Σημαντική αναπτυξιακή «ένεση» για την οικονομία μπορεί να αποτελέσει η τόνωση της οικοδομικής δραστηριότητας, ιδίως από τη στιγμή που η χώρα διαθέτει ένα ιδιαίτερα μεγάλο εργασιακό δυναμικό, το οποίο σήμερα υποαπασχολείται. Αυτό επισημαίνουν τόσο φορείς της αγοράς ακινήτων όσο και τραπεζικοί αναλυτές, που τονίζουν ότι πέραν της στροφής της οικονομίας σε ένα εξαγωγικό μοντέλο, σημαντική είναι και η ενίσχυση κλάδων που καλύπτουν την εγχώρια ζήτηση, αλλά και παράγουν διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα.
Δεδομένης της ζήτησης που καταγράφεται τους τελευταίους μήνες από ξένους επενδυτές για επαγγελματικά ακίνητα υψηλών προδιαγραφών, ένας τέτοιος κλάδος είναι κι εκείνος των κατασκευών.
Σύμφωνα με την Alpha Bank, σημαντικές προοπτικές για την ανάπτυξη της οικονομίας μπορεί να προσφέρει ο κλάδος των κατοικιών, όπου κατά το 2014 το ύψος των επενδύσεων αναμένεται να περιοριστεί κάτω από τα 3,1 δισ. ευρώ, όταν το 2007 το αντίστοιχο μέγεθος είχε ανέλθει σε 26,1 δισ. ευρώ.
Υπερφορολόγηση
Η πτώση αυτή αποδίδεται τόσο στην επίδραση της ύφεσης όσο και στην «εξαιρετικά επιβαρυντική φορολογική πολιτική που εφαρμόστηκε, ιδιαίτερα το 2013», επισημαίνει η τράπεζα στην ανάλυσή της. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά το πρώτο τρίμηνο του 2014, οι επενδύσεις σε κατοικίες σημείωσαν νέα κάθετη πτώση της τάξεως του 42,3%. Σύμφωνα όμως με την ανάλυση της τράπεζας, ο ρυθμός της μείωσης των εν λόγω επενδύσεων προβλέπεται να επιβραδυνθεί σημαντικά κατά τα επόμενα τρίμηνα, περιορίζοντας την πτώση κατά το 2014 σε 16%, έναντι του 2013.
Ωστόσο, μεγάλη ευκαιρία προκύπτει από την ανάγκη αποκατάστασης του παλαιού οικιστικού αποθέματος της χώρας, γεγονός που θα απαιτήσει επενδύσεις της τάξεως των 8 δισ. ευρώ ετησίως.
Πέραν του κλάδου των κατοικιών, σημαντικές ευκαιρίες προκύπτουν και από την ανάπτυξη του τουρισμού και άλλων κλάδων, που απαιτούν πρόσθετες και σημαντικές επενδύσεις για την κατασκευή όχι μόνο κατοικιών, αλλά και βιομηχανικών και τουριστικών/ξενοδοχειακών ακινήτων, επισημαίνει η Alpha Bank. Οι προοπτικές αυτές φαίνεται ότι έχουν βελτιώσει τις προσδοκίες των επιχειρήσεων του κλάδου.
Οπως προκύπτει από τα σχετικά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές επέστρεψε τον Ιούνιο του 2014 σε ανοδική πορεία, καθώς ανήλθε στις 84,2 μονάδες, έναντι 80,9 μονάδων τον αμέσως προηγούμενο μήνα και μόλις 69,5 μονάδων κατά τον αντίστοιχο μήνα (Ιούνιος) του 2013.
