Το ιριδίζον πορτοκαλί λυθρίνι σπαρταράει στα κίτρινα δίχτυα του Γιώργου Αλευρά. Η ώρα είναι 7.45 π.μ. – όπως κάθε πρωί, έτσι και την πρώτη Τρίτη του Δεκεμβρίου ο 38χρονος κ. Αλευράς, ένας εκ των τελευταίων νεαρών ψαράδων στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας, έχει βγει από τη μαρίνα με τον πατέρα του Λάμπρο από τις 6.30 π.μ., την ίδια ώρα που εργαζόμενοι στις ιχθυοκαλλιέργειες των Εχινάδων νήσων επιβιβάζονται στο σκάφος της εταιρείας που θα τους πάει εκεί.
Τα δίχτυα του φτάνουν τα 3.000 μέτρα. Για μια καλή ψαριά θα έπρεπε να βγάλει 30 με 40 κιλά, λέει στην «Κ». Αλλά σήμερα, όπως και τις περισσότερες ημέρες, επιστρέφει τέσσερις ώρες αργότερα με περίπου 15 κιλά ψάρια – μία σκορπίνα, μία πεσκανδρίτσα, μερικές συναγρίδες, παλαμίδες, λίγα μπακαλιαράκια, μία σουπιά. Οταν προσεγγίζει τον ντόκο έχει ήδη τοποθετήσει τα φρέσκα ψάρια σε καφάσια πάνω στα μαζεμένα δίχτυα. Δένει και οι υποψήφιοι πελάτες αρχίζουν να μαζεύονται γύρω από το σκάφος αργά, με μια γενικευμένη απάθεια που συνοδεύεται από απειροελάχιστα ψήγματα περιέργειας για τη σημερινή ψαριά του κ. Αλευρά.
Εχει περίπου ένα χρόνο που επέστρεψε στον Αστακό, έπειτα από μία δεκαετία στο εξωτερικό. Τα τελευταία χρόνια εργαζόταν στην Ισλανδία σε εργοστάσιο βιοτεχνολογίας, το οποίο από το κέλυφος της γαρίδας παρήγε φάρμακα για την καταπολέμηση διαφόρων παθήσεων – από την αρθρίτιδα μέχρι τον καρκίνο. Τα χρήματα ήταν καλά, αλλά η καρδιά είχε μείνει πίσω, στο ψάρεμα και στην Ελλάδα. Επένδυσε, λέει στην «Κ», 250.000 ευρώ πέρυσι για να πάρει καινούργιο αλιευτικό σκάφος. Πιστεύει όμως ότι θα είναι ο τελευταίος ψαράς της περιοχής που θα κάνει τέτοια επένδυση. «Δεν έχω πάρει πίσω ούτε το 5%», λέει στην «Κ». Για τους ψαράδες του Αστακού, κύρια αιτία για την περιορισμένη συγκομιδή τους είναι οι ιχθυοκαλλιέργειες. «Εχει μειωθεί το αλιευτικό πεδίο – τα καλύτερα σημεία που είχαμε δεν υπάρχουν, έχουν μπει μονάδες», δηλώνει ο Σπύρος Κουνάδης, πρόεδρος του αλιευτικού συλλόγου Ξηρομέρου, του δήμου στον οποίο ανήκει ο Αστακός. Ταυτόχρονα ισχυρίζονται ότι έχουν μειωθεί τα ψάρια αφού, όπως λένε, λιβάδια Ποσειδωνίας, του υποθαλάσσιου φυτού που αποθηκεύει διοξείδιο του άνθρακα, της περιοχής έχουν καταστραφεί, ενώ έχουν έρθει και περισσότερα δελφίνια και φώκιες χάρη στις ιχθυοκαλλιέργειες, που τρώνε τα ελεύθερα ψάρια. «Η περιοχή μας ήταν πρώτη σε γόπα, τώρα την κυνηγάμε», δηλώνει ο κ. Κουνάδης. «Το άγριο λαβράκι εξαφανίστηκε», λέει ο Ανδρέας Γιώτης.
