«Στο κόκκινο» βρίσκεται ο ιδιωτικός τομέας, με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο και τις τράπεζες να αγγίζουν τα 150 δισ. ευρώ, απειλώντας αφενός την ύπαρξη των ίδιων των επιχειρήσεων και αφετέρου το σύνολο της εθνικής οικονομίας. Το δυσθεώρητο ύψος στο οποίο έχουν φτάσει οι ληξιπρόθεσμες οφειλές –εν μέρει λόγω και της κουλτούρας μη πληρωμών προ κρίσης σε συνδυασμό με την αδυναμία των εισπρακτικών μηχανισμών του κράτους– ακυρώνει επί της ουσίας την όποια προσπάθεια για ανάπτυξη, καθώς στερεί σημαντική ρευστότητα από το κράτος, τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις.
Στα παραπάνω, μάλιστα, ποσά δεν περιλαμβάνονται και οι οφειλές που έχουν επιχειρήσεις προς άλλες επιχειρήσεις, με την καθυστέρηση στις πληρωμές να είναι συχνά πολύ μεγαλύτερη των 90 ημερών.
Στοιχεία
Σύμφωνα, λοιπόν, με τους υπολογισμούς της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ), που βασίζονται τόσο σε επίσημα στοιχεία όσο και σε εκτιμήσεις της ομοσπονδίας, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των νομικών προσώπων στην εφορία ανέρχονταν μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου 2016 σε 58,5 δισ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι, συνολικά, στις αρχές Ιανουαρίου οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία ανέρχονταν σε 86,3 δισ. ευρώ, έναντι 85,5 δισ. ευρώ στις αρχές Δεκεμβρίου 2015. Μάλιστα, το 2015 παρατηρήθηκε αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς την εφορία κατά 11,05 δισ. ευρώ. Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθούν και άλλα 3,7 δισ. ευρώ για οφειλές των επιχειρήσεων στα τελωνεία.
Εκρηκτικό, όπως άλλωστε έχει φανεί, για τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων είναι το πρόβλημα των οφειλών προς αυτά. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, συνολικά οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το ΙΚΑ, τον Οργανισμό Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών (ΟΑΕΕ) και τον ΟΓΑ (Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων) ανέρχονταν στα τέλη του 2015 σε περίπου 27,4 δισ. ευρώ. Εξ αυτών εκτιμάται ότι 17 δισ. ευρώ είναι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το ΙΚΑ, 10,2 δισ. ευρώ προς τον ΟΑΕΕ και 200 εκατ. ευρώ προς τον ΟΓΑ.
Το μεγαλύτερο μέρος των οφειλών είναι πάνω από 5.000 ευρώ, καθώς από τα 27,4 δισ. ευρώ, τα 15,35 δισ. ευρώ έχουν μεταβιβασθεί στα ΚΕΑΟ (Κέντρα Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών), προκειμένου να ξεκινήσουν οι διαδικασίες αναγκαστικής είσπραξης.
Οφειλές στον ΟΑΕΕ
Από τα στοιχεία της ΕΣΕΕ ειδικά για τις οφειλές στον ΟΑΕΕ προκύπτει ότι στην πλειονότητά τους οι ασφαλισμένοι στον οργανισμό χρωστούν. Σε σύνολο 717.890 ασφαλισμένων, οι οφειλέτες ανέρχονται σε 530.117 (297.827 ενεργοί και 232.290 διακοπέντες). Σε αυτούς, μάλιστα, δεν περιλαμβάνονται όσοι οφειλέτες έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση. Επιπλέον, έως τις 7 Ιανουαρίου 2016 είχαν υποβάλει αίτηση 220.027 ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ ζητώντας να υπαχθούν σε χαμηλότερη ασφαλιστική κατηγορία. Το στοιχείο αυτό δείχνει, αν μη τι άλλο, την αδυναμία των εμπόρων και ελεύθερων επαγγελματιών να πληρώσουν υψηλές εισφορές, αλλά παράλληλα και την απώλεια εσόδων για το εν λόγω Ταμείο.
«Κόκκινα» δάνεια
Εξαιρετικά υψηλά, βεβαίως, είναι τα ληξιπρόθεσμα χρέη των επιχειρήσεων προς τις τράπεζες, τα γνωστά «κόκκινα» δάνεια. Το συνολικό ύψος των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων υπολογίζεται σε περίπου 60 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 11 δισ. αφορούν οφειλές 800 μεγάλων επιχειρήσεων (επιχειρήσεις άνω των 250 εργαζομένων και με κύκλο εργασιών πάνω από 50 εκατ. ευρώ), τα 28,5 δισ. ευρώ για χρέη 6.000 μεσαίων επιχειρήσεων (επιχειρήσεις με 50-249 εργαζόμενους και τζίρο έως 50 εκατ. ευρώ), ενώ τα υπόλοιπα 20,5 δισ. ευρώ αφορούν «κόκκινα» δάνεια 120.000 μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων.
Λαμβάνοντας υπόψη και τις οφειλές των νοικοκυριών προς Δημόσιο και τράπεζες, συνολικά το ληξιπρόθεσμο ιδιωτικό χρέος αγγίζει τα 210 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, η αναλογία ληξιπρόθεσμου ιδιωτικού χρέους προς ΑΕΠ με εκτίμηση 2015/2014 σε σταθερές τιμές, είναι 116% και περίπου 62% του εξωτερικού χρέους.
Δυσοίωνες προβλέψεις για το 2016
Μία στις τρεις επιχειρήσεις δηλώνει ότι έχει κάποιες ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο, με τους περισσότερους να χρωστούν στον ΟΑΕΕ (74%) και στην εφορία (64% για διάφορους φόρους πλην ΦΠΑ και 54% για τον ΦΠΑ). Επιπλέον, το 41% έχει οφειλές προς το ΙΚΑ και το 19% σε άλλα Ταμεία. Αυτό προκύπτει από την έρευνα που πραγματοποίησε η εταιρεία PalmosAnalysis για λογαριασμό του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΒΕΘ).
Οι φορολογικές υποχρεώσεις, η έλλειψη ρευστότητας, τα capital controls που μπήκαν το περασμένο καλοκαίρι στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων, και η μείωση του τζίρου προβάλλονται από τους επιχειρηματίες ως τα σημαντικότερα προβλήματα, ενώ τραγική ήταν η χρονιά που πέρασε για πολλές εξαγωγικές επιχειρήσεις: ενώ το 2014 το 31% του δείγματος δήλωνε βελτίωση της εξαγωγικής δραστηριότητας σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, το ποσοστό αυτό μειώθηκε πέρυσι σε 19%.
Επιπροσθέτως, αυξήθηκε στο 59% (από 44% το 2014) το ποσοστό των εξαγωγικών επιχειρήσεων που το 2015 δεν είχε εξαγωγική δραστηριότητα. Σε ό,τι αφορά τις προσδοκίες για το 2016, αυξάνεται σε 46% –από 21% πέρυσι– το ποσοστό των επιχειρηματιών που προβλέπουν ότι η φετινή χρονιά θα είναι χειρότερη για την επιχείρησή τους.