Ο όρος «whistlblower» ακούστηκε τόσο πολύ τα τελευταία χρόνια με τις περιπτώσεις των Σνόουντεν, Ασάνζ, Μάνινγκ, που μοιάζει σαν να είναι καινούργιος – πλέον έχει καθιερωθεί και στα ελληνικά, αντικαθιστώντας παρόμοιους όρους (π.χ. «πληροφοριοδότης») που δεν απέδιδαν επακριβώς τη σημασία. Στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν πολύ παλιό όρο, που εντοπίζεται τον 19ο αιώνα, αλλά καθιερώθηκε στον αγγλοσαξονικό κόσμο τη δεκαετία του ’70. Ο κινηματογράφος ακολούθησε την τάση (αν όχι τη δημιουργούσε), μεταφέροντας στη μεγάλη οθόνη περίφημους whistlblowers, όπως το Βαθύ Λαρύγγι («Όλοι οι άνθρωποι του προέδρου», 1976) ή ο αστυνομικός Φρανκ Σέρπικο («Σέρπικο», 1973). Ενδεικτικά προσθέτω και μερικές ακόμα μεταγενέστερες ταινίες, όπως «Η εξαφάνιση της Κάρεν Σίλκγουντ», «Insider» (1999), «Επικίνδυνη σιωπή» (2010), «Ο άνθρωπος που πούλησε τον κόσμο» (2013), «Σνόουντεν» (2016), παρατηρώντας ότι οι παραπάνω ιστορίες είναι βιογραφικές. Είναι πολύ λογικό. Οι ζωές των ανθρώπων που αποφασίζουν να μεταφέρουν την απόρρητη πληροφορία με κάθε προσωπικό κόστος είναι, αν μη τι άλλο, συναρπαστικές.
Αυτό συμβαίνει και με την περίπτωση της Κάθριν Γκαν, μεταφράστριας του Αρχηγείου Επικοινωνιών της βρετανικής κυβέρνησης, στο γραφείο της οποίας έφτασαν το 2003 άκρως απόρρητα έγγραφα, που φανέρωναν πώς οι ΗΠΑ και η Βρετανία σκέφτονταν να εξασφαλίσουν την υποστήριξη διάφορων κρατών στο συμβούλιο του ΟΗΕ για την εισβολή στο Ιράκ. Η Γκαν αποφάσισε να μοιραστεί τα ευρήματά της με τον Τύπο, κρίνοντας ότι ο κόσμος εδικαιούτο να γνωρίζει την αλήθεια. Ως συνήθως, στις περιπτώσεις των whistlblowers εγείρονται πολλά ερωτήματα φιλοσοφικής, ηθικής και νομικής φύσης. Η ιστορία της Γκαν μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, στην ταινία «Κρατικά μυστικά» με πρωταγωνίστρια την Κίρα Νάιτλι (φωτογραφία), που θα προβληθεί στις ελληνικές αίθουσες σε λίγες μέρες. ■