Η στάση τους, πέραν της προκατάληψης λόγω ανταγωνισμού, είναι ενδεικτική της περιοχής η οποία έχει χωριστεί σε δύο στρατόπεδα εξαιτίας του χαρακτηρισμού της ως μίας εκ των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ), συγκεκριμένα των δυτικών ακτών Αιτωλοακαρνανίας και του συμπλέγματος Εχινάδων νήσων, ο οποίος ανακοινώθηκε με Προεδρικό Διάταγμα που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τον Ιανουάριο. Δύο μήνες αργότερα ο Δήμος Ξηρομέρου κατέθεσε στο Συμβούλιο της Επικρατείας αίτηση ακύρωσής του. Ο δήμος θέλει να εξαιρεθούν από την ΠΟΑΥ πέντε από τις δέκα παραγωγικές ζώνες και δύο εκ των ζωνών υδρανάπαυσης που συμπεριλαμβάνονται στον σχεδιασμό, όλες εκ των οποίων βρίσκονται στις ακτές της, ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, διαδρομής Αστακού – Μύτικα. Παρότι τίθεται, σύμφωνα με τον δήμο, και περιβαλλοντικό ζήτημα όσον αφορά τις παράκτιες ιχθυοκαλλιέργειες, το βασικό θέμα είναι, λένε, υπαρξιακό. «Μάλλον ψάχνουμε να βρούμε και την ταυτότητά μας», λέει στην «Κ» ο Γιάννης Τριανταφυλλάκης, ο οποίος είναι δήμαρχος Ξηρομέρου από το 2019, ενώ φέτος επανεξελέγη από την πρώτη Κυριακή. Θέλει να δει τον δήμο να αναπτύσσεται τουριστικά, έχοντας ιδέες για δημιουργία κάμπινγκ στον Μαραθιά, μια παραλία έξω από τον Αστακό, παραδείγματος χάριν, αλλά η περιοχή αποκτά άλλο χαρακτήρα. «Γίνεται βιομηχανική», δηλώνει στην «Κ».
Αυτή είναι μια άποψη αρκετά δημοφιλής στον Αστακό, μια κωμόπολη με πληθυσμό περίπου 10.000 κατοίκων. «Εχει γίνει νεκρό χωριό – θα θέλαμε ανάπτυξη του τουρισμού», αναφέρει η Φραντζέσκα Τσάρκου, ιδιοκτήτρια εμπορικού καταστήματος. «Εχει γίνει μεγάλη ρύπανση στη θάλασσα – να πάνε σε ένα πάρκο στα βαθιά και να μη γίνουν άλλες παράκτιες», σημειώνει η Μάρθα Παπαναστάση, η οποία διατηρεί μπαρ – «με το που μπαίνεις στη θάλασσα στον Αστακό μυρίζεις σαν να είσαι σε ιχθυοτροφείο».
Η παρούσα διαμάχη για το μέλλον των ιχθυοκαλλιεργειών αλλά και την ταυτότητα του Αστακού δεν είναι καινούργια. Το 1995 μία εκ των προτάσεων της τότε Επιτροπής Ιχθυοκαλλιεργειών Νομού Αιτωλοακαρνανίας έλεγε ότι «στη ζώνη από Αστακό έως Μύτικα δεν θα πρέπει να χωροθετηθούν στο μέλλον άλλες μονάδες, καθόσον ο βασικός χαρακτήρας της είναι ζώνη εκτόνωσης της ενδοχώρας του νομού για ημερήσια αναψυχή και κολύμβηση».
Αυτό που διχάζει όμως την τοπική κοινωνία είναι ότι οι ιχθυοκαλλιέργειες απασχολούν επαγγελματικά αρκετούς κατοίκους σε μια περιοχή που δεν προσφέρει πολλές εναλλακτικές. «Να μη φύγουν οι μονάδες γιατί θα πεινάσουν οι οικογένειές μας», λέει εργαζόμενη σε σούπερ μάρκετ που ήθελε να κρατήσει την ανωνυμία της. «Δεν με πειράζει αν θα βάλουν κι άλλα κλουβιά, έτσι κι αλλιώς από τα ψάρια ζούμε», λέει 41χρονη επιχειρηματίας, η οποία επίσης δεν ήθελε να μιλήσει επώνυμα.
