«Υπάρχει δυναμικό και μεγάλη προοπτική στα πανεπιστήμια και στα ερευνητικά κέντρα και θα μπορούσαμε να έχουμε πολύ μεγαλύτερο αριθμό τεχνοβλαστών σε σύγκριση με αυτόν που έχουμε.
Ωστόσο, επικρατεί σύγχυση σχετικά με το τι ισχύει, και κάθε πανεπιστήμιο και ερευνητικός φορέας χειρίζεται με διαφορετικό τρόπο το ζήτημα». Με αυτά τα λόγια η κυρία Κατερίνα Πραματάρη, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ) και μέλος της ομάδας που «τρέχει» το Uni.Fund (ένα από τα funds που δημιουργήθηκαν μέσω του Υπερταμείου Επιχειρηματικών Συμμετοχών Equifund), δίνει το στίγμα για το τι επικρατεί σήμερα στο πεδίο της μεταφοράς της έρευνας που παράγεται στην Ελλάδα στην πρακτική εφαρμογή, από το εργαστήριο στην πράξη.
«Οι προσπάθειες που γίνονται οφείλονται σχεδόν αποκλειστικά στον ζήλο συγκεκριμένων ανθρώπων στα πανεπιστήμια και στους ερευνητικούς φορείς, καθώς δεν υπάρχουν σε όλες τις περιπτώσεις Γραφεία Μεταφοράς Τεχνολογίας», επισημαίνει η κυρία Πραματάρη, η οποία, πάντως, εκτιμά ότι τα επόμενα δύο χρόνια θα φανεί, θα αποτυπωθεί ακόμη περισσότερο η δυναμική που έχει διαμορφωθεί στην έρευνα και κυρίως στην πρακτική εφαρμογή αυτής.
Εχει, άλλωστε, ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι οι τεχνοβλαστοί συμβάλλουν και μπορούν να συμβάλουν ακόμη περισσότερο στην ανάσχεση του brain drain και στην επίτευξη του brain gain.
Συχνά στα spin-offs συμμετέχουν άνθρωποι που είχαν καριέρα στο εξωτερικό, αλλά ήρθαν στην Ελλάδα για να παραγάγουν έρευνα και να δημιουργήσουν καινοτόμους εταιρείες. Ακόμη δε και όταν αυτές εξαγοράζονται από κάποιους ξένους ομίλους, οι τελευταίοι επιλέγουν να διατηρήσουν τις ομάδες στην Ελλάδα, παρέχοντας μάλιστα και πολύ υψηλότερες αμοιβές.
Τάξη σε αυτό το χάος επιχειρεί να βάλει η κυβέρνηση μέσα από δύο διαφορετικές πρωτοβουλίες που βρίσκονται σε εξέλιξη. Η μία πρωτοβουλία ανήκει στο υπουργείο Ανάπτυξης, όπου υπάγεται και η Γενική Γραμματεία Ερευνας και Τεχνολογίας, και έχει ως βασικό στόχο την επικαιροποίηση και κωδικοποίηση της νομοθεσίας για τους τεχνοβλαστούς. Μέσα από αυτή την πρωτοβουλία, η οποία αναπτύσσεται με τη συνδρομή του υπουργείου Παιδείας, θα επιχειρηθεί να δοθούν σαφείς απαντήσεις στα εξής κρίσιμα ερωτήματα:
• Ποιες εταιρείες θα πρέπει να θεωρούνται τεχνοβλαστοί και ποιες όχι, με βασικό κριτήριο για τη διάκριση την ενσωμάτωση εξειδικευμένης και σπάνιας γνώσης από τον τεχνοβλαστό.
• Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος και η σχέση του φορέα με τον τεχνοβλαστό.
• Ποια μπορεί να είναι η μορφή απασχόλησης των μελών ΔΕΠ ή ερευνητών στον τεχνοβλαστό σε σχέση και με τη μορφή απασχόλησής τους στο ίδρυμα, ποιους ρόλους μπορούν να αναλάβουν στον τεχνοβλαστό και πόσο χρόνο απασχόλησης μπορούν να έχουν σε αυτόν.
