Οκτώ βασικά μέτωπα και ευκαιρίες για την ελληνόκτητη αλλά και την παγκόσμια ποντοπόρο ναυτιλία ανέδειξε η διοργάνωση της έκθεσης Ποσειδώνια 2016, που ολοκλήρωσε τις εργασίες της την Παρασκευή. Ηταν η μεγαλύτερη μέχρι στιγμής συνάντηση της διεθνούς ναυτιλιακής βιομηχανίας στην ιστορία. Περισσότεροι από 1.800 εκθέτες από 90 χώρες, 19 εθνικά περίπτερα, περισσότερα από 40 συνέδρια και 20.000 επισκέπτες που παρήγαγαν κύκλο εργασιών για την Ελλάδα της τάξης των 70 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του διοργανωτή, είναι η πιστοποίηση αυτής της διάκρισης. Ομως την ίδια ώρα κατέστη σαφές, τόσο από τις συζητήσεις στους διαδρόμους του Metropolitan Expo όσο και στα συνέδρια που πραγματοποιήθηκαν σε όλη την Αθήνα, πως η ναυτιλία διέρχεται μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο με μεγάλες προκλήσεις.
Πρώτον, το διεθνές ρυθμιστικό περιβάλλον γίνεται ολοένα και δυσκολότερο, πιο περίπλοκο και πιο κοστοβόρο. Αντί να ομογενοποιείται το νομικό περιβάλλον σε μια κατεξοχήν παγκοσμιοποιημένη βιομηχανία, κατακερματίζεται. Αλλοτε με πρωτοβουλίες της Ασίας και άλλοτε της Ευρώπης, ενίοτε και εθνικών αρχών, δημιουργούνται πρόσθετα ζητήματα συμμόρφωσης πέραν του πλαισίου που προωθεί ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ).
Δεύτερον, η τεχνολογία πληροφορικής εισάγεται με ραγδαίους ρυθμούς στη ναυτιλία, τόσο στα γραφεία όσο και στα πλοία, δημιουργώντας πρόσθετες ανάγκες κατάρτισης, χρηματοδοτήσεων και διαδικασιών λήψης αποφάσεων.
Τρίτον, το έλλειμμα εκπαίδευσης τόσο σε επίπεδο αξιωματικών και πληρωμάτων όσο και στελεχικού δυναμικού ξηράς δημιουργεί ευκαιρίες αλλά και προβλήματα. Στην Ελλάδα το ζήτημα μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία απασχόλησης και ανάπτυξης αλλά και ταυτόχρονα απειλή εάν δεν δημιουργηθεί μια νέα γενιά ανθρώπων με αυτές τις δεξιότητες.
Τέταρτον, η κρίση στη ναυλαγορά ειδικά του ξηρού φορτίου έχει προκαλέσει τόσο μεγάλη οικονομική αιμορραγία που έχει σχεδόν εξαφανίσει τη διάθεση για επενδύσεις σε νέες ναυπηγήσεις αλλά και τις χρηματοδοτήσεις εν γένει. Περισσότερα από 200 ναυπηγεία από όλο τον κόσμο προσπάθησαν στα Ποσειδώνια να προβληθούν περισσότερο από κάθε άλλη φορά, αγωνιώντας για τον ίδιο τους τον κλάδο. Ομως η κρίση «διαβάζεται» από πολλούς πλοιοκτήτες και θετικά, καθώς ορισμένοι βλέπουν ευκαιρίες στην αγορά μεταχειρισμένων ποιοτικών πλοίων. Περισσότεροι εμφανίζονται όμως ακόμα επιφυλακτικοί.
Πέμπτον, ο διεθνής ανταγωνισμός για την ελληνόκτητη ναυτιλία εντείνεται. Ειδικά από την Κίνα, οι ναυτιλιακοί όμιλοι της οποίας έχουν επιδοθεί σε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική ανάπτυξης του στόλου τους. Την ίδια ώρα, νέες δυνάμεις επιχειρούν να δημιουργηθούν, όπως το Ιράν και παλιές όπως η Γερμανία και η Ιαπωνία να διατηρηθούν στην πρώτη πεντάδα.
Εκτον, η ελληνόκτητη ναυτιλία όχι μόνον παραμένει πρώτη διεθνώς σε στόλο και μεταφορική δυναμικότητα όπως και μέση ηλικία, αλλά απολαμβάνει και τον σεβασμό όλων των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη. Με 20% της παγκόσμιας χωρητικότητας και 50% της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ποσοστά αυξημένα και τα δύο μεσούσης της κρίσης, αποτελεί μοντέλο και απολαμβάνει τον σεβασμό ακόμα και των πλέον σκληρών ανταγωνιστών της.
Εβδομον, η τρέχουσα ελληνική κυβέρνηση αναγνώρισε πανηγυρικά τόσο την ανάγκη προάσπισης της ανταγωνιστικότητας της ελληνόκτητης ποντοπόρου όσο και της συνεισφοράς της στην εθνική οικονομία. Οι παλαιότεροι έχουν να λένε πως ο Α. Τσίπρας εμφανίστηκε φιλικότερος προς τον κλάδο από πολλούς προκατόχους του.