Αλλοι προσπαθούν να βρουν μια μέση λύση. Ο πρόεδρος ξενοδόχων του νομού, Βασίλης Τσάρκος, ο οποίος μετακόμισε από την Αθήνα στον Αστακό με τον αδελφό του, Γιάννη, πριν από δύο δεκαετίες για να ανοίξουν ξενοδοχειακή μονάδα στη γενέτειρα του πατέρα τους, λέει στην «Κ» ότι έχουν δουλέψει χάρη στις ιχθυοκαλλιέργειες. Αλλά διαφωνεί με το να γίνουν περαιτέρω παράκτιες μονάδες. «Μιλάμε για ταφόπλακα εδώ πέρα», αναφέρει, «έχουμε χαρακτηριστεί βιομηχανική περιοχή, νιώθω ότι βουλιάζω χρόνο με τον χρόνο».
Η χωροθέτηση
«Εχει μειωθεί το αλιευτικό πεδίο – τα καλύτερα σημεία που είχαμε δεν υπάρχουν, έχουν μπει μονάδες» – «Η περιοχή μας ήταν πρώτη σε γόπα, τώρα την κυνηγάμε», λένε αλιείς.
Οι ιχθυοκαλλιεργητές, από την πλευρά τους, καταρρίπτουν πολλές από τις παραπάνω ανησυχίες. Σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα, η συγκεκριμένη Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών περιλαμβάνει συνολική θαλάσσια έκταση 15.263,67 στρεμμάτων. Παρ’ όλα αυτά, τα 7.501,68 στρέμματα εξ αυτών είναι ζώνες υδρανάπαυσης, όπου προβλέπεται να γίνεται η μετακίνηση των εγκαταστάσεων των μονάδων εκτροφής της ΠΟΑΥ. Η αλλαγή των μισθωμένων εκτάσεων της περιοχής αλλάζει από τα 1.080,94 στρέμματα που καταλαμβάνει τώρα σε 1.722,75 στρέμματα με την ΠΟΑΥ.
«Ζώνες ουσιαστικά είναι οι περιοχές στις οποίες επιτρέπεται να αναπτυχθεί η δραστηριότητα της ιχθυοκαλλιέργειας», λέει στην «Κ» ο Απόστολος Τουραλιάς, πρόεδρος της Ελληνικής Οργάνωσης Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας. «Σήμερα αν θέλεις να κάνεις μια μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας, αν δεν ισχύσουν οι ΠΟΑΥ, μπορείς σε οποιοδήποτε μέρος της Ελλάδας να υποβάλεις ένα ερώτημα για να δημιουργήσεις μια νέα μονάδα και μπορεί να πάρεις από όλες τις υπηρεσίες τη γνωμοδότηση και να τη φτιάξεις – οι ΠΟΑΥ οριοθετούν τις εκτάσεις στις οποίες μπορεί να εγκατασταθεί δραστηριότητα», τονίζει. Στις ζώνες των ΠΟΑΥ, σημειώνει, μπορεί να υπάρξει «οποιαδήποτε δραστηριότητα – ψάρεμα (σ.σ. διατηρώντας 50 μέτρα απόσταση από κάθε μονάδα, λέει), κολύμβηση, σκάφος το οποίο θέλει να περάσει από μέσα».
Η απόφαση για τη δημιουργία των ΠΟΑΥ δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 4 Νοεμβρίου 2011. Σε εκείνη την πρώτη απόφαση προτεινόταν η δημιουργία ΠΟΑΥ στις Εχινάδες νήσους, αλλά όχι στις δυτικές ακτές της Αιτωλοακαρνανίας.
