Τον τελευταίο καιρό για πρώτη φορά εκπρόσωποι από διαφορετικές σχολές οικονομικής σκέψης και κορυφαία επιχειρηματικά στελέχη φαίνεται να συγκλίνουν στη μεγάλη σημασία που έχει η σύνδεση της ανάπτυξης με την αντιμετώπιση της ανεργίας και την αναζήτηση ενός άλλου μείγματος πολιτικών για την απασχόληση. Οχι μόνο στις υποσημειώσεις των εκθέσεων που συντάσσουν οι διεθνείς οργανισμοί, όπως η πρόσφατη Βίβλος του ΔΝΤ για την απασχόληση, αλλά και στα τραπέζια συζητήσεων που διεξήχθησαν στο παγκόσμιο φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας, το θέμα ανεργία αναδείχτηκε στη μείζονα οικονομική πρόκληση παγκοσμίως, λόγω της διττής πίεσης που ασκεί η ύφεση και η εξέλιξη της τεχνολογίας.
Σύγκρουση
«Το πρόβλημα της απασχόλησης θα είναι καθοριστικό τα επόμενα δέκα με είκοσι χρόνια» σημείωσε ο εκτελεστικός πρόεδρος της Google, Ερικ Σμιντ, τονίζοντας πως «οι αλγόριθμοι κάνουν ήδη τις περισσότερες δουλειές, γράφουν ακόμη και περιοδικό». Ο ίδιος έσπευσε, μάλιστα, να προσδιορίσει ότι η μεγάλη σύγκρουση της εποχής θα είναι μεταξύ τεχνολογίας και εργαζομένων. «Σε αυτήν τη σύγκρουση πρέπει να κερδίσει ο άνθρωπος» είπε ο επιχειρηματικός παράγοντας του τεχνολογικού κολοσσού.
«Αλλά και ο Πιερ Ναντέρμ, διευθυντής του διεθνούς ομίλου Accenture, δεν παρέλειψε να πει ότι «η υπ’ αριθμόν πρώτη πρόκληση, αν μιλήσεις στους ανθρώπους στους δρόμους, είναι η ανεργία».
Το συμπέρασμα στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ για την ευρωπαϊκή οικονομία, στην οποία ο μέσος όρος ανεργίας ανήλθε στο 12,1% στα τέλη του 2013, ήταν σαφές: η οικονομία δεν θα επιστρέψει στη σταθερή ανάπτυξη αν η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν ρυθμίσει κοινωνικά ζητήματα όπως η υψηλή ανεργία η οποία έχει προσλάβει επικίνδυνες διαστάσεις για τους μακροχρόνια ανέργους, τους νέους και τους προσωρινά απασχολούμενους με ευέλικτες μορφές εργασίας. Οπως διαπιστώνεται, περίπου το 50% των ανέργων είναι εκτός αγοράς εργασίας για περισσότερο από 1 χρόνο, ενώ το 1/4 των Ευρωπαίων κάτω των 24 ετών κινδυνεύει να μείνει χωρίς εργασία. Ενδιαφέρουσα είναι και η προσέγγιση των συντακτών της Βίβλου για την απασχόληση του ΔΝΤ σχετικά με το ειδικό βάρος της προσωρινής εργασίας. Διαπιστώνεται ότι οι πρώτοι που επλήγησαν από την κρίση και τέθηκαν εκτός αγοράς ήταν οι προσωρινά απασχολούμενοι.
Σε χώρες όπως η Ισπανία, η Πολωνία και η Πορτογαλία με υψηλό μερίδιο προσωρινών – ευέλικτων μορφών εργασίας, ο εκτοπισμός από την ενεργό απασχόληση θέτει τα προσωρινά συμβόλαια στην πρώτη γραμμή των ανέργων. Αλλά και στην Ελλάδα, σύμφωνα με τους μελετητές του ΔΝΤ, στη μεγάλη πτώση της απασχόλησης κατά 10,1%, τη χρονική περίοδο από το 2008 έως το 2011, το μερίδιο της ύφεσης αγγίζει τα 3/4 και οι προσωρινές θέσεις εργασίας περίπου το 1/4. Αυτό σημαίνει ότι το αυξημένο μέγεθος των ελαστικών μορφών απασχόλησης δεν συμβάλλει στη συγκράτηση του ποσοστού ανεργίας.
Σύμφωνα με ένα συνολικότερο δείκτη στην έκθεση του ΔΝΤ, που παρουσιάστηκε στις 28 Ιανουαρίου στις Βρυξέλλες, η αύξηση του ΑΕΠ κατά μία ποσοστιαία μονάδα μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ανεργίας κατά μισή ποσοστιαία μονάδα.
Στην Ελλάδα
Συνέπεια αυτού θα είναι η επιστροφή στην εργασία, παγκοσμίως, περίπου 4 εκατομμυρίων ανθρώπων. Στην Ελλάδα, λόγω και των διαφορετικών οικονομικών μεγεθών, η αύξηση του ΑΕΠ κατά μία ποσοστιαία μονάδα μπορεί να συμβάλει στη μείωση του ποσοστού ανεργίας κατά 0,3%. Ο αντίκτυπος θα είναι 13.000 λιγότεροι άνεργοι από τη δεξαμενή του 1.350.000 ανθρώπων που απαντούν αρνητικά στην ερώτηση της έρευνας εργατικού δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ για το εάν εργάστηκαν με αμοιβή έστω και για λίγες ώρες την εβδομάδα που προηγήθηκε.
Εάν ισχύει αυτό κι εφόσον υλοποιηθεί η δέσμευση Σαμαρά για ενεργοποίηση των χρηματοδοτούμενων, από το ΕΣΠΑ, προγραμμάτων απασχόλησης, από τους 100.000 άνεργους που θα ενταχθούν σε κάποια από τις δράσεις (κοινωφελή προγράμματα σε δήμους, επιδότηση επιχειρηματικότητας νέων, επιδοτήσεις θέσεις απασχόλησης για δημιουργία θέσεων σε επιχειρήσεις) μπορούν να παραμείνουν με μία μεγάλη χρονική σταθερότητα στην αγορά εργασίας περίπου 25.000 άτομα. Δηλαδή ο 1 στους 4 ωφελημένους από τα προγράμματα ΕΣΠΑ είναι πιθανόν να διατηρήσει την απασχόλησή του και μετά τη λήξη του προγράμματος. Η εκτίμηση αυτή προέρχεται από το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ και διατυπώνεται δημοσίως ήδη και από τον επιστημονικό διευθυντή του, Σ. Ρομπόλη.