Η «ολιστική προσέγγιση» στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και στην κατασκευή, η επαναχρησιμοποίηση υλικών, ένα πρωτοποριακό σύστημα συναρμολόγησης της όψης και πολλές άλλες καινοτομίες κρύβονται πίσω από το εμβληματικό έργο του Πύργου του Πειραιά, του δεύτερου ψηλότερου κτιρίου της Ελλάδας (84 μ.), που ολοκληρώνεται τους πρώτους μήνες του 2023, ώστε για πρώτη φορά μετά την ανέγερσή του, το 1975, σε σχέδια Ιωάννη Βικέλα, Δημοσθένη Μολφέση και Αλέξανδρου Λοΐζου, να πάψει να είναι… κουφάρι, δεδομένου ότι από τους 23 ορόφους του είχαν χρησιμοποιηθεί περιστασιακά μόνο το ισόγειο και οι δύο πρώτοι.
Η ανακατασκευή του προβλέπει 34.623 τ.μ. δομημένου χώρου – τους δύο πρώτους ορόφους καταλαμβάνουν εμπορικά καταστήματα, τον τρίτο ένας πολυχώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων και χώρος εστίασης, ενώ οι υπόλοιποι 18 όροφοι διατίθενται αποκλειστικά σε γραφεία. Τέλος, στους δύο τελευταίους θα λειτουργήσουν εστιατόρια με μοναδική θέα στη θάλασσα. Η επένδυση πρόκειται να ξεπεράσει την αρχική πρόβλεψη των 40 εκατομμυρίων ευρώ και υλοποιείται από την Piraeus Tower, την κοινοπραξία που συστήθηκε από την Prodea Investments, την Dimand και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) και η οποία πλειοδότησε στον διαγωνισμό που διοργάνωσε ο Δήμος του Πειραιά. Κατασκευαστικά το έργο έχει ανατεθεί στην ΤΕΡΝΑ του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.
Στόχος των επενδυτών, που έχουν μισθώσει το ακίνητο από τον δήμο για 99 χρόνια, είναι να επαναφέρουν τις μεγάλες εταιρείες στον Πειραιά, προσφέροντάς τους ένα σύγχρονο και πολυτελές περιβάλλον εργασίας, και να ζωντανέψουν το αστικό θαλάσσιο μέτωπο με ποιοτικούς χώρους που θα αναβαθμίσουν ολόκληρη την περιοχή.
Η ΜΕΛΕΤΗ
Τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό έκανε κατόπιν κλειστού διαγωνισμού το γραφείο PILA των Ηλία Παπαγεωργίου και Χριστίνας Παπαλεξανδρή, που επαναπατρίστηκαν το 2019 έχοντας πολλά χρόνια εμπειρίας στην Αμερική και σημαντικές διεθνείς διακρίσεις, όπως το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό C40 Reinventing Cities με το πρότζεκτ ΜΚΝΟ, μια πρόταση αστικής ανάπλασης στο Παρίσι. «Ο Πύργος είναι ένα τοπόσημο στον ορίζοντα, ορατό από τις γύρω περιοχές και άμεσα αναγνωρίσιμο στα μάτια των περαστικών, που ξαναμπαίνει στη ζωή των κατοίκων», θα μας πουν. «Γι’ αυτόν τον λόγο, η αρχιτεκτονική μας αναδεικνύει πολλαπλές κλίμακες εμπειρίας του κτιρίου. Αρχικά μας ενδιέφερε η επανένταξή του στην πόλη και η δημιουργία συνέχειας με την ιστορία του. Επίσης, θέλαμε να εξισορροπήσουμε τη μεγάλη κλίμακα του κτιρίου με τη μικρότερη της πόλης που τον περιβάλλει και να δημιουργήσουμε φιλόξενους χώρους και ευκαιρίες για να βιώσει κανείς τη μοναδική θέα».
Ο ΠΕΙΡΑΙΑΣ
«Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει μια ιδιαίτερη δυναμική. Μετατρέπεται ολοένα και περισσότερο σε μία από τις πιο συναρπαστικές περιοχές για κατοίκηση, εργασία και πολιτιστικά δρώμενα. Η υλοποίηση ενός τέτοιου έργου θα δώσει περαιτέρω ώθηση σε αυτή τη δυναμική και θα αποτελέσει αφετηρία μιας γενικότερης συζήτησης για όλο το παραλιακό μέτωπο, καθώς ο Πύργος σηματοδοτεί αυτή την κίνηση της πόλης προς το νερό».
ΤΟ ΚΤΙΡΙΟ
«Συχνά, παλιά κτίρια έχουν χτιστεί με νομοθετικό πλαίσιο άλλων εποχών (που αφορούν το ύψος, την απόσταση από το νερό, κ.λπ.). Ο Πύργος, και γενικά κανένα κτίριο τέτοιας χωρητικότητας, δεν θα μπορούσε να χτιστεί σήμερα στο ίδιο σημείο.