Ογδοον, ο πρωθυπουργός από το βήμα της εναρκτήριας τελετής ζήτησε από τους εφοπλιστές να οικοδομήσουν από κοινού μια «νέα σχέση με το κράτος, με όφελος για την κοινωνία και την οικονομία». Οι προσδοκίες για δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας Ελλήνων σε πληρώματα πλοίων είναι πλέον ισχυρότερες.
Ο αργός θάνατος των ελληνικών ναυπηγείων και η Τουρκία
Το ζήτημα του ανταγωνισμού από ξένα ναυτιλιακά κέντρα που θέλουν να προσελκύσουν ελληνικές ναυτιλιακές παραμένει ολοζώντανο. Τα περίπτερα των ξένων εθνικών οργανισμών και οι παρουσιάσεις που έγιναν σε χιλιάδες στελέχη ελληνικών εταιρειών αποτελούν απόδειξη ότι η χώρα θα χρειαστεί να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα του πλαισίου λειτουργίας της ναυτιλίας και όχι να την επιβαρύνει όπως αξιώνουν κύκλοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών κατέστησε σαφές πως φέτος τον Νοέμβριο, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 100 ετών από την ίδρυσή της, προτίθεται να αφήσει ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα παγκοσμίως, διοργανώνοντας σειρά εκδηλώσεων προβολής της «Ναυτιλίας των Ελλήνων», όπως πλέον χαρακτηρίζει η ίδια τον κλάδο.
Επίσης, αυτός που έγινε ορατός περισσότερο από ποτέ στα φετινά Ποσειδώνια είναι ο κίνδυνος να χαθεί διά παντός η ευκαιρία ανάκαμψης της ελληνικής ναυπηγικής και ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας.
Εκτός από τα χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζει και με την απουσία καθοριστικών και αποτελεσματικών πολιτικών πρωτοβουλιών, έχει πλέον να αντιμετωπίσει ακόμα πιο σκληρό ανταγωνισμό.
«Οι Ελληνες πλοιοκτήτες αποτελούν το 80% της πελατείας μας», δηλώνει η εκ Τουρκίας ορμώμενη κ. Nedime Ozoglu, Marketing Manager, Repair Division Marketing & Estimating της Besiktas Shipyard. Αποδίδει δε το γεγονός τόσο στη γειτνίαση των δύο χωρών, όσο και στη σημαντική αύξηση της τεχνογνωσίας και του αριθμού καταρτισμένων στελεχών στα ναυπηγεία της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια. «Το 2015 αναλάβαμε και ολοκληρώσαμε την επισκευή πολλών ελληνικών πλοίων. Δεδομένου ότι η ελληνική αγορά έχει προτεραιότητα για εμάς, φροντίζουμε ώστε τόσο οι τιμές μας όσο και η ποιότητα που προσφέρουμε να είναι ανταγωνιστικά», εξηγεί. Την ίδια χρονιά, πλοία έφευγαν από τα ναυπηγεία Σύρου με ίδια μέσα για να απεγκλωβιστούν από τις εκεί απεργιακές κινητοποιήσεις.
Ομως οι γιάρδες της Besiktas δεν ήταν οι μόνες που έφυγαν από τα Ποσειδώνια χαρούμενες. Τόσο η Lisnave από την Πορτογαλία όσο και η Gemak από την Τουρκία έκλεισαν επίσης συμφωνίες για επισκευές.
Συνολικά δέκα τουρκικά ναυπηγεία συμμετείχαν στα Ποσειδώνια 2016 και είχαν να αντιμετωπίσουν την τεχνογνωσία και τις τιμές που προσφέρουν πια και οι ανταγωνιστές τους από τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Ουκρανία.
Βέβαια, αυτό δεν είναι τίποτα μπροστά στον ευρύτερο ανταγωνισμό: Πάνω από 200 ναυπηγεία και επιχειρήσεις επισκευών από όλο τον κόσμο ήρθαν την εβδομάδα που πέρασε στα Ποσειδώνια. Χιλιάδες τετραγωνικά κάλυψαν τα μεγάλα ναυπηγικά κράτη, η Κίνα, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα.
Κάποτε παγκόσμια ναυπηγική δύναμη, η Ελλάδα απουσίασε ηχηρά από τη φετινή διοργάνωση, όπως άλλωστε και την τελευταία δεκαετία. Με εξαίρεση μερικές μικρές υγιείς ιδιωτικές μονάδες που παραμένουν ανταγωνιστικές, τα μεγάλα ναυπηγεία του Σκαραμαγκά, της Ελευσίνας και της Σύρου παραμένουν εναγκαλισμένα είτε με το Δημόσιο είτε με νομικά και άλλα προβλήματα, σε ένα σπιράλ θανάτου που μόνον ίσως ξένες επενδύσεις, όπως αυτές που έχει δεσμευτεί να κάνει η Cosco, θα μπορούσαν να σταματήσουν.
Πάντως, η τεχνογνωσία είναι ακόμα εδώ. Και είναι αυτή η τεχνογνωσία που πρέπει να κρατηθεί ζωντανή και να περάσει σε νέες γενιές επαγγελματιών. Αλλά χωρίς δουλειές αυτό είναι αδύνατο.