Παρά τις προσδοκίες που έχει δημιουργήσει για την ενεργειακή απεξάρτηση της Δύσης η λεγόμενη «σχιστολιθική επανάσταση», όπως αποκαλούν οι φανατικοί υποστηρικτές της την άνληση υδρογονανθράκων από τα σχιστολιθικά πετρώματα των ΗΠΑ, ενδέχεται να προσκρούσει όχι μόνον στις φωνές που διαμαρτύρονται για τον αντίκτυπό της στο περιβάλλον αλλά κυρίως στα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες του κλάδου.
Σχετική έρευνα του Bloomberg φέρει σημαντικό μέρος των εταιρειών του κλάδου να αντιμετωπίζει προβλήματα υπερχρέωσης, αφ’ ενός επειδή είναι εξαιρετικά δαπανηρή η μέθοδος της υδραυλικής ρηγμάτωσης με την οποία αποσπώνται οι υδρογονάνθρακες από τα πετρώματα, με αποτέλεσμα να τις εξωθεί να δανείζονται συστηματικά, και αφ’ ετέρου επειδή οι πηγές σχιστολιθικών εξαντλούνται πολύ πιο γρήγορα από τις συμβατικές και σχεδόν απότομα, οδηγώντας αιφνιδιαστικά τα έσοδά τους σε συρρίκνωση.
Η άντληση σχιστολιθικών υδρογονανθράκων έχει ως αποτέλεσμα να αυξηθεί η παραγωγή πετρελαίου στις ΗΠΑ κατά περίπου 18% φθάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα από το 1986. Σήμερα φθάνει στα 8,4 εκατ. βαρέλια την ημέρα με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να καλύπτουν από την εγχώρια παραγωγή τους τουλάχιστον το 86% των ενεργειακών τους αναγκών που ανέρχονται σε περίπου 15,6 εκατ. βαρέλια πετρελαίου την ημέρα. Ετσι, έχει πειστεί η Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας ότι σε δύο χρόνια οι ΗΠΑ θα έχουν υπερβεί τη Σαουδική Αραβία σε παραγωγή μαύρου χρυσού. Εχει, άλλωστε, πειστεί το ίδιο το αμερικανικό κράτος να προχωρήσει σε χαλάρωση της απαγόρευσης των εξαγωγών αμερικανικού πετρελαίου που ισχύει από τη δεκαετία του 1970 και την πρώτη πετρελαϊκή κρίση. Ορισμένοι αναλυτές έχουν, έτσι, σπεύσει να προβλέψουν αλλαγή του ενεργειακού χάρτη, με τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες της Μέσης Ανατολής να χάνουν το στρατηγικό βάρος τους και τη Ρωσία να πλήττεται οικονομικά εάν και εφ’ όσον οι ΗΠΑ εξάγουν τους υδρογονάνθρακές τους στη δική της πελατεία, ρίχνοντας, μάλιστα, τις τιμές στη διεθνή αγορά.
Δεν αποκλείεται, όμως, το σενάριο να αποδειχθεί κάπως βιαστικό καθώς τους τελευταίους μήνες ορισμένες εταιρείες του κλάδου, κυρίως οι μικρότερες και εκείνες που έχουν προσφάτως μπει στην αγορά, αναγκάζονται είτε να εγκαταλείπουν τον κλάδο εντελώς είτε να προχωρούν σε αποεπενδύσεις. Οι υπερχρεωμένες πετρελαϊκές που έχουν εμπλακεί στην πολυδάπανη αυτή διαδικασία φτάνουν να καταβάλλουν το 10% ή ακόμη και πάνω από το 20% των εσόδων τους στους τόκους των δανείων τους. Ενδεικτική είναι η περίπτωση της Forest Oil, καθώς το πρώτο τρίμηνο του 2014 κατέβαλε για τόκους το 27% των εσόδων της και παρουσίασε απογοητευτικά αποτελέσματα τον Φεβρουάριο, με αποτέλεσμα να προειδοποιήσει πως ενδέχεται είτε να μην αποπληρώσει τα χρέη της είτε να προχωρήσει σε αποεπενδύσεις. Εξίσου αντιπροσωπευτική του προβλήματος είναι η περίπτωση της Zaza Energy Corp που μπήκε στον κλάδο μέσω της κοινοπραξίας της με τη Hess Corp και δραστηριοποιείται στα σχιστολιθικά κοιτάσματα στο Νότιο Τέξας. Το πρώτο τρίμηνο τα έσοδά της ήταν μικρότερα από τους τόκους που κλήθηκε να καταβάλει και, σύμφωνα με τους λογιστές της, ενδέχεται να μην επιβιώσει.
Ακόμη και ο κολοσσός της Royal Dutch Shell, όμως, στο πλαίσιο του προγράμματος αποεπενδύσεων που εφαρμόζει, έχει ανακοινώσει εδώ και μήνες ότι αναθεωρεί τη στρατηγική της σε ό,τι αφορά τις δραστηριότητές της στην άντληση σχιστολιθικών υδρογονανθράκων καθώς αυτές παρουσιάζουν ζημίες. Από τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους, άλλωστε, έχει ανακοινώσει ότι θα πουλήσει τις εγκαταστάσεις της στις περιοχές Ιγκλ Φορντ και Μισισίπι Λάιμ στις ΗΠΑ, όπου δραστηριοποιήθηκε προσφάτως στην άντληση σχιστολιθικού πετρελαίου.
Η Ρωσία ακολουθεί
Η επιτυχία που έχει σημειώσει στις ΗΠΑ η άντληση εγκλωβισμένων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στα σχιστολιθικά πετρώματα της Νότιας Ντακότα και του Τέξας φαίνεται πως έχει επηρεάσει και τη Ρωσία, η οποία φιλοδοξεί να μιμηθεί το παράδειγμα της Αμερικής. Αυτό προδίδει τουλάχιστον η μία από τις 12 συμφωνίες που υπέγραψε προ ημερών ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός, η Rosneft. Πρόκειται για συμφωνία με τη βρετανική ΒΡ που δίνει τη δυνατότητα στη βρετανική ενεργειακή και μέτοχο της ρωσικής να προχωρήσει σε άντληση των σχιστολιθικών υδρογονανθράκων σε ρωσικά κοιτάσματα. Οι δύο εταιρείες συνήψαν συμβόλαια αξίας 300 εκατ. δολαρίων που προβλέπει την από κοινού ανάπτυξη και εκμετάλλευση αποθεμάτων σε ρωσική περιοχή κοντά στο Καζαχστάν. Στη σχετική κοινοπραξία, το 51% θα ανήκει στη Rosneft και το 49% στην ΒΡ. Παράλληλα, η γαλλική ενεργειακή Total συμφώνησε με τη ρωσική Lukoil τη δημιουργία κοινοπραξίας για την ανάπτυξη του κοιτάσματος σχιστολιθικών υδρογονανθράκων στη ρωσική περιοχή του Μπαζενόφ.