• Τι αποζημίωση θα μπορεί να λαμβάνει ένα μέλος ΔΕΠ/ερευνητής για τη συμμετοχή του στον τεχνοβλαστό καθώς και ποια πρέπει να είναι η αποζημίωση του ιδρύματος για τη συνεισφορά του στον τεχνοβλαστό.
• Ποια είναι τα όργανα που είναι υπεύθυνα για τη λήψη αποφάσεων σε σχέση με τους τεχνοβλαστούς και τις οντότητες των ιδρυμάτων που συμβάλλονται με τον τεχνοβλαστό.
Η δεύτερη πρωτοβουλία, η οποία έχει ξεκινήσει από το υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία και αυτή με το υπουργείο Ανάπτυξης, αφορά τον σχεδιασμό για την ίδρυση Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας στα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα τα οποία θα έχουν στόχο μεταξύ άλλων:
• Να υποστηρίζουν την κατοχύρωση των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας για λογαριασμό του ιδρύματος.
• Να διαχειρίζονται θέματα παραχώρησης αδειών χρήσης και σύναψης συμφωνιών με εταιρείες.
• Να διαχειρίζονται θέματα ίδρυσης τεχνοβλαστών και εταιρειών έντασης γνώσης.
• Να παρέχουν υπηρεσίες φιλοξενίας και επιχειρηματικής επιτάχυνσης σε spin-offs και startups του ιδρύματος.
Κόμβοι καινοτομίας
Μέσα από το νέο νομοθετικό πλαίσιο το οποίο βρίσκεται υπό κατάρτιση, θα προωθείται, επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες, η δημιουργία εξειδικευμένων innovation hubs (κόμβοι καινοτομίας) που θα φέρουν κοντά την αγορά με την έρευνα και θα αναδείξουν συγκεκριμένους τομείς έρευνας στους οποίους η χώρα παρουσιάζει συγκριτικό πλεονέκτημα. Επίσης, θα προβλέπονται κίνητρα σε ιδιώτες επενδυτές ώστε να επενδύσουν κεφάλαια που είναι απαραίτητα για να περάσει το επίπεδο του proof-of-concept μια ερευνητική ομάδα, δηλαδή ότι το ερευνητικό της έργο μπορεί να βρει εφαρμογή στην πράξη και επομένως έχει νόημα η χρηματοδότησή του.
Το τελευταίο έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς αποτελεί μια από τις βασικές δυσκολίες που συνάντησαν οι τεχνοβλαστοί στην πορεία τους. «Εμείς αντιμετωπίσαμε μια σχετική δυσκολία στην Ελλάδα, στις συζητήσεις που είχαμε με τα ταμεία επιχειρηματικών συμμετοχών, όσον αφορά τη στόχευση των τομέων στους οποίους επενδύουν. Τα περισσότερα αξιολογούν και τελικά διοχετεύουν το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων τους σε εταιρείες σε άλλους χώρους (π.χ. πληροφορική). Αυτό δικαιολογείται σε έναν βαθμό με βάση το expertise της ομάδας που διαχειρίζεται τα κεφάλαια και της επιτρέπει να υποστηρίζει πιο αποτελεσματικά τις εταιρείες στις οποίες επενδύει. Για μας όμως είχε ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίσουμε από κάποια ταμεία μια σχετική δυσκολία κατανόησης του εγχειρήματός μας το οποίο ανήκει στον χώρο της βιοτεχνολογίας», τόνισε ο δρ Γιάννης Βλατάκης, επικεφαλής του τμήματος έρευνας και ανάπτυξης της EnzyQuest.
Η αποσαφήνιση του πλαισίου σχετικά με το τι ισχύει για τα μέλη ΔΕΠ των πανεπιστημίων όταν συμμετέχουν σε ένα spin-off αναμένεται να άρει αντικίνητρα που υπάρχουν σήμερα.