Ολο και περισσότερες ελληνικές εταιρείες συμμετοχών (εταιρείες Ηolding) θα αρχίσουν να δημιουργούν οι Ελληνες επιχειρηματίες. Η πρόβλεψη της οριστικής απαλλαγής από τον φόρο υπεραξίας μεταβίβασης τίτλων συμμετοχής καθιστά ιδιαίτερα ελκυστική τη δημιουργία επενδύσεων μέσω ελληνικών επενδυτικών οχημάτων. Τα κέρδη που προέρχονται είτε ως μερίσματα από θυγατρικές είτε ως κεφαλαιακά κέρδη από τη διάθεση θυγατρικών που βρίσκονται στην Ε.Ε., απαλλάσσονται του φόρου υπό προϋποθέσεις. Μάλιστα, εν αναμονή των εξελίξεων σε σχέση με την έγκριση και εφαρμογή από το φορολογικό έτος 2024 της νέας πρότασης οδηγίας της Ε.Ε. για την καταπολέμηση της κατάχρησης «εικονικών οντοτήτων» (shell companies), ο επανασχεδιασμός της εταιρικής δομής με τη δημιουργία ελληνικής Holding θα συνιστά μία ελκυστική επιλογή. Ειδικότερα, οι ελληνικές Holding που θα διατηρούν μετοχές λειτουργικών εταιρειών στην Ελλάδα και οι πραγματικοί τους δικαιούχοι θα είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας, αναμένεται ότι θα εξαιρούνται των νέων υποχρεώσεων υποβολής φορολογικών στοιχείων βάσει της προτεινόμενης οδηγίας, που θέλει να καταπολεμήσει τις εικονικές εταιρείες. Παράλληλα, υπενθυμίζεται ότι ήδη με βάση την ισχύουσα φορολογική νομοθεσία, σχήματα που περιλαμβάνουν αλλοδαπές holding, συνήθως σε χώρες με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές, που είτε δεν έχουν την κατάλληλη διοικητική και φυσική υπόσταση (substance) είτε εμπίπτουν στους κανόνες για τις ελεγχόμενες αλλοδαπές επιχειρήσεις (CFC rules), βρίσκονται εκτεθειμένα ενώπιον των ελληνικών φορολογικών αρχών και κινδυνεύουν να φορολογηθούν τελικά στην Ελλάδα.
Η οριστική απαλλαγή των ελληνικών νομικών προσώπων από τον φόρο υπεραξίας μεταβίβασης μετοχών σε θυγατρικές ισχύει πλέον από την 1η Ιανουαρίου του 2020. Ειδικότερα, με νόμο που δημοσιεύθηκε στις 23.12.2021 τροποποιήθηκε η σχετική διάταξη που προέβλεπε αρχικά την έναρξη εφαρμογής της απαλλαγής από 1.7.2020 και μετά. Πλέον η διάταξη εφαρμόζεται και για εισοδήματα που αποκτήθηκαν από μεταβιβάσεις που έλαβαν χώρα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020, δηλαδή από 1.1.2020 και μετά. Υπενθυμίζεται ότι πριν από τη θέσπιση της παραπάνω απαλλαγής, τα εισοδήματα αυτά φορολογούνταν με τον εκάστοτε ισχύοντα συντελεστή φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων (συντελεστής 24% για το 2020 και 22% για φορολογικά έτη από το 2021 και εφεξής). Ως μεταβίβαση τίτλων νοείται κάθε πράξη μεταβίβασης μετοχών, όπως είναι η πώληση, η εισφορά μετοχών για την κάλυψη ή αύξηση κεφαλαίου εταιρείας, η ανταλλαγή μετοχών. Η απαλλαγή αυτή από την υπεραξία που αποκτούν νομικά πρόσωπα, φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος, από την πώληση συμμετοχών ισχύει με τους ίδιους όρους όπως και για τα ενδοομιλικά μερίσματα (ελάχιστο ποσοστό συμμετοχής 10%, χρόνος διακράτησης συμμετοχής 24 μήνες κλπ.). Διευκρινίζεται ότι το νομικό πρόσωπο του οποίου οι τίτλοι μεταβιβάζονται μπορεί να είναι είτε της ημεδαπής, όπως Α.Ε., ΕΠΕ, ΙΚΕ και προσωπικές εταιρείες, είτε νομικό πρόσωπο με έδρα σε κράτος-μέλος της Ε.Ε. Επισημαίνεται ότι θα υπάρχει μεγαλύτερο κίνητρο επένδυσης με ελληνικές εταιρείες holding, εάν η απαλλαγή επεκτεινόταν μελλοντικά και σε εταιρείες τρίτων χωρών εκτός από μετοχές σε ευρωπαϊκές εταιρείες.
