Σημαντικά περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης διαθέτει ο κλάδος των εμπορικών κέντρων, μόνο όμως όταν ξεπεραστεί η υφιστάμενη οικονομική κρίση και ανακάμψει η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια της κρίσης από το 2008 μέχρι το τέλος του 2014, έχει καταγραφεί συνολική πτώση του λιανεμπορίου, η οποία υπερβαίνει το 30%. Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας παροχής υπηρεσιών ακινήτων Αθηναϊκή Οικονομική – JLL, σήμερα λειτουργούν στην Ελλάδα 38 εμπορικά κέντρα συνολικής επιφάνειας 844.377 τ.μ. Εξ αυτών τα επτά κέντρα είναι εμπορικά πάρκα, επιφανείας 194.500 τ.μ. και ένα είναι εκπτωτικό χωριό (McArthurGlen) επιφάνειας 21.200 τ.μ.
Τι δείχνουν οι αριθμοί
Στην Ελλάδα αντιστοιχούν 76 τ.μ. εμπορικών κέντρων ανά 1.000 κατοίκους, σε σχέση με τα σχεδόν 200 τ.μ. εμπορικών κέντρων/1.000 κατοίκους που είναι η αντίστοιχη μέση πυκνότητα στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σύμφωνα με στοιχεία της Savills Hellas, στο λεκανοπέδιο της Αττικής καταγράφεται σχεδόν διπλάσια συγκέντρωση συγκριτικά με το σύνολο της χώρας, με τη σχετική αναλογία να διαμορφώνεται σε 144 τ.μ. ανά 1.000 κατοίκους. Ακόμα και έτσι, βεβαίως, η απόσταση σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι πολύ μεγάλη. Για παράδειγμα, στη Μαδρίτη των 6,4 εκατ. κατοίκων αντιστοιχούν 479 τ.μ./1.000 κατοίκους. Πάντως, περίπου το 90% του αποθέματος των οργανωμένων εμπορικών χώρων της Ελλάδας συγκεντρώνεται στην Αθήνα.
Αντιλαμβάνεται, λοιπόν, κανείς ότι ο κλάδος δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί ιδιαίτερα στην Ελλάδα, ενώ διαθέτει τις απαιτούμενες προοπτικές, λόγω της επιτυχημένης πορείας που διαγράφουν τα κέντρα, ιδίως σε σχέση με τα καταστήματα στους εμπορικότερους δρόμους. Σύμφωνα με σχετική ανάλυση της Αθηναϊκής Οικονομικής – JLL, η επιτυχία των εμπορικών κέντρων, ιδίως στην περιοχή της Αττικής, οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων, όπως το γεγονός ότι ανανεώνονται συνεχώς και διοργανώνουν διάφορες εκδηλώσεις που λειτουργούν ως πόλος έλξης επισκεπτών, προσφέρουν ασφαλές και πολιτισμένο περιβάλλον, αλλά,κυρίως, διαθέτουν ευελιξία στο ζήτημα των μισθωμάτων.
Υπενθυμίζεται ότι στα εμπορικά κέντρα, το ενοίκιο είναι πολύ χαμηλότερο σε σχέση με τους εμπορικούς δρόμους (περίπου 40-60 ευρώ/τ.μ. μηνιαίως) έναντι π.χ. 100-150 ευρώ/τ.μ. στα καταστήματα των εμπορικών σημείων. Ωστόσο, αυτό αντισταθμίζεται μέσω της είσπραξης από τον διαχειριστή/ιδιοκτήτη του κέντρου, ενός μικρού ποσοστού από τον τζίρο των καταστημάτων. Επίσης, τα καταστήματα στα εμπορικά κέντρα επιβαρύνονται και με κόστος κοινοχρήστων και δαπανών συντήρησης. Από την άλλη πλευρά, το κόστος προώθησης των εκδηλώσεων και λοιπών ενεργειών που κατά καιρούς πραγματοποιούν οι διοικήσεις των εμπορικών κέντρων επιβαρύνει κυρίως τους ίδιους τους ιδιοκτήτες τους.