«Η εξειδίκευση που υπάρχει άρχισε να γίνεται από το 2015, όταν ξεκίνησαν να κατατίθενται μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων που έγιναν για να δούμε πού θα γίνει η κατανομή, άρα σε κάθε περιοχή το τι προβλεπόταν δεν το ήξερε κανένας το 2011», εξηγεί ο κ. Τουραλιάς. Οι μονάδες που βρίσκονται στον άξονα Αστακού – Μύτικα, που είναι 30 χρόνων, αυτή τη στιγμή καταλαμβάνουν 105 στρέμματα, λέει. «Με την ΠΟΑΥ στο μέγιστο μπορούν να φτάσουν 162 στρέμματα, διότι με τα στρέμματα που έχουν σήμερα κρίνονται με διεθνή στάνταρντ μη βιώσιμες». Στον παραλιακό άξονα η ΠΟΑΥ προβλέπει τρεις νέες θέσεις, συμπληρώνει. «Προβλέπονται δεν σημαίνει ότι θα γίνουν, αν υπάρχει ενδιαφέρον μπορεί να γίνουν», λέει για τις δύο, η τρίτη είναι μονάδα μετεγκατάστασης.
Ο Κώστας Μπόκας, ο οποίος διαθέτει από το 1990 μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας πάνω στον άξονα, όπως και τον μοναδικό ιχθυογεννητικό σταθμό της περιοχής, λέει στην «Κ» ότι «αν καταρρεύσει η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια, θα τρώμε τουρκικό ψάρι». Οσον αφορά την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής δηλώνει πως οι παράκτιες μονάδες βρίσκονται σε περιοχές μη προσβάσιμες και ότι στην περιοχή δεν υπάρχουν σοβαροί επενδυτές έτσι κι αλλιώς, εν μέρει λόγω έλλειψης βιολογικού καθαρισμού.
«Εχουμε βγάλει χρηματοδότηση και εκτελείται έργο», απαντάει σε αυτό ο δήμαρχος Ξηρομέρου κ. Τριανταφυλλάκης, ο οποίος είναι και γενικός γιατρός που κάνει ακόμη εφημερίες στον Αστακό λόγω έλλειψης προσωπικού.
Οι μονάδες ολόκληρης της περιοχής δίνουν «άμεσα και έμμεσα» 510 θέσεις εργασίας, λέει ο κ. Μπόκας – ο δήμαρχος αναφέρει ότι απασχολούνται περίπου 250 εργαζόμενοι της περιοχής στις μονάδες.
Στον Μαραθιά, όπου ο δήμαρχος θέλει να κάνει κάμπινγκ, ο κ. Μπόκας λέει ότι υπάρχει χωροθετημένη χωματερή, πράγμα που ο κ. Τριανταφυλλάκης τονίζει ότι δεν ισχύει. «Υπάρχει ένα παλιό λατομείο που κατά καιρούς αποθέτουν κάποιοι ογκώδη αντικείμενα, τα οποία εμείς μετά μαζεύουμε και τα πάμε σε χωματερές», εξηγεί στην «Κ».
Οσον αφορά την περιβαλλοντική επιβάρυνση, ο κ. Μπόκας λέει ότι η καταστροφή ορισμένων λιβαδιών της Ποσειδωνίας της περιοχής, που ανέδειξε μελέτη του μη κυβερνητικού οργανισμού «Αρχιπέλαγος» πριν από δύο χρόνια, «είναι ή από τις θαλαμηγούς ή από τα μικροπλαστικά». Θεωρεί ότι δεν υπάρχει επιβάρυνση του περιβάλλοντος από τις ιχθυοκαλλιέργειες; «Φυσικά και δεν υπάρχει».
«Τρικυμία» και για τα σχέδια στον Πόρο
Παρότι η απόφαση για τη δημιουργία των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών νομοθετήθηκε το 2011, και μέχρι σήμερα έχουν κατατεθεί συνολικά 25 αιτήματα για τον χαρακτηρισμό και την οριοθέτηση τέτοιων περιοχών σε όλη την επικράτεια, εκ των οποίων προς το παρόν έχουν εγκριθεί τα επτά, φαίνεται να υπάρχει άγνοια για το θέμα στην κοινή γνώμη.
