Τα πώς και τα γιατί φτάσαμε στον λογαριασμό των 6,4 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών παρουσιάζει σήμερα η «Κ», ρίχνοντας φως σε αρκετά σημεία των stress test, που μονοπώλησαν το ενδιαφέρον το τελευταίο τρίμηνο.
• Γιατί ήταν αναγκαίο ένα νέο stress test;
Στο πλαίσιο των μνημονιακών υποχρεώσεων η χώρα είχε δεσμευτεί να διενεργηθεί νέο stress test (μετά την ανακεφαλαιοποίηση του 2013), ώστε να διαπιστωθεί η ανθεκτικότητα των τραπεζών υπό το πρίσμα των εξελίξεων στην πραγματική οικονομία. Σημειώνεται ότι το 2012 και σε κάποιο βαθμό το 2013 ήταν χρονιές βαρύτερης ύφεσης έναντι των αρχικών προβλέψεων. Το νέο stress test έγινε σε ένα περιβάλλον πολύ καλύτερης ορατότητας αναφορικά με την πορεία της οικονομίας.
• Πώς προκύπτουν οι κεφαλαιακές ανάγκες;
Η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) με βάση ορισμένες βασικές παραδοχές για την πορεία της οικονομίας έθεσε ως στόχο στο τέλος του 2016 οι τράπεζες να διαθέτουν κεφάλαια τουλάχιστον 17,88 δισ. ευρώ που αντιστοιχεί σε δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας 8%. Σημείο εκκίνησης αποτελεί η τρέχουσα κεφαλαιακή βάση των τραπεζών που τον Ιούνιο 2013 διαμορφώνονταν σε 23 δισ. ευρώ. Εν συνεχεία εκτιμήθηκαν οι παράγοντες που λειτουργούν αρνητικά, δηλαδή αφαιρούν κεφάλαια από τις τράπεζες, και αυτοί που επηρεάζουν θετικά, δηλαδή ενισχύουν τα κεφάλαια. Η BlackRock ανέλυσε σε βάθος τα χαρτοφυλάκια δανείων και εκτίμησε το ύψος των επισφαλών δανείων που δεν θα εξοφληθούν και τα οποία θα αποτελέσουν ζημία για τις τράπεζες με ορίζοντα το 2016. Εκτίμησε ότι οι ζημίες από επισφαλή δάνεια στην Ελλάδα θα ανέλθουν στα 50,24 δισ. ευρώ και από το εξωτερικό σε 10 δισ. ευρώ. Στην αντίπερα όχθη θετικά επιδρούν οι προβλέψεις που έχουν ήδη διενεργήσει οι τράπεζες ύψους 38,38 δισ. ευρώ καθώς και τα έσοδα (κέρδη προ φόρων, πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, συνέργειες κ.ά.) ύψους 10 δισ. ευρώ που εκτιμάται ότι θα αποκομίσουν οι τράπεζες μέχρι το τέλος του 2016. Αν λοιπόν από τα αρχικά κεφάλαια (23 δισ.) αφαιρέσει κανείς τις ζημίες από «κόκκινα» δάνεια (60,24 δισ.) και προσθέσει τις προβλέψεις (38 δισ. ευρώ) και τα αναμενόμενα έσοδα (10 δισ.) προκύπτει ένα αποτέλεσμα 11,5 δισ. ευρώ. Το αποτέλεσμα αυτό υπολείπεται κατά 6,38 δισ. ευρώ από τα ελάχιστα κεφάλαια (17,88 δισ.) που απαιτεί η ΤτΕ από τις τράπεζες για το 2016. Με το ποσό αυτό των 6,38 δισ. ευρώ πρέπει να ανακεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες σήμερα, ώστε να είναι πανίσχυρες κεφαλαιακά στο τέλος του 2016 ακόμα και στην ακραία περίπτωση που θα επιβαρυνθούν με ζημίες 60 δισ. ευρώ από «κόκκινα» δάνεια.
• Γιατί αυτή τη φορά οι κεφαλαιακές ανάγκες είναι χαμηλότερες;
Στο νέο stress test οι τράπεζες «γράφουν» ζημίες μόνο από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Στο προηγούμενο stress test που οδήγησε στην ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών τραπεζών κατά 28 δισ. ευρώ το τραπεζικό σύστημα επιβαρύνθηκε με ζημίες 45,3 δισ. από το «κούρεμα» των ομολόγων Δημοσίου και των δανείων σε κρατικές επιχειρήσεις.
• Πόσο αξιόπιστο είναι το stress test;
Η ΤτΕ κινήθηκε πολύ συστηματικά και μεθοδικά. Η ΤτΕ διατήρησε έναν συντονιστικό ρόλο, αναθέτοντας κομβικά σκέλη της άσκησης σε μεγάλους ανεξάρτητους διεθνείς οίκους. Η BlackRock έκανε όλη τη «βρόμικη» δουλειά ξεσκονίζοντας τα χαρτοφυλάκια δανείων των τραπεζών και υπολογίζοντας τις ζημίες από τα επισφαλή δάνεια. Εν συνεχεία η ΤτΕ επέλεξε μια πολύ συντηρητική μεθοδολογία, που στη γλώσσα των κεντρικών τραπεζών μεταφράζεται ως πολύ αυστηρή, με την οποία υπολόγισε τις κεφαλαιακές ανάγκες. Σε γενικές γραμμές, οι απαιτήσεις της ΤτΕ ήταν αντίστοιχες των απαιτήσεων που έχει ανακοινώσει μέχρι στιγμής η ΕΚΤ για το πανευρωπαϊκό stress test του 2014 (δεν έχουν ανακοινωθεί όλες οι παράμετροι), ενώ ήταν αυστηρότερη σε σχέση με το ευρωπαϊκό stress test που είχε πραγματοποιηθεί το 2011. Μόλις η ΤτΕ διαπίστωσε την παρελκυστική τακτική της τρόικας ανέθεσε στη Rothschild και την Ernst & Young να ξεσκονίσουν τη μεθοδολογία και να πιστοποιήσουν την όλη διαδικασία. Ετσι αν αμφισβητηθεί το stress test θα αμφισβητηθεί και η αξιοπιστία ορισμένων από τις μεγαλύτερους και πλέον αξιόπιστους διεθνείς οίκους.
• Πώς θα καλύψουν τις κεφαλαιακές τους ανάγκες οι τράπεζες;
Οι ανάγκες των συστημικών τραπεζών κατανέμονται ως εξής: Η Eurobank θα προχωρήσει σε αύξηση κεφαλαίου 3 δισ. ευρώ, η Εθνική θα καλύψει τις ανάγκες χωρίς αύξηση (πωλήσεις θυγατρικών κ.ά.), ενώ Πειραιώς και Alpha Bank θα προχωρήσουν σε αυξήσεις κεφαλαίου κυρίως για να αποπληρώσουν τις προνομιούχες μετοχές του Δημοσίου. Οι ανάγκες των μη συστημικών είναι 397 εκατ. για την Τράπεζα Αττικής και 169 εκατ. ευρώ για την Πανελλήνια. Οι δύο τράπεζες αναζητούν επενδυτές και πιέζουν για να αποκτήσουν, μερική έστω, πρόσβαση στα κεφάλαια του ΤΧΣ.