Με «όπλο» ανεκτέλεστο υπόλοιπο έργων, ύψους 3,3 δισ. ευρώ, που βρίσκεται σε ιστορικά υψηλό σημείο, ο όμιλος Αβαξ έχει επιστρέψει σε τροχιά ανάπτυξης, έχοντας στρατηγική στόχευση την αμιγώς κατασκευαστική δραστηριότητα, όπου εκτιμάται ότι δημιουργούνται σημαντικές προοπτικές, μετά και τον τελευταίο κύκλο συγκέντρωσης που σημειώθηκε. Το σημαντικό για τον όμιλο είναι η διασπορά ρίσκου, καθώς η σύνθεση του ανεκτέλεστου υπολοίπου είναι σχεδόν το ίδιο κατανεμημένη μεταξύ των δημόσιων και των ιδιωτικών έργων, κάτι που σύμφωνα με τη διοίκηση λειτουργεί και ως στρατηγικό πλεονέκτημα, καθώς φαίνεται πως έχουν επιστρέψει οι πολύμηνες καθυστερήσεις πληρωμών σε έργα του Δημοσίου. Συγκεκριμένα, το 54% αφορά ιδιωτικά έργα, ενώ το υπόλοιπο 46% έργα του Δημοσίου.
Μιλώντας στην «Κ» ο Χρήστος Ιωάννου, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του ομίλου Αβαξ, περιγράφει τα επόμενα βήματα στη στρατηγική του ομίλου, όπου πλέον κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει ο κλάδος της κατασκευής, σηματοδοτώντας την «επιστροφή στις ρίζες» για την Αβαξ. Τομέας ενδιαφέροντος για νέες επενδύσεις αποτελεί ασφαλώς και το real estate, όπου η εταιρεία εστιάζει κυρίως στην αγορά εξοχικών κατοικιών υψηλής πολυτελείας στη νησιωτική χώρα. Αντιθέτως, φαίνεται να απομακρύνεται το ενδεχόμενο για κάποια επένδυση στην έκταση του Ελληνικού, όπου πάντως η Αβαξ συμμετέχει τόσο στα έργα υποδομής όσο και στη σημαντικότερη κτιριακή ανάπτυξη, αυτή του Ellinikon Mall, ένα έργο που θα προσεγγίσει τα 500 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, διεκδικεί κι άλλα κτιριακά έργα στο Ελληνικό, όπως ο νέος πύργος μεικτής χρήσης, που θα αναπτύξει η Brook Lane Capital σε συνεργασία με τη Lamda Development (70%-30%).
Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται και σε επίπεδο οικονομικών αποτελεσμάτων, καθώς ο τομέας των κατασκευών έχει αποκτήσει πλέον καθοριστικό ρόλο. Το 2023 το περιθώριο λειτουργικού κέρδους EBITDA αυξήθηκε σε 6,2% από 4,7% που ήταν το 2022. Μάλιστα, σύμφωνα με τη διοίκηση, η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα, καθώς επιταχύνεται ο ρυθμός υλοποίησης των νέων έργων. Κατά τη διάρκεια του 2024 αναμένεται και η ολοκλήρωση μιας σειράς διαγωνισμών, κυρίως έργων ΣΔΙΤ, που εκτιμάται ότι θα ενισχύσουν (εφόσον ο όμιλος εξασφαλίσει κάποια εξ αυτών) ακόμη περισσότερο, όχι μόνο τον κατασκευαστικό «βραχίονα» του ομίλου, αλλά και τον τομέα παραχωρήσεων, προσφέροντας μια σταθερή ροή εσόδων σε βάθος χρόνου.
Η θετική αυτή εικόνα έρχεται ύστερα από μια ιδιαίτερα «ταραχώδη» περίοδο για την Αβαξ, που προκλήθηκε από εξωγενείς παράγοντες και συγκεκριμένα της «μάχης μετόχων» της πρώην μητρικής, δηλαδή του κυπριακού ομίλου J&P, που αναμφίβολα δημιούργησαν πρόσκαιρα και μια ανασφάλεια και στην εν Ελλάδι εταιρεία. Αυτή απομακρύνθηκε γρήγορα με την είσοδο στο μετοχικό κεφάλαιο και την ενεργό εμπλοκή στη διοίκηση του ομίλου Αβαξ του Χρήστου Ιωάννου, προέδρου του ομίλου, ο οποίος –με τη συνεργασία και των υπολοίπων μετόχων και μελών της διοίκησης– έχει επαναφέρει την εισηγμένη σε τροχιά κερδοφορίας.
– Ποιες συμβάσεις υπέγραψε πρόσφατα ο όμιλος Aβαξ και σε ποια έργα έχει αναδειχθεί ανάδοχος, αλλά δεν έχει υπογράψει ακόμη;
– Ξεκινώντας, δεν μπορώ να μην τονίσω ότι το ανεκτέλεστο υπόλοιπο των 3,3 δισ. ευρώ το 2023 σε έργα αποτελεί ρεκόρ για τον όμιλο Αβαξ. Το 2023 ήταν μια ιδιαίτερα επιτυχημένη χρονιά ως προς την ανάληψη νέων έργων από τον όμιλο, δεδομένου ότι στη διάρκειά του υπεγράφησαν συμβάσεις δημόσιων και ιδιωτικών έργων, συνολικής αξίας 1,44 δισ. ευρώ, σε συνέχεια της υπογραφής συμβάσεων συνολικού ύψους 875 εκατ. ευρώ το 2022. Μειώνουμε σταθερά τον δανεισμό, αυξάνουμε τον τζίρο –επιδιώκουμε ακόμη περισσότερο–, σπάμε ρεκόρ στο ανεκτέλεστο των έργων που έχουμε αναλάβει και είμαι πολύ ευχαριστημένος που το 2023 παρουσιάζουμε κερδοφορία, η οποία προέρχεται αποκλειστικά από τον σκληρό πυρήνα της κατασκευαστικής μας δραστηριότητας. Δηλαδή αυτά που εμείς θεωρούμε ποιοτικά και καθαρά κέρδη.
Ετσι, φέτος για εμάς είναι μια χρονιά – ορόσημο. Οι μηχανές είναι στην κυριολεξία στο φουλ. Με επίκεντρο το μεγαλύτερο δημόσιο έργο της χώρας, τη Γραμμή 4 του μετρό, τα δύο τελευταίας τεχνολογίας TBM εντός του 2026 θα έχουν ολοκληρώσει τη διάνοιξη και κατασκευή της σήραγγας, που ξεκινάει από το Γουδή και καταλήγει στο Γαλάτσι, εξυπηρετώντας –σε αυτή τη φάση– περιοχές με ιδιαίτερη σημασία για το δίκτυο του μετρό, όπως η Καισαριανή, το Κολωνάκι, τα Εξάρχεια και η Κυψέλη.
Το 2023 ήταν μια ιδιαίτερα επιτυχημένη χρονιά, δεδομένου ότι στη διάρκειά του υπεγράφησαν συμβάσεις δημόσιων και ιδιωτικών έργων συνολικής αξίας 1,44 δισ. ευρώ.
Ομως, μεγάλα έργα – στοίχημα για εμάς είναι ο σταθμός παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στη Ρουμανία, τα τρία νοσοκομεία – τομή του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και το FlyOver στη Θεσσαλονίκη, που τελικά θα αποδειχθεί ανάσα για την πόλη. Σημαντικά έργα για εμάς είναι επίσης το τμήμα της Ολυμπίας οδού που έχουμε αναλάβει από την Πάτρα μέχρι τα Καραίικα, έχοντας ξεπεράσει το 40% της υλοποίησης, ο άξονας Μπράλος – Αμφισσα και βεβαίως αναμένουμε την τελική υπογραφή του τεράστιας σημασίας έργου, του οδικού άξονα Γιάννενα – Κακκαβιά, που ανοίγει τον δρόμο για τη σύνδεση των Δυτικών Βαλκανίων με τα λιμάνια της Ελλάδας. Επίσης, στο πλαίσιο της συμμετοχής μας στην πρώτη φάση υποδομών που έχουμε αναλάβει στο έργο του Ελληνικού, πολύ γρήγορα προχωράει και η υπογειοποίηση της παραλιακής.
– Ποια έργα εκτελεί σήμερα στο Ελληνικό η Aβαξ;
– Ενα στοιχείο που δείχνει την ισχύ του ομίλου Αβαξ είναι ότι στο ανεκτέλεστο υπόλοιπο των έργων μας η αναλογία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών έργων είναι 44%-56%. Είναι πολύ τιμητικό που μεγάλοι οργανισμοί και ιδρύματα, όπως είναι η Lamda Development ή το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, εμπιστεύονται σύνθετα και υψηλής τεχνογνωσίας έργα στην Αβαξ. Στο κορυφαίο έργο αστικής ανάπλασης του Ελληνικού συμμετέχουμε ενεργά –από το στάδιο του οικοπέδου έως το επίπεδο της ανάπτυξης– στην υλοποίηση έργων υποδομών της Φάσης 1, και η υπογειοποίηση της παραλιακής, που έχει ακουστεί περισσότερο απ’ όλα, αποτελεί περίπου το ένα πέμπτο του συνολικού αντικειμένου της σύμβασής μας.
– Τι σημαίνει για την Αβαξ το γεγονός ότι «έχασε» διαγωνισμούς, όπως εκείνον του ΒΟΑΚ ή της Αττικής Οδού;
– Και στους δύο διαγωνισμούς που αναφέρατε ο όμιλος Αβαξ κατέθεσε συγκεκριμένες σοβαρές προσφορές, βάσει των ορίων που είχε θέσει. Είμαστε πολύ προσεκτικοί αναφορικά με την επιλογή των έργων που διεκδικούμε. Επιδιώκουμε να μπαίνουμε σε έργα που είναι βιώσιμα μακροπρόθεσμα και θα αποδώσουν σημαντικά οφέλη για όλους. Θέτουμε όρους, εμείς και οι εταίροι μας, που κάθε φορά εδράζονται στον ρεαλισμό, στην εμπειρία και το όφελος του ομίλου και των μετόχων του. Οταν σε έναν διαγωνισμό «χάνεις» για λίγο –εσείς χρησιμοποιήσατε τον όρο–, στενοχωριέσαι, όταν όμως η απόκλιση της προσφοράς σου είναι μεγάλη –πιστέψτε με– κάθε άλλο παρά στενοχωριέσαι. Αντιθέτως, δίνεται η ευκαιρία στον όμιλο να προσανατολιστεί αλλού, σε έργα ΣΔΙΤ, real estate, καθώς και στην ενέργεια.
– Ενδιαφέρεστε για την ανάπτυξη οικιστικών μονάδων ή άλλων κτιρίων; Ποιες χρήσεις θα σας ενδιέφεραν περισσότερο και για τι ύψος επένδυσης;
– Το ενδιαφέρον μας για επενδύσεις στο real estate είναι δεδομένο. Το γεγονός ότι στην Αττική τη μερίδα του λέοντος της κερδοφορίας του έργου την «προεισπράττει» ο οικοπεδούχος, κατευθύνει σε επενδύσεις που έχουν να κάνουν πιο πολύ με τη νησιωτική χώρα. Εστιάζουμε την προσοχή μας σε ελκυστικά προϊόντα που απευθύνονται σε Ελληνες και ξένους, στο πλαίσιο της εξοχικής κατοικίας. Δεν μας ελκύει η επενδυτική λογική της golden visa, όπου η ποιότητα του προϊόντος περνάει σε δεύτερη μοίρα.
Συνεχής μείωση του δανεισμού
Ενα από τα «μυστικά» στη βελτίωση των οικονομικών επιδόσεων του ομίλου Αβαξ αποτέλεσε η συνεχής προσπάθεια μείωσης του δανεισμού. Από το 2020 έχει επιτευχθεί η μείωση του δανεισμού κατά σχεδόν 60%, από 453,8 εκατ. ευρώ σε 182,5 εκατ. ευρώ στο τέλος του 2023. Ετσι, το 2023 το χρηματοοικονομικό κόστος του ομίλου συγκρατήθηκε σε 20,8 εκατ. ευρώ έναντι 20,7 εκατ. ευρώ το 2022, παρά την αύξηση των επιτοκίων που ξεκίνησε κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2022 αλλά κορυφώθηκε κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023.
Η εξέλιξη αυτή έχει επιτρέψει στον όμιλο να «θωρακιστεί» απέναντι στη σημαντική αύξηση των επιτοκίων κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου, διατηρώντας χαμηλά το χρηματοπιστωτικό κόστος. Παράλληλα παρέχεται η ευελιξία για αύξηση της μόχλευσης κεφαλαίων, όταν αυτό απαιτηθεί, ιδίως στο πλαίσιο μιας μελλοντικής ενίσχυσης του χαρτοφυλακίου έργων Σ∆ΙΤ, εφόσον αναληφθούν νέες συμβάσεις έργων, με δεδομένο ότι η «Αβαξ» συμμετέχει σε δεκάδες σχετικούς διαγωνισμούς.
