Με κανονισμούς του στενού δημόσιου τομέα καλούνται να λειτουργήσουν οι προς αποκρατικοποίηση ΔΕΚΟ ακόμη και μετά την ιδιωτικοποίησή τους, γεγονός που προβληματίζει σοβαρά τις διοικήσεις των εταιρειών αλλά και τους ενδιαφερόμενους επενδυτές. Κομβικό χαρακτήρα αποκτάει το θέμα για τον ΔΕΣΦΑ που βρίσκεται στο στάδιο ολοκλήρωσης της μεταβίβασής του σε ποσοστό 66% στην αζερική Socar και τον ΑΔΜΗΕ που βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία ιδιωτικοποίησής του, με τέσσερις υποψήφιους να διεκδικούν ρόλο στρατηγικού επενδυτή εξαγοράζοντας ποσοστό 66%, ενώ απασχολεί ήδη και τις μητρικές των δύο εταιρειών, ΔΕΠΑ και ΔΕΗ αντίστοιχα. Το πρόβλημα συνδέεται με τον νόμο-πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις που καθιερώνει για πρώτη φορά ενιαία διαχείριση και κανόνες, με αποτέλεσμα εταιρείες όπως για παράδειγμα ο ΔΕΣΦΑ και ο ΑΔΜΗΕ, που ως 100% αμιγώς επιχειρήσεις του Δημοσίου διέθεταν δικό τους κώδικα συμβάσεων με ευελιξία διαχείρισης, να πρέπει ακόμη και μετά την ιδιωτικοποίησή τους να ακολουθούν το πλαίσιο ανάθεσης συμβάσεων του στενού δημόσιου τομέα. Συμβαίνει δηλαδή ο ρόλος του κράτους σε αυτές τις επιχειρήσεις να ενισχύεται περισσότερο ακόμη και μετά την ιδιωτικοποίησή τους.
ΔΕΣΦΑ και ΑΔΜΗΕ όπως και οι μητρικές τους εταιρείες διαχειρίζονται τις συμβάσεις τους βάσει εσωτερικών κανονισμών που διέπονται από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές οδηγίες και το Προεδρικό Διάταγμα 59/2007 που ενσωματώνει το κοινοτικό δίκαιο.
Η Κομισιόν με την οδηγία 2004/17 χαρακτηρίζει εξαιρούμενους τομείς τις συμβάσεις του Δημοσίου που υπογράφονται από τους αναθέτοντες φορείς (εταιρείες, οργανισμούς κ.λπ.) σε τομείς ενέργειας, ύδατος, μεταφορών και ταχυδρομικών υπηρεσιών από τη γενική οδηγία περί δημοσίων συμβάσεων που διέπει τον στενό δημόσιο τομέα, γενική οδηγία περί δημοσίων συμβάσεων 2004/18, με το σκεπτικό ότι πολλές εταιρείες των κλάδων αυτών είχαν ιδιωτικοποιηθεί ή ήταν εκτεθειμένες στον ανταγωνισμό.
Εθεσε κατώτατα όρια εξαίρεσης των συμβάσεων προμηθειών για έργα γι’ αυτή την κατηγορία «ειδικών φορέων», τα οποία αναπροσαρμόστηκαν με νεότερη οδηγία (2014/25), στο ποσό των 414.000 ευρώ για τις προμήθειες και στα 5 εκατ. ευρώ για τα έργα. Για συμβάσεις κάτω από αυτή την οροφή, η κάθε εταιρεία έφτιαξε τον δικό της κανονισμό, ο οποίος καταργείται τον Μάρτιο του 2015, ημερομηνία που σύμφωνα με τον νόμο 4285 τίθεται σε ισχύ το ενιαίο πλαίσιο δημοσίων συμβάσεων.
