Σαρωτικές αλλαγές στον επιχειρηματικό χάρτη της χώρας θα φέρει το 2014, καθώς η περιορισμένη ρευστότητα και η εξάντληση του…«λίπους» που είχε σχηματιστεί τα χρόνια της ευφορίας φέρνει τράπεζες και επιχειρήσεις ενώπιον ριζοσπαστικών αποφάσεων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις επιτελικών τραπεζικών στελεχών περίπου το 45% των επιχειρήσεων που λειτουργούν σήμερα στη χώρα, βαρύνονται με τόσο μεγάλα προβλήματα που δεν αφήνουν καμία πιθανότητα ανάνηψης. Προδικάζουν ότι ο αφανισμός τους, μέσα από τη διαδικασία πτώχευσης και εκκαθάρισης, είναι αναπόδραστος.
Περίπου το 30% των επιχειρήσεων αν και αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, θεωρείται ότι μέσω συνδυασμένων παρεμβάσεων (αύξηση ιδίων κεφαλαίων, συγχωνεύσεις, μείωση δανεισμού κ.ά.) θα μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους και να εξέλθουν δυναμωμένες από την κρίση. Τέλος ένα 25% αποτελεί το «βαρύ πυροβολικό» της ελληνικής επιχειρηματικότητας, εταιρείες που χαρακτηρίζονται από υψηλή παραγωγικότητα, εξωστρέφεια, ορθολογική διοίκηση και οι οποίες αποτελούν τη μεγάλη ελπίδα για το αύριο.
Την προηγούμενη εβδομάδα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γεώργιος Προβόπουλος, μιλώντας σε ημερίδα του ΣΕΒ, κάλεσε τις τράπεζες να αναλάβουν ουσιαστικές πρωτοβουλίες για την αναδιάρθρωση επιχειρήσεων και κλάδων. Η προτροπή του κ. Προβόπουλου προς τις τράπεζες δεν έγινε για λόγους καθήκοντος, αλλά, ελέγχοντας έμμεσα -μέσω των δανείων που έχουν χορηγήσει- πολλές εκατοντάδες επιχειρήσεις ο ρόλος των τραπεζών είναι κάτι παραπάνω από καθοριστικός για τον μετασχηματισμό των επιχειρηματικών δυνάμεων της χώρας. Επιπρόσθετα ο διοικητής της ΤτΕ κάλεσε τις τράπεζες να κατευθύνουν τη ρευστότητα σε δυναμικές επιχειρήσεις με υψηλό βαθμό εξωστρέφειας και προοπτικές ανάπτυξης, προσθέτοντας ότι είναι ανώφελο και επικίνδυνο να αφεθούν χρόνια αδύναμες και υπερχρεωμένες επιχειρήσεις να λειτουργούν.
Οπως σημειώνουν στη «Κ» τραπεζικά στελέχη η διατήρηση στη ζωή επιχειρήσεων με τεχνητά μέσα (λαμβάνοντας δάνεια που δεν δικαιούνται) όχι μόνο δεν προσφέρει κανένα όφελος στην οικονομία αλλά οι ασθένειες των επιχειρήσεων – ζόμπι γρήγορα μεταδίδονται και στις υγιείς καταστρέφοντας τον επιχειρηματικό ιστό.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζών περίπου το 45% των επιχειρήσεων -στις οποίες περιλαμβάνονται και μικρές και μεγάλες- είναι καταδικασμένες σε επιχειρηματικό θάνατο. Πρόκειται για επιχειρήσεις – ζόμπι οι οποίες δεν έχουν καμία πιθανότητα να επιβιώσουν. Οπως σημειώνουν δεν είναι μόνο υπερχρεωμένες, αλλά, χαρακτηρίζονται από πεπαλαιωμένες παραγωγικές δομές, δραστηριοποιούνται σε ξεπερασμένες αγορές ή σε τομείς που αδυνατούν να ανταγωνιστούν τις ξένες επιχειρήσεις. «Περίπου το μισό δυναμικό των επιχειρήσεων», τονίζουν στην «Κ», «δεν μπορεί να επιβιώσει και δεν υπάρχει τρόπος η κατάσταση αυτή να αντιστραφεί. Το πραγματικό ερώτημα δεν είναι αν θα κλείσουν ή όχι αλλά αν το σύστημα επιτρέψει να πραγματοποιηθεί η γρήγορη εκκαθάρισή τους ώστε τα περιουσιακά τους στοιχεία να επανέλθουν το συντομότερο στην παραγωγική διαδικασία αντί να απαξιωθούν σε μια πορεία αργόσυρτου θανάτου».
