Κατάθεση αίτησης για δικαστική ρύθμιση χρεών σε περιφερειακό Ειρηνοδικείο, με σκοπό τον ορισμό δικασίμου μετά από δέκα χρόνια. Κατάθεση αιτήσεων επίσης για δικαστική ρύθμιση χρεών, ακόμη και αν ο οφειλέτης γνωρίζει εκ των προτέρων ότι δεν πληροί τις προϋποθέσεις, μόνο και μόνο και για να επωφεληθεί της δίμηνης αναστολής των αναγκαστικών μέτρων εκτέλεσης. Είναι μερικά μόνο από τα «τερτίπια» που χρησιμοποιούν δανειολήπτες και δικηγόροι, αξιοποιώντας προς το συμφέρον τους κενά του νόμου 3869/2010, γνωστού ως «νόμου Κατσέλη».
Με δεδομένο ότι αυτό θα συνεχίσει να είναι το κύριο νομικό πλαίσιο για τη ρύθμιση των χρεών των φυσικών προσώπων, η κυβέρνηση σχεδιάζει διορθωτικές παρεμβάσεις με στόχο την επιτάχυνση της εκδίκασης των υποθέσεων και την καταπολέμηση του φαινομένου της κατάχρησης του νόμου από τους λεγόμενους «στρατηγικούς κακοπληρωτές». Οι αλλαγές αυτές είχαν ήδη δρομολογηθεί από καιρό από τα συναρμόδια υπουργεία Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης, αλλά πλέον καθίστανται περισσότερο αναγκαίες, ειδικά καθώς η θέσπιση πτωχευτικού δικαίου για τους ιδιώτες θα καθυστερήσει για αρκετό καιρό ακόμη, ενώ από την άλλη φαίνεται να έχει εγκαταλειφθεί το σενάριο της οριζόντιας, με νόμο, αντιμετώπισης των στεγαστικών δανείων.
Οι κυριότερες παρεμβάσεις που προτείνονται στον «νόμο Κατσέλη» είναι οι ακόλουθες:
• Μεταφορά όλων των υποθέσεων από τα περιφερειακά Ειρηνοδικεία στα κεντρικά, ειδικά στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη. Θα μεταφερθούν για παράδειγμα στο Ειρηνοδικείο της Αθήνας οι αιτήσεις που έχουν κατατεθεί στα Ειρηνοδικεία των λοιπών περιοχών της Αττικής. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους:
Πρώτον, τα κεντρικά Ειρηνοδικεία χειρίζονται μικρότερο όγκο υποθέσεων και διαθέτουν μεγαλύτερη τεχνογνωσία.
Δεύτερον, στα περιφερειακά Ειρηνοδικεία παρατηρείται αρκετές φορές το φαινόμενο της ευνοϊκής αντιμετώπισης αιτήσεων δανειοληπτών (παροχή δηλαδή δίμηνης αναστολής πλειστηριασμού που χορηγείται για την προσπάθεια προδικαστικού συμβιβασμού) ακόμη και αν δεν πληρούν τις προϋποθέσεις, αντί της απόρριψης εξαρχής των αιτήσεων. Βεβαίως για να επιτύχει η παρέμβαση που σχεδιάζεται θα πρέπει να συνδυασθεί με τη μεταφορά και ικανού αριθμού δικαστών στα κεντρικά Ειρηνοδικεία. Για τις 100.000 και πλέον υποθέσεις που εκκρεμούν θα ορισθεί νέα δικάσιμος. Σήμερα υπάρχουν περιπτώσεις για τις οποίες έχει ορισθεί δικάσιμος το 2028!
• Ρητή αναφορά στον νόμο ότι η προσωρινή διαταγή αναστολής αναγκαστικών μέτρων αφορά μόνο την κύρια κατοικία. Σύμφωνα με το γράμμα και το πνεύμα του νόμου 3869/2010 αυτό που προστατεύεται είναι η κύρια κατοικία. Ωστόσο κρίθηκε αναγκαίο να υπάρξει ρητή αναφορά, καθώς σε πολλά Ειρηνοδικεία παρατηρήθηκε το φαινόμενο η προσωρινή διαταγή να επεκτείνεται στο σύνολο της ακίνητης περιουσίας. Επιπλέον, η προσωρινή διαταγή θα επανεξετάζεται από τη δικαιοσύνη σε τακτά χρονικά διαστήματα, ενώ σήμερα προβλέπεται ότι ο δανειολήπτης οφείλει να ενημερώσει για κάθε αλλαγή της οικονομικής του κατάστασης. Σε περίπτωση, μάλιστα, που η δικαιοσύνη διαπιστώνει αλλαγή, χωρίς να έχει προηγηθεί σχετική ενημέρωση από τον αιτούντα ρύθμιση των χρεών του, τότε θα ακυρώνεται η αίτησή του.
• Οι μηνιαίες δόσεις που υποχρεούται να καταβάλλει ο οφειλέτης μέχρι την εκδίκαση της αίτησης για ρύθμιση των χρεών του θα υπολογίζονται πλέον με βάση τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης και την κατάσταση του κάθε οφειλέτη (εξατομικευμένο προφίλ). Σήμερα προβλέπεται ότι η ελάχιστη καταβολή δεν μπορεί να είναι μικρότερη του 10% της τελευταίας ενήμερης δόσης με ελάχιστο συνολικό ποσό καταβολής τα 40 ευρώ μηνιαίως.
• Προκειμένου να μειωθεί δραστικά ο αριθμός των υποθέσεων που θα φτάνουν στο δικαστήριο, προτείνονται κίνητρα για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, για τον οποίο, ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη τελική απόφαση για το εάν θα είναι υποχρεωτικός ή προαιρετικός. Σε περίπτωση που η απόφαση του Ειρηνοδικείου είναι παρόμοια με αυτή που είχε προταθεί στο πλαίσιο της εξωδικαστικής διαδικασίας, αλλά δεν είχε γίνει αποδεκτή, τότε θα επιβάλλονται κυρώσεις σε αυτούς που την αρνήθηκαν και θα επιβαρύνονται επιπλέον και με τα δικαστικά έξοδα.