Σύμφωνα με πανελλαδική έρευνα της Kapa Research που διενεργήθηκε τον Σεπτέμβριο και δημοσιεύει αποκλειστικά η «Κ», το 86% των 1.205 ερωτηθέντων δήλωσε ότι είναι λίγο ή καθόλου ενημερωμένο για το σχέδιο επέκτασης των ιχθυοκαλλιεργειών. Σχεδόν οι μισοί εκ των ερωτηθέντων είπαν ότι σίγουρα ή μάλλον συμφωνούν με τα σχέδια επέκτασης των ιχθυοκαλλιεργειών στη χώρα, ενώ το 40% ανέφερε ότι τα σχέδια επέκτασης τού δημιουργεί συναισθήματα ανησυχίας, δυσαρέσκειας ή θυμού. Η πλειοψηφία απάντησε πως η επέκταση θα επηρεάσει θετικά ή μάλλον θετικά τις θέσεις εργασίας και την οικονομία, και αρνητικά ή μάλλον αρνητικά το φυσικό περιβάλλον, την ποιότητα του θαλασσινού νερού και τον τουρισμό, ενώ το 48% πιστεύει ότι σίγουρα ή μάλλον η κατανάλωση ψαριών ιχθυοτροφείου σχετίζεται με ζητήματα υγείας.
Η έρευνα έγινε για λογαριασμό του ιδρύματος Rauch, πρόεδρος του οποίου είναι η Ελληνοαμερικανίδα Εύα Δουζίνα, η οποία είναι και συνιδρύτρια του κέντρου «Καθετή» που πασχίζει να αποτρέψει την έγκριση της ΠΟΑΥ Πόρου. Πριν από λίγους μήνες το ίδρυμα προσέλαβε την ιρλανδική εταιρεία Poseidon για να κάνει ανάλυση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τις δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας εντός του Δήμου Πόρου, σύμφωνα με την οποία η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας στον Πόρο του 2015 ήταν ανεπαρκής ως προς την περιγραφή των τρεχουσών δραστηριοτήτων και εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας, και την πρόταση περιβαλλοντικών και κοινωνικών μέτρων μετριασμού για τη μείωση των επιπτώσεων, μεταξύ άλλων.
«Εχουμε υποθαλάσσιο βίντεο από εκεί που βρίσκονται οι μονάδες και μοιάζει σαν να έχει εκραγεί βόμβα», λέει στην «Κ» η κ. Δουζίνα, τονίζοντας πως αν προχωρήσει η ΠΟΑΥ «θα αλλάξει σημαντικά ο χαρακτήρας του νησιού» και θα επιβαρυνθεί ακόμη περισσότερο ο βυθός.
Από την άλλη ο Φίλιππος Πετρίδης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της AMBIO, μιας εκ των μεγαλύτερων συμβουλευτικών εταιρειών στον χώρο των ιχθυοκαλλιεργειών, δηλώνει πως οι ιχθυοκαλλιεργητές είναι οι πρώτοι που ενδιαφέρονται για την καλή κατάσταση του περιβάλλοντος. «Οποιαδήποτε επιβάρυνση του περιβάλλοντος έχει άμεση επίπτωση στα ψάρια, γίνονται συνεχείς μετρήσεις», σημειώνει στην «Κ». Ο ίδιος τονίζει ότι πλέον απαγορεύεται να δραστηριοποιούνται σε οποιαδήποτε περιοχή υπάρχει Ποσειδωνία. «Αν στο παρελθόν υπήρξαν κακοί επαγγελματίες ή κακές πρακτικές, ίσως να το δεχτώ», αναφέρει. Οσον αφορά τις ιχθυοκαλλιέργειες της παράκτιας ζώνης λέει πως οι περισσότερες τέτοιες μονάδες είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις – «δεν είναι γίγαντες που έχουν τη δυνατότητα αύριο να αλλάξουν το παραγωγικό τους μοντέλο», αναφέρει, τονίζοντας πως θέλει χρόνο και πόρους η επένδυση σε μεγαλύτερα κλουβιά και μεγαλύτερη σκάφη. «Επίσης», λέει στην «Κ», «δεν υπάρχει στην Ελλάδα πλαίσιο για ιχθυοκαλλιέργειες ανοιχτής θάλασσας».
