«Εάν το 2009 γνώριζα ότι θα συνεχίζαμε να έχουμε ύφεση έως και το 2016, μπορεί και να είχα πάρει νωρίτερα κάποια επιπλέον μέτρα, πέραν των όσων έλαβα. Αλλά πείτε μου, περιμένατε το 2009 να συμβεί αυτό που συμβαίνει σήμερα;». Πρόκειται για το εύλογο επιχείρημα του κ. Ιωάννη Στρούτση, του μοιραίου ιδιοκτήτη της «Ηλεκτρονικής Αθηνών», η οποία από την περασμένη Τετάρτη βρίσκεται σε κατάσταση πτώχευσης.
Ο ίδιος αποκαλύπτει στην «Καθημερινή» ότι από τα τέλη του 2015 έως τον Φεβρουάριο του 2016 είχαν γίνει συζητήσεις με επενδυτικά ταμεία υψηλού ρίσκου (γνωστά ως distress funds) κυρίως από τις ΗΠΑ, σε μια προσπάθεια διάσωσης της εταιρείας. Συζητήσεις, όμως, που δεν οδήγησαν πουθενά, καθώς ακόμη και τα distress funds φαίνεται ότι θεωρούν επικίνδυνες τις επενδύσεις στην Ελλάδα.
Ο κ. Στρούτσης, παρά τις αντιδράσεις των εργαζομένων, υπεραμύνεται της επιλογής του να οδηγήσει την εταιρεία σε πτώχευση, καθώς, όπως υποστηρίζει, αυτός θα ήταν ο μοναδικός τρόπος να αποζημιωθούν οι εργαζόμενοι, αφού σε διαφορετική περίπτωση, η ρευστοποίηση του ενεχυριασμένου από τις τράπεζες εμπορεύματος θα σήμαινε την πληρωμή μόνο των τραπεζών. Τελικά μπορούσε να αποφευχθεί το «κανόνι» της Ηλεκτρονικής Αθηνών, τι και ποιος φταίει, πέρα φυσικά από την αυτονόητη ευθύνη που έχει ο ίδιος ο επιχειρηματίας;
Ο κλάδος των τεχνολογικών καταναλωτικών προϊόντων υπέστη βαρύ πλήγμα από τα πρώτα χρόνια της κρίσης, καθώς πρόκειται για μια ιδιαιτέρως ελαστική δαπάνη, και οι καταναλωτές πλέον αγοράζουν νέες ηλεκτρικές ή ηλεκτρονικές συσκευές –με εξαίρεση την κατηγορία της κινητής τηλεφωνίας– προς αντικατάσταση χαλασμένων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της GfK Temax, ενώ το 2008 ο τζίρος του κλάδου τεχνολογικών καταναλωτικών προϊόντων ανερχόταν σε 3,59 δισ. ευρώ, το 2015 διαμορφώθηκε σε 1,98 δισ., μειωμένος δηλαδή κατά 45%, ενώ στο χαμηλότερο σημείο έφτασε το 2013, όταν ο τζίρος υποχώρησε τότε σε 1,72 δισ. ευρώ.
Στο ίδιο χρονικό διάστημα ο τζίρος της Ηλεκτρονικής Αθηνών υπέστη βαρύτερο πλήγμα σε σύγκριση με το σύνολο του κλάδου. Ετσι, ενώ το 2008 ο τζίρος του ομίλου ανερχόταν σε 227,06 εκατ. ευρώ, κατά τη χρήση από 1/7/2014 έως 30/6/2015 ο τζίρος ανήλθε σε 67,84 εκατ. ευρώ, υποχώρησε δηλαδή στο διάστημα από το 2008 κατά 70%.
Τα capital controls
Τον Απρίλιο του 2015 η Ηλεκτρονική Αθηνών προέβη σε συμφωνία με τις τράπεζες, η οποία προέβλεπε: «κούρεμα» δανείων κατά 50%, μετατροπή του υπόλοιπου δανεισμού από βραχυπρόθεσμο σε μακροπρόθεσμο, ενίσχυση με νέο κεφάλαιο κίνησης, αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και δέσμευση από το 70% των προμηθευτών περί βελτίωσης εμπορικών και πιστωτικών όρων στις συναλλαγές τους με την εταιρεία.