Το μοντέλο αυτό φαίνεται να λειτουργεί, καθώς κατά τη σημερινή, λίαν αρνητική, συγκυρία για το λιανεμπόριο καταγράφονται νέες συμφωνίες μίσθωσης στα μεγάλα εμπορικά κέντρα, ενώ παράλληλα παρατηρείται αύξηση του τζίρου, άνοδος της επισκεψιμότητας (έστω και με μικρότερο ρυθμό έναντι των προηγουμένων ετών) και χαμηλή διαθεσιμότητα καταστημάτων, ακόμη και λίστες αναμονής.
Αυτό προκύπτει και αν εξετάσει κανείς την πληρότητα των εμπορικών κέντρων, αλλά και τις επιδόσεις τους. Για παράδειγμα, όπως έχει γνωστοποιήσει η Lamda Development, η λειτουργική κερδοφορία των εμπορικών της κέντρων κατέγραψε άνοδο της τάξεως του 5%, σε 37,5 εκατ. ευρώ, κατά τη διάρκεια του 2014. Αντίστοιχα, ο κύκλος εργασιών των καταστημάτων αυξήθηκε κατά 8%, ενώ η συνολική επισκεψιμότητα ενισχύθηκε με ετήσιο ρυθμό της τάξεως του 5%.
Υψηλή πληρότητα
Η μέση πληρότητα των εμπορικών κέντρων της εισηγμένης διαμορφώνεται σε 98%. Ειδικότερα, ο κύκλος εργασιών στο Golden Hall σημείωσε άνοδο της τάξεως του 11%, με τον αριθμό των επισκεπτών να ενισχύεται κατά 7%. Η δε λειτουργική κερδοφορία σημείωσε βελτίωση κατά 4% έναντι του 2013 και ανήλθε σε 12,9 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα, ο κύκλος εργασιών στο The Mall Athens στο Μαρούσι αυξήθηκε κατά 6%, ενώ η επισκεψιμότητα ενισχύθηκε κατά 4%. Η λειτουργική κερδοφορία του κέντρου αυξήθηκε και αυτή κατά 3%, σε 12 εκατ. ευρώ. Πάντως, τη μεγαλύτερη άνοδο των λειτουργικών κερδών με 10% σε 12,6 εκατ. ευρώ κατέγραψε το εμπορικό κέντρο Mediterranean Cosmos στη Θεσσαλονίκη, όπου ο κύκλος εργασιών των καταστημάτων αυξήθηκε κατά 8% και οι επισκέπτες κατά 6%.
Η θετική αυτή εικόνα διατηρήθηκε, εν πολλοίς και κατά το φετινό πρώτο τρίμηνο, καθώς σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, η επισκεψιμότητα στα τρία εμπορικά κέντρα αυξήθηκε σε ποσοστό άνω του 2%, ενώ οι πωλήσεις των καταστημάτων ενισχύθηκαν κατά 7,3%. Στον αντίποδα, η εικόνα στα καταστήματα των εμπορικών δρόμων είναι σαφώς χειρότερη. Σύμφωνα με τη Savills, ο αριθμός κενών λιανεμπορικών μονάδων κάθε μεγέθους έχει φθάσει σε κορύφωση με το κέντρο της Αθήνας να έχει χτυπηθεί περισσότερο από τις απεργιακές κινητοποιήσεις και τα κατά καιρούς επεισόδια. Η κενότητα στους λιγότερο εμπορικούς δρόμους αγγίζει το 30% και στους εμπορικούς δρόμους το 10%. Παράλληλα, σημαντικός αριθμός μικρών λιανεμπόρων έχει εξαναγκασθεί σε κλείσιμο λόγω της κατάστασης, ενώ και μεγάλες αλυσίδες αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας και έχουν σταματήσει τα προγράμματα επέκτασης.