Το μεγάλο στοίχημα για τις επιχειρήσεις, το τραπεζικό σύστημα και τη χώρα είναι η ανάνηψη του περίπου 30% των επιχειρήσεων, πολλές από τις οποίες εξαιτίας της παρατεταμένης ύφεσης, των προβλημάτων ρευστότητας αλλά και τις κακοδιαχείρισης κινδυνεύουν με αφανισμό. Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν παραγωγή, είναι αρκετά ανταγωνιστικές ωστόσο βαρύνονται από πολύ υψηλό δανεισμό που δημιουργήθηκε στα χρόνια της ευφορίας σε συνδυασμό με κακές διοικητικές επιλογές. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των ιχθυοκαλλιεργειών: αν και η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση στην Ευρώπη σε παραγωγή ψαριών, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας εξάγεται στο εξωτερικό ωστόσο οι εταιρείες του κλάδου είναι υπερχρεωμένες και παλεύουν για την επιβίωσή τους.
Για να μπορέσει αυτό το περίπου 30% να τα καταφέρει θα πρέπει οι επιχειρηματίες και οι τράπεζες να συνεργαστούν ώστε να μειώσουν το βάρος των προβλημάτων και να απελευθερώσουν δημιουργικές δυνάμεις. Θα πρέπει σε κάποιες περιπτώσεις οι επιχειρηματίες να ενισχύσουν με νέα κεφάλαια τις εταιρείες τους, να πραγματοποιηθούν συγχωνεύσεις, σε άλλες περιπτώσεις να αντικατασταθούν διοικήσεις, οι τράπεζες να δεχθούν κεφαλαιοποίηση δανείων, να τις ενισχύσουν με ρευστότητα κ.ά. Πρόκειται για εξαιρετικά σύνθετο εγχείρημα γιατί στις περισσότερες εταιρείες εμπλέκονται πολλές τράπεζες, ενώ πολλοί επιχειρηματίες θα αντισταθούν. Την κατάσταση περιπλέκει το πτωχευτικό δίκαιο και γενικότερα το νομικό σύστημα που προκαλεί τεράστιες καθυστερήσεις. Ωστόσο χρόνος δεν υπάρχει.
Οπως σημειώνουν στελέχη τραπεζών αν δεν αλλάξει το πτωχευτικό δίκαιο, θέτοντας ένα σύγχρονο πλαίσιο διαδικασιών που θα αντιμετωπίζει αποτελεσματικά και γρήγορα τα σχετικά προβλήματα, τότε ένα μεγάλο μέρος της δεύτερης αυτής κατηγορίας επιχειρήσεων δεν θα τα καταφέρει. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο υπουργείο Ανάπτυξης επεξεργάζονται αλλαγές στο πτωχευτικό δίκαιο στην κατεύθυνση του να δοθεί η δυνατότητα κεφαλαιοποίησης των χρεών, ώστε ο πιστωτής, οι τράπεζες, να ελέγξουν την εταιρεία και να προχωρήσουν στις ενδεδειγμένες λύσεις.
Τέλος, σε ό,τι αφορά το 25% των ισχυρών επιχειρήσεων, το πετράδι του στέμματος, θα πρέπει να βρεθούν στο επίκεντρο του τραπεζικού συστήματος και να ενισχυθούν με νέες πιστώσεις για να υποστηρίξουν την περαιτέρω ανάπτυξη των εργασιών τους, να πραγματοποιήσουν επενδύσεις και να επεκταθούν σε νέες αγορές. Πρόκειται για τις εταιρείες που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τα πρότυπα για την ανάδειξη του νέου, εξωστρεφούς, δυναμικού αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας.