία από τις 12 κορυφαίες ανατρεπτικές τεχνολογίες στον κόσμο με δυνητικό παγκόσμιο οικονομικό αντίκτυπο τα 635 δισ. δολάρια ετησίως έως το 2025. Ενδιαφέρον έχουν τα παραδείγματα άλλων χωρών, όπως αυτό της Γερμανίας και της Γαλλίας όπου για να υπερασπιστούν την αυτοκινητοβιομηχανία τους επιδοτούν γενναία την παραγωγή μπαταριών για αυτοκίνητα. Οι ΗΠΑ έχουν φτιάξει το πιο επιθετικό και γενναιόδωρο πρόγραμμα υποστήριξης επενδύσεων (Inflation Reduction Act) που έχει δει ποτέ ο πλανήτης, δίνοντας κρατικές επιδοτήσεις προσέλκυσης επενδύσεων για συναρμολόγηση ή και κατασκευή μπαταριών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας (κάποιες ευρωπαϊκές επενδύσεις ήδη μετανάστευσαν στις ΗΠΑ).
Η «αυτοκινητοβιομηχανία» της Ελλάδας είναι η παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα. Για τον ίδιο λόγο που Γάλλοι και Γερμανοί θέλουν να ελέγξουν τις μπαταρίες τους, έτσι και η Ελλάδα θα έπρεπε να ελέγξει τις δικές της μπαταρίες, όπως κάνουν όλοι όσοι θέλουν να στηρίξουν τις βιομηχανίες τους σε ευρωπαϊκό αλλά και σε εθνικό επίπεδο.
Η αποθήκευση της ενέργειας –εκτός μπαταριών αυτοκινήτων που είναι διαφορετική περίπτωση– θα απαιτήσει επενδύσεις 120 δισ. ευρώ σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι το 2030 και από αυτές τις επενδύσεις περίπου το 60% αφορά στοιχεία μπαταριών. Αντιλαμβανόμαστε ότι η επενδυτική αυτή ένταση, αν συνεχιστεί η ευρωπαϊκή απραξία, θα οδηγήσει σε απλές εισαγωγές από την Κίνα.
Ποια τα οφέλη εάν η Ελλάδα δημιουργούσε παραγωγικές μονάδες μπαταριών αποθήκευσης ενέργειας;
– Συμμετοχή της χώρας στον παγκόσμιο χάρτη αποθήκευσης ενέργειας, με τεχνολογικούς κολοσσούς να μεταφέρουν τεχνογνωσία και υποστήριξη.
– Δημιουργία άμεσης απασχόλησης άνω των 2.000 θέσεων εργασίας ανά εργοστάσιο (πόσα τέτοια διαθέτουμε στην Ελλάδα άραγε), με ένα 20% να είναι σε περιοχές έρευνας και ανάπτυξης.
– Οικονομικό αποτέλεσμα 1 εκατ. ευρώ ανά θέση απασχόλησης με προφανή αποτελέσματα για την οικονομία, αλλά και τη φορολογική μηχανή όπου το 95% θα ήταν εξαγώγιμο προϊόν.
Και είναι μόνο αυτά;
– Η αποθήκευση ενέργειας προϋποθέτει συστήματα με αναμενόμενη διάρκεια ζωής τα 20 έτη και ανάγκη για διαρκή υποστήριξη είτε βελτιστοποίησης είτε εκτάκτων περιπτώσεων.
– Τα στοιχεία και οι μονάδες αποθήκευσης είναι ζωντανά οικοσυστήματα με μικροτσίπ που μετρούν επιδόσεις, ρυθμίζουν την κατανομή ενέργειας μέσα σε κάθε κελί μπαταρίας και διαθέτουν πολύπλοκα συστήματα διαχείρισης της ενέργειας.
– Η αποθήκευση της ενέργειας έχει και χαρακτήρα εθνικής ασφάλειας για κάθε χώρα, αλλά ειδικά για την Ελλάδα διότι οι συστοιχίες των μπαταριών αποτελούν συστατικό του εθνικού κορμού παραγωγής και διανομής ενέργειας. Αρα, πόσο θωρακισμένη είναι η αποθήκευση της ενέργειας όταν οι εταιρείες που κάνουν την εγκατάσταση ή προμηθεύουν τις μπαταρίες θα μπορούσαν να προέλθουν ή να περάσουν σε χέρια που δεν είναι εθνικά συντονισμένα ή φιλικά;
Και τι πρέπει να κάνουμε;
– Να ξεπεράσουμε τα ταμπού περί εθνικών πρωταθλητών. Στη χώρα μας υπάρχει, είτε για λόγους τύχης είτε για λόγους έμπνευσης, η Sunlight (μέλος του Olympia Group) που είναι η πρώτη εταιρεία στον κόσμο σε προμήθεια μπαταριών μολύβδου και λιθίου για μηχανήματα βιομηχανικής κίνησης (τα γνωστά κλαρκ). Αυτή η εταιρεία έχει ξεκινήσει την επέκτασή της και στη δημιουργία προϊόντων αποθήκευσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Αυτές οι επενδύσεις χρειάζονται υποστήριξη που ξεπερνάει τις δυνάμεις κάθε επιχείρησης. Αυτό δεν αποτελεί διεκδίκηση, αλλά απλή ανάγνωση του τι συμβαίνει σε Ανατολή (με κρατικές επιδοτήσεις) και πλέον και στη Δύση (με επίσης κρατικές επιδοτήσεις, αλλά και εμπορικές προϋποθέσεις για αγορά μόνο παραγόμενων μπαταριών στις ΗΠΑ).
– Να μεταφέρουμε τα κίνητρα από ενεργειακή μετάβαση made in China, στη δημιουργία εγχώριας παραγωγής και τεχνογνωσίας που θα φέρει προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία, και θα μπορεί να αποτελέσει κοιτίδα εξαγωγικής δραστηριότητας – αυτό δηλαδή που κάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής για τα μικροτσίπ και τις μπαταρίες.
Η χώρα μας πλέον αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως σημείο αναφοράς για την οικονομική ανάκαμψη που επιτυγχάνει διαρκώς τα τελευταία χρόνια. Αυτές οι επιδόσεις δημιουργούν υποχρέωση για διατηρησιμότητα του πλεονεκτήματος, αλλά και ευκαιρία για να πάρουμε πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο για αναδιάταξη και ενίσχυση του πλαισίου βιομηχανικής πολιτικής εκεί όπου υπάρχουν οι πραγματικές ευκαιρίες όπως η αποθήκευση της ενέργειας.
*Ο κ. Ανδρέας Αθανασόπουλος είναι διευθύνων σύμβουλος της Olympia Group.