Κατάργηση εξαιρέσεων
Ο ν. 4281 ενσωματώνει τις κοινοτικές οδηγίες και τα αντίστοιχα Προεδρικά Διατάγματα, καταργώντας όμως τις εξαιρέσεις περί δημοσίων συμβάσεων για τους «ειδικούς τομείς» που προβλέπει η ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ετσι, οι δημόσιες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στους εξαιρούμενους τομείς χάνουν τη δυνατότητα διαχείρισης των συμβάσεων μέχρι ποσού 400.000 ευρώ και 5 εκατ. ευρώ για προμήθειες και έργα αντιστοίχως, αλλά και τη δυνατότητα της απευθείας ανάθεσης για συμβάσεις μέχρι 20.000 ευρώ και του συνοπτικού διαγωνισμού (χωρίς δημοσίευση) για συμβάσεις από 20.000 έως 60.000 ευρώ που προβλέπουν οι εσωτερικοί τους κανονισμοί, οι οποίοι καταργούνται από τον Μάρτιο του 2015. Επιπλέον εντάσσονται στο γενικό σύστημα κανόνων που προβλέπει το ενιαίο πλαίσιο δημοσίων συμβάσεων, προσθέτοντας στους αναθέτοντες φορείς δυστοκία και βαρίδια αντίστοιχα με αυτά του στενού δημόσιου τομέα.
Κύκλοι του ΔΕΣΦΑ αλλά και του ΑΔΜΗΕ επιβεβαιώνουν στην «Κ» το πρόβλημα, επισημαίνοντας ότι δημιουργεί μείζον θέμα για την εκτέλεση κυρίως μεγάλων έργων που θα πρέπει να υλοποιήσουν οι δύο εταιρείες, καθώς και τον προβληματισμό και τις επιφυλάξεις των ενδιαφερόμενων επενδυτών. Γνωστοποιούν μάλιστα ότι οι νομικές τους υπηρεσίες προετοιμάζονται να καταθέσουν αιτήματα για τροποποίηση των σχετικών ρυθμίσεων.
Aνησυχία σε ΔΕΣΦΑ, ΑΔΜΗΕ για φρένο στα έργα
Από πλευράς της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ), αρμόδια στελέχη τονίζουν ότι μέχρι στιγμής δεν έχει υποβληθεί κάποιο ερώτημα ή αίτημα και επισημαίνουν ότι μπορούν να υπάρξουν τροποποιήσεις στον τρόπο εκτέλεσης των συμβάσεων, καθώς εκκρεμούν τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα. Τονίζουν, πάντως, με έμφαση ότι το ενιαίο πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις έγινε κατ’ απαίτηση και υπό την πίεση της τρόικας και διασφαλίζει τη διαφάνεια στη διαχείριση του δημοσίου χρήματος και ότι στη διαβούλευση του σχετικού νομοσχεδίου δεν είχε υποβληθεί ούτε ένα σχόλιο για εξαίρεση. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η μοναδική εταιρεία που εξαιρέθηκε από τον νόμο 4281 είναι το ΤΑΙΠΕΔ. «Ο νόμος προβλέπει ένα ενιαίο σύστημα κανόνων για τις δημόσιες συμβάσεις, ενσωματώνει το κοινοτικό και εθνικό δίκαιο και αποτελεί ένα σταθερό πλαίσιο για την αγορά» τονίζει στην «Κ» ο πρόεδρος της ΕΑΑΔΗΣΥ κ. Δημήτρης Ράικος. Από την πλευρά του ΑΔΜΗΕ ο πρόεδρος κ. Γιάννης Γιαρέντης τονίζει ότι εάν δεν υπάρξει εξαίρεση, δεν πρόκειται να προχωρήσει ούτε ένα μεγάλο έργο (διασυνδέσεις νησιών κ.λπ.). Αναφέρει μάλιστα ότι έχει ήδη υποβληθεί γραπτό ερώτημα για το καθεστώς των συμβάσεων από ενδιαφερόμενο επενδυτή. Αντίστοιχη είναι η άποψη που επικρατεί και στον ΔΕΣΦΑ. «Αν μια Α.Ε. χάσει την ευελιξία που διαθέτει μέσω των δικών της κανονισμών για τις δημόσιες συμβάσεις φρενάρουν όλα τα έργα» τονίζει αρμόδιο στέλεχος στην «Κ».