Οσον αφορά τον τουρισμό, τόσο ο ίδιος όσο και ο κ. Τουραλιάς τονίζουν ότι δεν είναι κατά της τουριστικής ανάπτυξης σε περιοχές των ΠΟΑΥ. «Θα μπορούσε να γίνει συνδυασμός τουριστικών επενδύσεων με τις ιχθυοκαλλιέργειες», σημειώνει, τονίζοντας ότι ο ίδιος κολυμπάει εδώ και χρόνια σε νερά κοντά στις μονάδες και τρώει τα ψάρια των ιχθυοκαλλιεργειών.
Τι λένε οι επιστήμονες για τις επιπτώσεις
Η απόσταση από τον βυθό και από την ακτή μετράει
Η «Κ» μίλησε με επιστήμονες που κάνουν έρευνα σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ιχθυοκαλλιεργειών. Αυτές εξαρτώνται από το βάθος των κλωβών, από τα ρεύματα στο σημείο όπου είναι τοποθετημένοι και από τη φέρουσα δυνατότητα της κάθε μονάδας – πόσα ψάρια μπορεί να παράγει.
«Αν τοποθετούνται σε θάλασσες που έχουν πολύ χαμηλό βάθος, κάτω από 20 μέτρα, τότε η επίδραση είναι σημαντική γιατί τα κλουβιά έχουν βάθος 10 μέτρων – οτιδήποτε φεύγει από τα κλουβιά πολύ γρήγορα φτάνει στον πυθμένα», δηλώνει ο Κωνσταντίνος Μυλωνάς, διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών στο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ).
Η Ελενα Μεντέ, καθηγήτρια στο Τμήμα Κτηνιατρικής του ΑΠΘ με εξειδίκευση στη Φυσιολογία Θρέψης των Υδρόβιων Ζωικών Οργανισμών, δηλώνει ότι περίπου το 5% της τροφής που δεν καταναλώνεται από τα ψάρια μένει στο περιβάλλον, κάτω από τα κλουβιά. «Είναι ρύπανση λόγω διατροφής και περιττωμάτων των ψαριών», σημειώνει, κάτι που λέει ότι προσπαθούν να μειώσουν «βάζοντας άλλους οργανισμούς που θα μπορούν να τραφούν από τα απόβλητα». Αλλος τρόπος είναι η μείωση της πυκνότητας των ψαριών σε ένα κλουβί. Οσον αφορά τα αντιβιοτικά που τρώνε τα ψάρια, χρησιμοποιούνται με βάση «ό,τι λέει η νομοθεσία στις ποσότητες και στα όρια που επιτρέπονται», αναφέρει.
«Είναι πολύ λίγα αυτά που έχουν τη δυνατότητα να κάνουν κάτι καλό, οπότε δεν γίνεται τόσο μεγάλη η χρήση γιατί είναι και δύσκολο να τα δώσεις», συμπληρώνει ο κ. Μυλωνάς. Το άλλο χημικό που χρησιμοποιείται στις ιχθυοκαλλιέργειες είναι η φορμαλίνη ή αλλιώς φορμόλη, τονίζει. «Σε μεγάλες συγκεντρώσεις είναι αντιβακτηριδιακό, τη χρησιμοποιούν για να σκοτώνουν τα παράσιτα, κάνοντας μπάνια φορμόλης, και μετά το νερό απελευθερώνεται στη θάλασσα», αναφέρει. Το υλικό διασπάται πολύ γρήγορα, σημειώνει, και μελέτες έχουν δείξει ότι η ποσότητα στο ψάρι (σ.σ. τα οποία βγαίνουν στην αγορά μέρες μετά το μπάνιο) ή στο νερό μέσα σε μία ώρα από το μπάνιο είναι αμελητέα. «Θα εκλείψει η χρήση της σιγά σιγά όχι μόνο για λόγους περιβάλλοντος, αλλά γιατί μπορεί να είναι καρκινογόνο για τον άνθρωπο που το χρησιμοποιεί, αν δεν το χρησιμοποιεί σωστά», συμπληρώνει.
Σύμφωνα με τον Μανώλη Τσαπάκη, διευθυντή Ερευνών στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ, «σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας οι υδατοκαλλιέργειες είναι κυρίως παράκτιες, δεν είναι όπως στην Κύπρο ή στην Τουρκία που τα τελευταία χρόνια έχουν φύγει μακριά από την ακτή», λέει στην «Κ». «Σε κάποιες περιοχές, μπορεί οι μονάδες να μην είναι σε βαθιά νερά και ο πυθμένας να έχει μεγαλύτερο ίζημα», σημειώνει. Αλλες είναι σε περιοχές όπου η ανανέωση του νερού δεν είναι τόσο έντονη – «όσο λιγότερη τόσο μεγαλύτερα τα προβλήματα». Οσον αφορά τις αρνητικές επιπτώσεις, οι διεθνείς οργανισμοί αποδέχονται ότι κάτω από μια μονάδα μπορεί να υπάρξει επιβάρυνση του περιβάλλοντος, αλλά όχι σε μεγαλύτερες ακτίνες ή αν υπάρχει από κάτω Ποσειδωνία, που είναι προστατευόμενο είδος στη Μεσόγειο, επισημαίνει ο κ. Τσαπάκης. «Οταν φτιάχτηκαν κάποιες μονάδες πριν από 30 χρόνια, πιθανόν να είχαν φτιαχτεί πάνω από Ποσειδωνίες – τώρα αν πάει κάποιος δεν υπάρχουν, γιατί έχουν καταστραφεί», τονίζει. Σήμερα, όμως, για να φτιαχτεί μια μονάδα ή για να μετεγκατασταθεί, πρέπει να έχει προηγηθεί χαρτογράφηση του βυθού. Αν μπορούν, τονίζει, είναι σημαντικό οι μονάδες να έχουν μια απόσταση από τη στεριά. «Δεν ξέρω αν το κράτος θα δώσει κίνητρα ή θα τους αναγκάσει να πάνε ανοιχτά, βλέπω όμως αρκετές μονάδες να το κάνουν τα τελευταία χρόνια, το περιβάλλον επιδρά στην ιχθυοκαλλιέργεια, άρα έχουν όφελος να πάνε σε πιο βαθιά νερά», δηλώνει ο κ. Τσαπάκης.
Ο καθηγητής Θαλάσσιας Οικολογίας Γιάννης Καρακάσης λέει στην «Κ» ότι στην Τουρκία η βιομηχανία αναγκάστηκε να μετακινηθεί στο 1,5 μίλι από την ακτογραμμή – «δίνοντάς τους τη δυνατότητα να κάνουν πολύ πιο υγιή βιομηχανία από αυτήν που είχαν πριν», λόγω της καλύτερης ανανέωσης του νερού. «Πολλές από τις δικές μας μονάδες έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά, αλλά κάμποσες είναι και σε προστατευμένους κόλπους», δηλώνει. Τόσο ο ίδιος όσο και ο κ. Τσαπάκης, όμως, διαφωνούν με τους ψαράδες του Αστακού, λέγοντας ότι οι ιχθυοκαλλιέργειες βοηθούν στην αύξηση των άγριων ψαριών – «γιατί ένα κομμάτι των περιττωμάτων αυξάνει τη διαθέσιμη τροφή τους», λέει ο κ. Τσαπάκης.
Παρότι ο κ. Μυλωνάς πιστεύει πως το να μεγαλώσουν οι ζώνες στις οποίες βρίσκονται οι μονάδες είναι καλύτερο για το περιβάλλον –«δίνοντας λίγο μεγαλύτερη έκταση πετυχαίνεις ό,τι και η υδρανάπαυση, μπορείς να μεγαλώσεις ψάρια σε καλύτερη ποιότητα», αναφέρει–, τονίζει ότι το θέμα εντέλει είναι πολιτικό. «Πόση θέλουμε να είναι η παραγωγή ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα;», αναρωτιέται. «Κανείς δεν θέλει να μην υπάρχουν ψάρια», λέει στην «Κ», «ή να κοστίζουν 25 ευρώ το κιλό».