Περισσότερες ενδείξεις σχετικά με τη βελτίωση του κλίματος στον κλάδο προκύπτουν από το γεγονός ότι οι προσδοκίες στον τομέα της κατασκευής κατοικιών ανήλθαν τον Ιούνιο σε 63,2 μονάδες, έναντι 59,4 μονάδων τον Μάιο και μόλις 38 μονάδων τον περσινό Ιούνιο. Αντίστοιχη βελτίωση καταγράφουν και οι προσδοκίες για τις κατασκευές «Λοιπών Ιδιωτικών Κτιρίων», με τον σχετικό δείκτη να ανέρχεται τον Ιούνιο στις 62 μονάδες, έναντι 56,5 μονάδων τον Μάιο και μόλις 32,4 μονάδων τον Ιούνιο του 2013.
Πάντως, ο θεσμικός φορέας εκπροσώπησης των κατασκευαστών κατοικιών δεν φαίνεται να συμμερίζεται την αισιοδοξία της Alpha Bank, αλλά και των αριθμών. Σύμφωνα με στελέχη της Ομοσπονδίας Κατασκευαστών και Οικοδομικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΟΜΚΟΕΕ), το υφιστάμενο φορολογικό καθεστώς στην αγορά ακινήτων αποτελεί τροχοπέδη για την τόνωση της οικοδομικής δραστηριότητας. «Η ανασφάλεια των επιχειρηματιών του κλάδου είναι το σημαντικότερο εμπόδιο για να προχωρήσουν στην ανέγερση νέων οικοδομών», τονίζει ο πρόεδρος της ΟΜΚΟΕΕ, Δημ. Καψιμάλης. Πέραν της έλλειψης ζήτησης και της υψηλής φορολογικής επιβάρυνσης των ακινήτων, οι κατασκευαστές καλούνται να αντιπαρέλθουν και τον ΦΠΑ αυτοπαράδοσης. Πρόκειται για φόρο 23% τον οποίο οφείλουν να πληρώσουν όσοι κατασκευαστές διαθέτουν απούλητα ακίνητα, τέσσερα χρόνια μετά την αποπεράτωση της κατασκευής τους. Σήμερα, ο ΦΠΑ αυτοπαράδοσης αφορά επί της ουσίας ακίνητα που ολοκληρώθηκαν το 2010 και παραμένουν στα χέρια του κατασκευαστή.
Επιπλέον, από το τρέχον έτος οι κατασκευαστές θα πρέπει να πληρώσουν τόσο τον Ενιαίο Φόρο Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) όσο και τον συμπληρωματικό Φόρο Ακίνητης Περιουσίας (ΦΑΠ) για τα ακίνητα που παραμένουν απούλητα. Στο πλαίσιο αυτό, αν δεν υπάρξει κάποια ρύθμιση, η ΟΜΚΟΕΕ εξετάζει το ενδεχόμενο να προσφύγει στο ΣτΕ, καθώς θεωρεί ότι είναι αντισυνταγματικό να επιβάλλεται φόρος για ακίνητα, δηλαδή εμπόρευμα, που είναι απούλητο. Υπενθυμίζεται ότι, μέχρι σήμερα, οι κατασκευαστικές επιχειρήσεις του κλάδου της οικοδομής απέφευγαν εν μέρει τη φορολόγηση των απούλητων ακινήτων τους, καθώς το Ειδικό Τέλος Ακινήτων, το γνωστό «χαράτσι», αφορούσε μόνο τα ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα.
Τα νεόδμητα
Σύμφωνα πάντως με την ΟΜΚΟΕΕ, ακόμα κι αν το φορολογικό καθεστώς γίνει φιλικότερο προς την κατοχή ακινήτων, η ζήτηση δύσκολα θα ανακάμψει. Κατά τον κ. Καψιμάλη, η πτώση των εισοδημάτων των νοικοκυριών είναι τέτοια, που είναι εξαιρετικά δύσκολη η απόκτηση κατοικίας και δη νεόδμητης τα επόμενα χρόνια, ακόμα κι αν οι τράπεζες επιστρέψουν στην αγορά στεγαστικής πίστης. Ως εκ τούτου, κατά τον ίδιο, οι κατασκευαστές οφείλουν να αναζητήσουν αγοραστές των κατοικιών τους, εξοχικών ή κύριων, στο εξωτερικό.