Σαν καλοφουσκωμένο τόπι που χοροπηδά στον αφρό μιας δίνης, η Ευρώπη αντιστάθηκε στο κύμα πτώσης που είχε τυλίξει από τη Δευτέρα τις διεθνείς αγορές. Τον «αέρα» έδωσαν (ακόμα) περισσότερες θετικές ανακοινώσεις: Η Ισπανία μίλησε για την ταχύτερη ανάπτυξη σε τρίμηνο εδώ και έξι χρόνια (άλμα-ρεκόρ όμως έκανε και το επιτόκιο για νέες ισπανικές επιχειρήσεις). Η εντυπωσιακή βελτίωση της «τιτλώδους» αφήγησης σε μια ακόμα ταλαιπωρημένη χώρα επιβεβαιώνει, προς το παρόν, ότι οι ευρωπαϊκές αρχές κατάφεραν επιτέλους να βρουν βηματισμό με τα πολλαπλά μέτωπα: Εχουν γίνει αποτελεσματικές στο να προστατεύουν μια χώρα από το «κακό μάτι» για μερικούς μήνες. Ταυτόχρονα και οι εθνικές αρχές έχουν κατακτήσει πλέον την ικανότητα, μετά την «καραντίνα», να παράγουν συντονισμένα «ενδείξεις ανάρρωσης» –και μάλιστα στη δοσολογία και στο timing που αναμένουν οι αγορές– σαν αντιβίωση. Οι μεμονωμένες εστίες «αντιμετωπίζονται» πια σχετικά εύκολα.
Οι συνολικές αφηγήσεις είναι λίγο πιο απαιτητικές για να επιτύχουν, αλλά όχι ακατόρθωτες: Η βιομηχανική παραγωγή της Ευρωζώνης εξέπληξε χθες. Από τον Οκτώβριο στον Νοέμβριο έκανε άλμα 1,8%. «Η πιο θεαματική βελτίωση μήνα από το 2010. Σε σχέση με τον περυσινό Νοέμβριο, +3%: Παραπέμπει σε αύξηση ΑΕΠ κατά 0,2%-0,5% στο 4ο τρίμηνο. Επιβεβαιώνει την ανάκαμψη της Ευρωζώνης, λένε οι Βρυξέλλες. (Το γεγονός ότι η βιομηχανική παραγωγή στην Ευρώπη είναι μειωμένη κατά 10% σε σχέση με πέντε χρόνια πριν, αποτελεί δυσάρεστη λεπτομέρεια.)
Υπάρχει όμως ένα θέμα. Οι «ευφορικοί» δείκτες αποτελούν μέσους όρους: Εξ ορισμού «ισοπεδώνουν» τις ακραίες παρατηρήσεις (+13% η Ιρλανδία, -6% η Ελλάδα) σε μια μέση ένδειξη. Η οποία όμως κρύβει τις δυνάμεις απόκλισης, που έχουν δυναμώσει και πάλι στην Ευρωζώνη. Περιγράφουν μια φαντασιακή ενιαία επικράτεια, που υπάρχει μόνο στις ομιλίες των ευρωκρατών ή στο μυαλό των μαθητών όταν γράφουν εκθέσεις «Η Ενιαία Ευρώπη Μας». Πόσο ενιαία όμως είναι; Για να έχουν νόημα οι δείκτες, πρέπει να υπάρχει –ή να πλησιάζει– η ακεραιότητα που περιγράφουν. Δυστυχώς, η Ευρώπη εκμεταλλεύεται την περίοδο ηρεμίας για πρωτοβουλίες σύγκλισης, όσο ένας μαθητής μια αργία για διάβασμα: (θα) τρέχουν την τελευταία στιγμή για τα SOS. Στην περίπτωση της Ευρωζώνης, SOS είναι να χτίσει ουσιαστική Ενωση πίσω από τους μέσους όρους.
Το μεγάλο στοίχημα, που θα γίνει πιεστική ανάγκη, είναι να πείσει ότι οι συνολικοί δείκτες που διαφημίζει περιγράφουν την ίδια, και όχι ένα φαντασιακό άθροισμα. Πρέπει να πείσει τους δανειστές ότι ομονοεί χωρίς πισωγύρισμα στο όραμα της ελεύθερης διακίνησης, της ενιαίας αγοράς, της μοιρασμένης ευθύνης – και της προστιθέμενης αξίας των παραπάνω. Οι παρατηρήσεις όμως δεν ενθαρρύνουν. Κάθε μήνας που περνάει βρίσκει τους ευρωπαϊκούς λαούς πιο φοβισμένους και κρύους προς αλλήλους. Η αντιπαράθεση Μ. Βρετανίας και Πολωνίας για τους μετανάστες είναι ένα δείγμα πως πολλοί Ευρωπαίοι επιμένουν «μακριά και αγαπημένοι» – και όχι «ελεύθερα διακινούμενοι».
Πίσω και πάνω από αυτά: μία αποστροφή της τριμηνιαίας έκθεσης της Κομισιόν για την οικονομία: Αν δεν γίνουν θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις, η ασθενική ανάπτυξη θα ανοίξει και πάλι την ψαλίδα του βιοτικού επιπέδου με τις ΗΠΑ. Σε δέκα χρόνια, υπολογίζει η Κομισιόν, η απόσταση μεταξύ Αμερικής και Ευρώπης ενδέχεται να γίνει ανάλογη με αυτή του 1960. Αυτό είναι το διακύβευμα.
Οι Ευρωπαίοι πρέπει να δώσουν σάρκα και οστά στους ενιαίους δείκτες με μια πιο ακέραιη οντότητα. Το ερώτημα είναι: Σε πέντε χρόνια οι Ευρωπαίοι θα είναι πιο θετικοί με τη προοπτική της ελεύθερης διακίνησης πολιτών, της κοινής ευθύνης στα δημοσιονομικά; Ή η απογοήτευσή τους θα τους κάνει να νοσταλγήσουν τα ντιούτι φρι και τα αναγκαστικές αναμονές στα σύνορα;