Εως το τέλος Μαΐου 2015 η εταιρεία ενισχύθηκε με 4 εκατ. ευρώ, ενώ η ολοκλήρωση της νομικής διαδικασίας για το «κούρεμα» προβλεπόταν να ολοκληρωθεί τον Αύγουστο. Η πολυήμερη τραπεζική αργία και τα capital controls ακύρωσαν την εν λόγω διαδικασία. Από το 2011 και μετά, πάντως, και ο ίδιος ο κ. Στρούτσης έριξε φρέσκο χρήμα στην εταιρεία, με τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου να ανέρχονται σε πάνω από 8 εκατ. ευρώ.
Η στάση των προμηθευτών
Η έλλειψη εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία είχε ως συνέπεια οι ξένοι κυρίως προμηθευτές να περιορίσουν σημαντικά την πίστωση τα χρόνια της κρίσης. Την πρακτική αυτή, ειδικά το 2015, ακολούθησαν και Ελληνες προμηθευτές, προκαλώντας σοβαρή έλλειψη ρευστότητας στην Ηλεκτρονική Αθηνών, με συνέπεια το φθινόπωρο η εταιρεία να έχει υποστεί μείωση της πίστωσης από τους προμηθευτές κατά 5-6 εκατ. ευρώ. Μεγάλοι ξένοι προμηθευτές προχώρησαν σε κατάπτωση εγγυητικών επιστολών, διαδικασία που σε κάποιες περιπτώσεις κρίθηκε παράνομη από τη δικαιοσύνη.
Η «ελληνικότητα» της «Ηλεκτρονικής Αθηνών» αποτέλεσε στην παρούσα συγκυρία το μεγάλο μειονέκτημά της. Οι άλλοι δύο μεγάλοι «παίκτες» του κλάδου ανήκουν σε πολυεθνικούς ομίλους και επομένως δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα ρευστότητας, αν και όπως τα ίδια τα στελέχη τους ομολογούν «ούτε στα δικά μας καταστήματα κάνει ουρές ο κόσμος». Το μικρότερο μέγεθος της εταιρείας την κατέστησε, όπως χαρακτηριστικά δήλωσε στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος της εν λόγω αγοράς, «το αγαπημένο παιδί των προμηθευτών». Υπό την έννοια ότι η Ηλεκτρονική Αθηνών δεν είχε τη δύναμη να πιέσει τους προμηθευτές για μεγάλες εκπτώσεις σε αντίθεση με τους δύο μεγαλύτερους ανταγωνιστές της. Ταυτόχρονα για να διατηρήσει μερίδιο στην αγορά εφάρμοζε ανταγωνιστική τιμολογιακή πολιτική με συνέπεια τη μείωση του περιθωρίου κέρδους της.
Σχέδια για εξωτερικό
Σχετικά εγκαίρως ο κ. Ι. Στρούτσης κατάλαβε ότι τα σχέδια για επέκταση στο εξωτερικό δεν μπορούν να υλοποιηθούν. Ετσι, όχι μόνο αποχώρησε από την αγορά της Σερβίας το 2010, έπειτα από τέσσερα χρόνια δραστηριοποίησης σε αυτή, αλλά ακύρωσε τα σχέδια για επέκταση σε Βουλγαρία, Ρουμανία, ΠΓΔΜ και Αλβανία. Στην Κύπρο, ο όμιλος παρέμεινε από το 2002 με τρία καταστήματα, για τα οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει βρεθεί αγοραστής.
Αλυσίδες που δεν άντεξαν
Η Ηλεκτρονική Αθηνών έρχεται να προστεθεί στον μακρύ κατάλογο των ελληνικών αλυσίδων ηλεκτρικών ειδών που δεν υπάρχουν πια στην ελληνική αγορά, είτε διότι έκλεισαν είτε διότι εξαγοράστηκαν από τις άλλες.
Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση «λουκέτου» είναι αυτή της αλυσίδας «Ράδιο Κορασίδης». Η εταιρεία πτώχευσε πολύ πριν από την κρίση, εξαγοράστηκε το 2008 από την MIG, αλλά τελικά έκλεισε έπειτα από περίπου δύο χρόνια. Στον όμιλο Κορασίδη ανήκε και η Elephant, η οποία επίσης κατέρρευσε. Ιστορική αλυσίδα που δεν έκλεισε αλλά εξαγοράστηκε από την «Κωτσόβολος» ήταν η «Ράδιο Αθήναι». Το σήμα «Κωτσόβολος» έλαβαν το 2010 και τα καταστήματα «Electroworld» που ανήκαν επίσης στην Dixons, όπως και η «Κωτσόβολος». Πολύ γρήγορο ήταν το πέρασμα από την Ελλάδα και της «Saturn», μέλος του ομίλου Media-Saturn, στον οποίο ανήκει η Media Markt.