«Η πλειονότητα των πολιτών που τα δάνειά τους είναι “κόκκινα” έχει πραγματικά αντικειμενικές δυσκολίες να τα αποπληρώσει κανονικά και για τον λόγο αυτό είναι σε εξέλιξη όλη αυτή συζήτηση προκειμένου να βρεθεί μια λύση που πραγματικά θα τους ανακουφίσει. Περίπου ένας στους έξι δανειολήπτες της στεγαστικής πίστης που δηλώνουν αδυναμία ή δυσκολία αποπληρωμής μπορεί να τα αποπληρώσει κανονικά», αναφέρει στην «Κ» επιτελικό στέλεχος τράπεζας, από τον τομέα των καθυστερήσεων.
Σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών που συγκέντρωσε η «Κ», από τα 25 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενα δάνεια στον τομέα της στεγαστικής πίστης περίπου τα 4-5 δισ. ευρώ θα μπορούσαν να εξυπηρετηθούν, δηλαδή, σε ποσοστό 15%-20%.
Στην καταναλωτική πίστη, από τα 10 δισ. ευρώ που είναι το συνολικό ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για δάνεια ύψους 2 με 2,5 δισ. ευρώ που θα μπορούσαν να εξυπηρετηθούν, σε ποσοστό γύρω στο 20% με 25%.
Πρόκειται για τους επονομαζόμενους strategic defaulters, δηλαδή ιδιώτες που έχουν λάβει δάνεια, στεγαστικά ή καταναλωτικά, έχουν την οικονομική δυνατότητα να τα αποπληρώνουν, αλλά εκμεταλλευόμενοι τις συνέπειες της κρίσης, εκτιμούν ότι μπορούν να κερδίσουν είτε από προγράμματα ρυθμίσεων των τραπεζών για όσους πραγματικά έχουν ανάγκη είτε από νομοθετικές ρυθμίσεις, όπως ο Νόμος 3869/2010 (γνωστός ως νόμος Κατσέλη). Δηλώνουν έτσι δυσκολία ή και αδυναμία αποπληρωμής προκειμένου να μειώσουν στο ελάχιστο τη δόση τους, αποκρύβοντας εισοδήματα και περιουσιακά στοιχεία.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις διευθυντικών τραπεζικών στελεχών, ένας στους τρεις που έχουν προσφύγει στο νόμο Κατσέλη, από τους συνολικά 150.000 μέχρι σήμερα για ποσά 12 δισ. ευρώ (το 60% αφορά στεγαστικά δάνεια) δεν επιπίπτει στις διατάξεις του νόμου.
Υψηλόβαθμα στελέχη διαφόρων τραπεζών επισημαίνουν στην «Κ ότι από μια αρχική προσπάθεια που έγινε να ενημερωθούν από τις ίδιες τις τράπεζες δανειολήπτες που έχουν κάνει αίτηση να υπαχθούν στον νόμο Κατσέλη για τις συνέπειες που θα αντιμετωπίσουν εάν τελικά υπαχθούν σε αυτόν, ένα ποσοστό περίπου 30% όσων είχαν κάνει αίτηση δήλωσε ότι θα επιθυμούσε να κάνει άρση και να προσπαθήσει να ενταχθεί σε πρόγραμμα ρύθμισης κ.λπ.
Αυτό γιατί αρκετοί δανειολήπτες, ιδιαίτερα από αυτούς που μπορούν να πληρώσουν αλλά προσπαθούν να κρύψουν εισοδήματα, δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι η υπαγωγή τους στον νόμο Κατσέλη σημαίνει «πτώχευση», με συνέπεια για ολόκληρη τη ζωή τους να είναι υπό διαρκή και αυστηρή επιτήρηση.
Εύποροι κακοπληρωτές με μεγάλα δάνεια
Στη στεγαστική πίστη αφορά δανειολήπτες που έχουν λάβει δάνεια αρκετά υψηλότερα του μέσου δανείου, που σήμερα είναι γύρω στα 80.000 με 100.000 ευρώ περίπου. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για ιδιώτες που έχουν λάβει δάνεια 200.000 ευρώ περίπου, αλλά υπάρχει και υπολογίσιμος αριθμός δανειοληπτών με πολύ μεγαλύτερα ποσά, γεγονός που συνεπάγεται ότι οι strategic defaulters δεν ανήκουν στην κατηγορία των χαμηλά και μεσαία αμειβόμενων μισθωτών του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα. Συνήθως αποκρύπτουν καταθέσεις, όχι αμελητέες, που έχουν αποσύρει από το εγχώριο τραπεζικό σύστημα ή τις έχουν μοιράσει σε διάφορες τράπεζες, καθώς γνωρίζουν ότι οι τράπεζες, με βάση τη νομοθεσία, δεν μπορούν να βλέπουν τις καταθέσεις που διατηρεί ένας πελάτης τους σε άλλα τραπεζικά ιδρύματα. Με τις συγχωνεύσεις βέβαια των τραπεζών, η περίπτωση αυτή πλέον περιορίστηκε. Επίσης, στους strategic defaulters ανήκουν κυρίως οι κατηγορίες εκείνες δανειοληπτών που έχουν μεγαλύτερη ευκολία και δυνατότητα να φοροδιαφεύγουν, δηλαδή να μη δηλώνουν αποκτηθέντα εισοδήματα.
Συμπερασματικά, όπως τονίζουν τραπεζικά στελέχη, το φαινόμενο των strategic defaulters πλήττει την πλειοψηφία των πελατών που πραγματικά βρίσκονται σε δύσκολη θέση να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, διότι δυσκολεύει την εξεύρεση μιας συνολικής λύσης.
Ομως θα έχει πολύ δυσμενείς συνέπειες στον οικονομικό βίο των ιδίων, παρά τις φαινομενικά ευκαιριακές θετικές επιπτώσεις που θα τους επιφέρει η μεγάλη μείωση των δανειακών τους υποχρεώσεων στην παρούσα φάση.