Η επαναχρησιμοποίησή του δίνει τη δυνατότητα να προστεθούν χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα σύγχρονων γραφειακών χώρων στο κέντρο του Πειραιά. Η περιοχή θα επωφεληθεί σημαντικά με την αύξηση του πληθυσμού που θα εργάζεται εκεί, με πιθανώς μεγάλο ποσοστό αυτού να αναζητήσει κατοικία στην ευρύτερη περιοχή».
ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
«Τα υπάρχοντα κτίρια έχουν αυτό που ονομάζουμε ενσωματωμένο άνθρακα, δεδομένου ότι ο άνθρακας για την κατασκευή τους έχει ήδη καταναλωθεί, επομένως η επαναχρησιμοποίησή τους, αν γίνει σωστά, δεν επιβαρύνει το περιβάλλον. Το ίδιο ισχύει και για τα υλικά. Γι’ αυτό είναι επίκαιρη η ανάπτυξη μεθοδολογιών αποσυναρμολόγησης κτιρίων αντί κατεδάφισής τους και στη συνέχεια διαχείρισης των υλικών τους. Αυτή τη διαδικασία ανακύκλωσης ακολουθήσαμε και στον Πύργο. Αντί να κατεδαφιστεί η υφιστάμενη όψη, αποσυναρμολογήθηκε προσεκτικά και με επιτόπου διαχωρισμό των υλικών της, επιλέχθηκαν ποια θα σταλούν προς ανακύκλωση και ποια για επαναχρησιμοποίηση».
Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
«Το σύστημα κατασκευής της όψης δεν έχει εφαρμοστεί ξανά στην Ελλάδα, τουλάχιστον σε τέτοια κλίμακα. Είναι εξολοκλήρου προκατασκευασμένη, συναρμολογούμενη από μεγάλα πάνελ που φέρουν απευθείας πάνω τους τα τζάμια και τις απαραίτητες μονώσεις και τα οποία τοποθετούνται σε ειδικά αγκύρια στον σκελετό του κτιρίου. Με το συγκεκριμένο σύστημα μειώνεται σημαντικά ο χρόνος κατασκευής και εξασφαλίζεται η αρτιότητά της, καθώς όλα τα κομμάτια έχουν κατασκευαστεί στο ελεγχόμενο περιβάλλον του εργοστασίου. Επιπλέον καινοτομίες υπάρχουν και προς την κατεύθυνση ουσιαστικής μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, τόσο κατά τη λειτουργία του κτιρίου όσο και στη μείωση του ενσωματωμένου άνθρακα των υλικών που απαρτίζουν το κτίριο».
H ΠΡΟΚΛΗΣΗ
«Οι δυνατοί άνεμοι στην περιοχή ήταν ένα θέμα, καθώς ο κανονισμός ζητάει να λάβεις υπόψη πολύ υψηλές ανεμοπιέσεις για τον Πειραιά – κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιούνται υπερβολικά χοντρά τζάμια και διατομές αλουμινίου. Εμείς σε συνεργασία με τους στατικούς του έργου αποφασίσαμε να κάνουμε ένα τεστ ανεμοπίεσης στη νέα όψη. Φτιάξαμε μια μακέτα του κτιρίου υπό κλίμακα και τοποθετήσαμε ειδικούς αισθητήρες στην όψη. Η δοκιμή έγινε σε υπερβολικά υψηλές ταχύτητες ανέμου στην αεροδυναμική σήραγγα του ΕΜΠ. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι πραγματικές ανεμοπιέσεις είναι αρκετά μικρότερες του κανονισμού και έτσι είχαμε τη δυνατότητα να βελτιστοποιήσουμε τον σχεδιασμό, εξοικονομώντας πόρους από τον τελικό προϋπολογισμό του έργου».
Η ΠΡΟΜΕΝΑΔΑ
«Κατά τη διάρκεια των μελετών του έργου κάναμε μια παράλληλη διερεύνηση για το πώς θα συνδεθεί καλύτερα ο Πύργος με τη γύρω περιοχή, καθώς παρατηρήσαμε πολλά προβλήματα, κυρίως σε σχέση με την κυκλοφορία των πεζών. Προτείναμε τελικά τη δημιουργία μιας υπερυψωμένης διαδρομής/πάρκου, η οποία τοποθετείται πάνω από τον φράχτη του λιμανιού και συνδέει σημαντικά σημεία, όπως χώρους στάθμευσης και σταθμούς ΜΜM. Πέρα από τη διευκόλυνση στις κινήσεις των πεζών, δίνει και μια μοναδική εμπειρία του λιμανιού, φέρνοντας το στοιχείο του νερού πιο κοντά στην πόλη. Οι μελέτες για το συγκεκριμένο έργο είναι υπό εξέλιξη και ταυτόχρονα είναι στη διαδικασία έγκρισης από τους εμπλεκόμενους φορείς».