Μεγάλο το έλλειμμα εργαζομένων, αναζητούμε λύσεις από το εξωτερικό
– Ενα ερώτημα που πλανάται πάνω από τον κλάδο, και θα συνεχίσει ως φαίνεται και το επόμενο διάστημα, είναι το αν θα προλάβουν οι εταιρείες να ολοκληρώσουν τα έργα που έχουν αναλάβει. Συμμερίζεστε τις ανησυχίες αυτές;
– Σε τρία πράγματα έχουμε επενδύσει, ως Αβαξ, στην επί σχεδόν έναν αιώνα της πορείας που έχει ο όμιλος και οι εταιρείες που τον συνέθεσαν: στην αξιοπιστία μας, στη συνέπεια και την τεχνογνωσία. Βελτιώνουμε συνεχώς την κατασκευαστική μας ικανότητα γιατί αυτή ήταν και θα παραμείνει το κεντρικό αντικείμενο της δραστηριότητάς μας (core business). Η Αβαξ έχει αφήσει την υπογραφή της σε κορυφαία έργα που μεταμόρφωσαν τη χώρα και συνεχίζει να το κάνει, με έμφαση σ’ αυτό που έχει συνηθίσει να κάνει καλύτερα: τη δουλειά της. Μια δουλειά, που δεν είναι στατική αλλά διακρίνεται από συνεχή προσαρμογή σε ό,τι πιο σύγχρονο και καινοτόμο υπάρχει στις κατασκευές και τις υποδομές ενέργειας. Δουλειά που αφήνει κοινωνικό αποτύπωμα. Για παράδειγμα, τα τρία νοσοκομεία που μας έχει εμπιστευθεί το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στη Θεσσαλονίκη, στη Σπάρτη και στην Κομοτηνή, δεν θα είναι μόνο κατασκευαστικά θαύματα, αφού σε ένα μεγάλο τους μέρος η κατασκευή θα είναι ξύλινη, αλλά ανοίγουν νέα σελίδα στη νοσηλεία και επομένως συνολικά στην υγεία στη χώρα μας. Αυτά μας κάνουν υπερήφανους για τον ρόλο και τη συμβολή μας σ’ αυτές τις εξελίξεις.
Τα τρία νοσοκομεία που μας έχει εμπιστευθεί το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα είναι κατασκευαστικά θαύματα.
– Πώς αντιμετωπίζει η Αβαξ το έλλειμμα προσωπικού;
– Ακόμη και στις πιο δύσκολες φάσεις του κατασκευαστικού κλάδου στη χώρα μας καταφέραμε να κρατήσουμε τους εργαζομένους μας, έτσι ώστε σήμερα, που η έλλειψη προσωπικού αναδεικνύεται στο μεγαλύτερο πρόβλημα της οικονομικής δραστηριότητας, να είμαστε σε πολύ πιο ευνοϊκή θέση στον χώρο μας. Ομως, το έλλειμμα σε εργατικά χέρια είναι μεγάλο, δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και προσπαθούμε να το αντιμετωπίσουμε αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες και κάνοντας συνεχείς και συντονισμένες κινήσεις για την προσέλκυση εργαζομένων από το εξωτερικό.
– Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η θυγατρική εταιρεία παραχωρήσεων; Τι θα προσφέρει μακροπρόθεσμα;
– Η συγκεκριμένη θυγατρική εταιρεία αποτελεί ένα εργαλείο διπλής αξίας: μπορεί να αποτυπώνει πιο ξεκάθαρα την αξία των assets, ενώ παράλληλα διευκολύνει στη χρηματοδότηση. Μεταξύ άλλων, αυτή την περίοδο ο όμιλος έχει σημαντικές συμμετοχές σε εταιρείες εκμετάλλευσης έργων παραχώρησης, όπως η Αττική Οδός (34%), ο Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου (Μαλλιακός Κλειδί), όπου το μερίδιο συμμετοχής της Αβαξ είναι 24%, η Ολυμπία Οδός (Ελευσίνα – Κόρινθος – Πάτρα), με συμμετοχή 19%, όπως επίσης και ο Αυτοκινητόδρομος Μορέα (Κόρινθος – Τρίπολη – Σπάρτη), όπου η συμμετοχή μας είναι 15%.