Απαλλάσσονται υπό προϋποθέσεις από τον φόρο δωρεών Ελληνες υπήκοοι σε περιπτώσεις δωρεών κινητών περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται στην αλλοδαπή. Ειδικότερα, σύμφωνα με τροπολογία που κατατέθηκε πρόσφατα στη Βουλή, απαλλάσσονται από τον φόρο δωρεάς οι δωρεές κινητών περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται, κατά τον χρόνο της δωρεάς, στην αλλοδαπή και πραγματοποιούνται προς Ελληνες υπηκόους οι οποίοι είναι εγκατεστημένοι στην αλλοδαπή για 20 τουλάχιστον συνεχόμενα έτη και δεν έχουν μετεγκατασταθεί κατά τον χρόνο της δωρεάς στην Ελλάδα. Και τούτο διότι οι ως άνω δωρεοδόχοι που κατοικούν για χρονικό διάστημα πλέον των 20 ετών εκτός Ελλάδας έχουν αποξενωθεί από την οικονομική ζωή της χώρας μας και τεκμαίρεται ότι έχουν αποκτήσει τα περιουσιακά τους στοιχεία στην αλλοδαπή. Ωστόσο, δεν περιλαμβάνονται στην εν λόγω απαλλαγή περιουσίες δημοσίων υπαλλήλων, στρατιωτικών και υπαλλήλων επιχειρήσεων που εδρεύουν στην Ελλάδα, εφόσον τα συγκεκριμένα πρόσωπα εγκαταστάθηκαν στην αλλοδαπή εξαιτίας αυτής τους της ιδιότητας. Υπενθυμίζεται ότι σε φόρο δωρεάς υπόκειται κατ’ αρχήν η περιουσία (κινητή ή ακίνητη) που βρίσκεται στην Ελλάδα και δωρίζεται, η κινητή περιουσία Ελληνα υπηκόου που βρίσκεται στην αλλοδαπή και δωρίζεται και η κινητή περιουσία που ανήκει σε αλλοδαπό υπήκοο και δωρίζεται σε Ελληνα ή αλλοδαπό υπήκοο με κατοικία την Ελλάδα.
Δεν υπόκεινται σε τέλη χαρτοσήμου ποσά κερδών που ανώνυμη εταιρεία διανέμει στο προσωπικό της από ελευθεριότητα και χωρίς νόμιμη ή συμβατική υποχρέωση προς τούτο. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Κώδικα Τελών Χαρτοσήμου, οι αμοιβές που καταβάλλονται από ανώνυμες εταιρείες για παρασχεθείσες προς αυτήν εργασίες λόγω υποχρέωσης που απορρέει από τη σχετική νομοθεσία και το καταστατικό τους, υπόκεινται σε τέλος χαρτοσήμου 1,2%. Η Φορολογική Διοίκηση, κατόπιν φορολογικού ελέγχου, καταλόγισε σε ανώνυμη εταιρεία τέλη χαρτοσήμου επί των κερδών που διανεμήθηκαν στο προσωπικό της από ελευθεριότητα. Η εταιρεία προσέφυγε κατά της πράξης καταλογισμού ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου, το οποίο δέχθηκε την προσφυγή και αποφάσισε ότι από τη στιγμή που τα κέρδη διανεμήθηκαν στο προσωπικό από ελευθεριότητα, χωρίς δηλαδή να υπάρχει κάποια συμβατική δέσμευση ή πρόβλεψη από το Καταστατικό, δεν υπόκεινται σε τέλη χαρτοσήμου. Το Ελληνικό Δημόσιο κατέθεσε αίτηση αναίρεσης ενώπιον του ΣτΕ το οποίο την απέρριψε υιοθετώντας την κρίση του Διοικητικού Εφετείου (ΣτΕ 557/2021).
Πηγή: Grant Thornton