«Τον Αλωνάρη δούλευε, καλό χειμώνα να ’χεις».
Ίσως ο σημαντικότερος μήνας του χρόνου για την αγροτική ζωή, τουλάχιστον παλιότερα, ήταν ο Ιούλιος, ο Γυαλιστής (γιατί γυαλίζουν τα ώριμα τσαμπιά σταφυλιών) ή Αλωνάρης. Είναι ο μήνας που για τους αγρότες οι κόποι μιας ολόκληρης χρονιάς θα αποδώσουν –κυριολεκτικά– καρπούς. Τα δημητριακά συγκεκριμένα. Το αλώνισμά τους θα δώσει το αλεύρι ολόκληρης της χρονιάς και θα καθορίσει την επάρκεια της βασικότερης τροφής της οικογένειας: του ψωμιού. Τούτο το διάστημα μικροί-μεγάλοι βρίσκονται στα θερισμένα χωράφια και στα αλώνια, όπου με ένα πλήθος τελετουργικών, που θα χρειαζόταν ένας τόμος για να τα περιγράψει κανείς, ξεκινά η συγκέντρωση του καρπού. Από αυτόν, ο αγρότης λιγοστό κρατούσε – το μεγαλύτερο μέρος πήγαινε στο κράτος (φόρος δεκάτης), στον παπά, στον υδρονομέα, στον δραγάτη. Με ό,τι του έμενε έπρεπε να επιβιώσει με την οικογένειά του για έναν ολόκληρο χρόνο. Τώρα μάλιστα τελειώνει και το αλεύρι της προηγούμενης χρονιάς, κι έτσι ο γεωργός μένει για ένα διάστημα με αδειανή την αποθήκη του. Τώρα «σμίγουν τα δυο ψωμιά», όπως λένε στη Ρούμελη, και σε αυτή την κρίσιμη φάση οι αγρότες εναπόθεταν τις ελπίδες τους σε ανώτερες δυνάμεις: στους θεούς παλιότερα, στους αγίους στη συνέχεια. Το πρώτο ψωμί-προσφορά έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο, μαγικό σχεδόν, γι’ αυτό το κρεμούσαν στη βρύση του χωριού, λέγοντας «όπως τρέχει το νερό, έτσι να τρέχει και το βιο» ή «το καλό». Αλλού πάλι το κρεμούσαν σε δέντρο και το έλεγαν τζιτζιροκούλικο και το αφιέρωναν στα τζιτζίκια, που με το έξαλλο τραγούδι τους συντρόφευαν τον αγρότη στον θερισμό και στο αλώνισμα.
Do ut des – Σου δίνω, μου δίνεις
Δεν είναι λιγοστοί οι κίνδυνοι τούτο τον μήνα, με κυριότερο τις ξαφνικές καταστροφικές πυρκαγιές. Γι’ αυτό και ο Ιούλιος έχει πολλές γιορτές αφιερωμένες σε μικροαγίους, από τους οποίους ζητούσαν προστασία από ξαφνικά κακά. Ο λαϊκός άνθρωπος είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τους θεούς-αγίους και τους επικαλούνταν ανταποδοτικά για να εξασφαλίσει τη σοδειά. «Σε τιμώ με αργία κι εσύ σώσε τους καρπούς μου και άρα την επιβίωσή μου».
Πιο χαρακτηριστική είναι η μικρογιορτή της Παναγίας της Βλαχέρνας, που την έλεγαν Καψοδεματούσα ή Βουλιάχτρα, γιατί δεν δίσταζε να κάψει ολόκληρο το χωράφι ή να βουλιάξει στη γη τον ασεβή που θα τολμούσε να αλωνίσει τούτη τη μέρα. Τον Ιούλιο γιορτάζει και ο Προφήτης Ηλίας, αντικαθιστώντας τις αρχαίες γιορτές προς τιμήν του Δία Νεφεληγερέτη, αφού και οι δύο όριζαν τα βίαια μετεωρολογικά φαινόμενα του κατακαλόκαιρου, ιδιαίτερα τις καταιγίδες με χαλάζι, που μπορούσαν να προκαλέσουν την απώλεια κυρίως των σταφυλιών. Τον Ιούλιο σημειώνονται ανέκαθεν οι πιο ισχυροί καύσωνες, που ο αγρότης τους καλοδεχόταν γιατί ωρίμαζαν πλήρως τους καρπούς, ιδιαίτερα τα σύκα και τα σταφύλια. Αυτοί οι καύσωνες ήταν τα κυνικά καύματα, που ονομάστηκαν έτσι γιατί συμβαίνουν το διάστημα κατά το οποίο στον ορίζοντα μισοανατέλλει ο αστερισμός του Σκορπιού, ο κυνηγός Ωρίων και το λαμπρότατο άστρο Μέγας Κύων (δηλαδή ο σκύλος του Ωρίωνα, ο Σείριος). Οι ζέστες αυτές όμως είχαν και το κόστος τους, κυρίως τις θέρμες και τους ελώδεις πυρετούς που θέριζαν κόσμο παλιότερα. Γι’ αυτό και τώρα τοποθετούσαν τις γιορτές θεραπευτών αγίων, όπως του Αγίου Παντελεήμονα και της Αγίας Παρασκευής, η οποία προστάτευε τα μάτια, μια και αυτά πλήρωναν το κόστος του αλωνίσματος, με επώδυνους ερεθισμούς από σκόνη και κόκκους.