Σαν σήμερα: 27 Μαρτίου 1941 – Στρατιωτικό πραξικόπημα στη Γιουγκοσλαβία

Σαν σήμερα: 27 Μαρτίου 1941 – Στρατιωτικό πραξικόπημα στη Γιουγκοσλαβία

2' 29" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στις 5 Φεβρουαρίου 1939, ο Ντραγκίσα Τσφέτκοβιτς σχημάτισε κυβέρνηση στη Γιουγκοσλαβία διαδεχόμενος τον Μίλαν Στογιαντίνοβιτς. Ο Στογιαντίνοβιτς ήταν ένας διαπρεπής οικονομολόγος και είχε αναλάβει τη διακυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας τον Ιούνιο του 1935. Κατέχοντας και το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Εξωτερικών, κατάφερε να ασκήσει μια πολυεπίπεδη εξωτερική πολιτική προσεγγίζοντας τις αναδειχθείσες σε ισχυρές ευρωπαϊκές δυνάμεις Γερμανία και Ιταλία και προσπαθώντας, παράλληλα, να τηρήσει τις ισορροπίες με τους παραδοσιακούς συμμάχους της Γιουγκοσλαβίας, όπως ήταν η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι χώρες του Βαλκανικού Συμφώνου. Η ενδοτικότητά του, όμως, έναντι της Γερμανίας και της Ιταλίας, καθώς και ο αυταρχικός τρόπος άσκησης της εξουσίας του δυσαρέστησαν τον αντιβασιλέα Παύλο, με αποτέλεσμα την πτώση της κυβέρνησής του.

Ο Τσφέτκοβιτς τήρησε μια πιο ισορροπημένη πολιτική έναντι της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, από τη μία, και των δυνάμεων του Άξονα, από την άλλη. Στο επίκεντρο της πολιτικής του ήταν η αποφυγή οποιασδήποτε ενέργειας που θα μπορούσε να εκληφθεί από τη ναζιστική Γερμανία ως απειλή για τα συμφέροντά της. Όσο, όμως, εξελισσόταν ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, στένευαν τα περιθώρια της Γιουγκοσλαβίας να ελίσσεται πολιτικά. 

Μετά την αποτυχία της ιταλικής επίθεσης εναντίον της Ελλάδας και εν όψει των επιχειρήσεων Μπαρμπαρόσα (εναντίον της ΕΣΣΔ) και Μαρίτα (εναντίον της Ελλάδας), η Γερμανία προσπάθησε να εντάξει στον Άξονα τη Βουλγαρία και τη Γιουγκοσλαβία. Η γιουγκοσλαβική ηγεσία βρέθηκε σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση. Πρότεινε στον Χίτλερ την υπογραφή ενός συμφώνου μη επίθεσης. Εκείνος, ωστόσο, απαίτησε με τελεσίγραφο την προσχώρηση της Γιουγκοσλαβίας στον Άξονα, επιθυμώντας να αποφύγει τα σφάλματα της Γερμανίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο αντιβασιλέας Παύλος επισήμανε στον Χίτλερ πως η χώρα του δεν ακολουθούσε αντιγερμανική πολιτική. Θα προκαλούσε αναταραχές στη χώρα η προσχώρηση στον Άξονα εξαιτίας των αντιιταλικών αισθημάτων των Γιουγκοσλάβων. 

Στις 25 Μαρτίου 1941 η Γιουγκοσλαβία προσχώρησε στον Άξονα υπό αφόρητες πιέσεις εκ μέρους της Γερμανίας. Θεωρητικά η χώρα θα παρέμενε ουδέτερη, θα εξασφαλιζόταν η εδαφική της ακεραιότητα και θα προσαρτούσε μεταπολεμικά τη Θεσσαλονίκη. Οι Γερμανοί θα μετέφεραν διαμέσου της χώρας μονάχα πολεμικό υλικό. Το μεγαλύτερο μέρος του στρατού και της κοινωνίας γενικότερα, όμως, ήταν απρόθυμο να συμπαραταχθεί με τους Γερμανούς. Οι μνήμες από τις θηριωδίες των Αυστριακών σε σερβικά εδάφη ήταν ακόμη νωπές, ενώ πολλοί αξιωματικοί διατηρούσαν επαφές με τους Βρετανούς ομολόγους τους.

Στις 27 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε στρατιωτικό πραξικόπημα στη Γιουγκοσλαβία ανατρέποντας την κυβέρνηση του Τσβέτκοβιτς. Ο αντιβασιλέας Παύλος εγκατέλειψε τη χώρα και στον θρόνο ανέβηκε ο δεκαεπτάχρονος γιος του δολοφονημένου στη Μασσαλία βασιλέα Αλέξανδρου Καραγιώργη, Πέτρος, ο οποίος κηρύχθηκε ενήλικος. Πρωθυπουργός διορίστηκε ο στρατηγός Ντούσαν Σίμοβιτς. Παρότι η νέα κυβέρνηση ενημέρωσε τον Χίτλερ πως το πραξικόπημα αφορούσε τις εσωτερικές υποθέσεις της Γιουγκοσλαβίας και δεν έθιγε τις δεσμεύσεις της χώρας με τη Γερμανία, ο Γερμανός δικτάτορας διέταξε την επίθεση εναντίον της Γιουγκοσλαβίας ταυτόχρονα με εκείνη εναντίον της Ελλάδας. Στις 6 Απριλίου η γερμανική αεροπορία βομβάρδισε τη γιουγκοσλαβική πρωτεύουσα, τα αεροδρόμια και τις γραμμές επικοινωνίας της χώρας, ενώ χερσαίες δυνάμεις Γερμανών εισέβαλαν από την Ουγγαρία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Η Γιουγκοσλαβία συνθηκολόγησε άνευ όρων στις 17 Απριλίου 1941.

Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή