Σκέψεις, παρατηρήσεις και ειδήσεις από την παγκόσμια κουλτούρα την εποχή του κορονοϊού.
Ειλικρινά δεν το περίμενα, αλλά η εικονική μου περιήγηση στην Καπέλα Σιξτίνα μέσω της σελίδας του Μουσείου του Βατικανού (museivaticani.va) ήταν αρκετά διασκεδαστική. Οι Αίθουσες του Ραφαήλ μού άρεσαν ακόμα περισσότερο. Θέλω να πω, έχει νόημα. Παίρνεις μια ιδέα. Θα είχα μπει στη διαδικασία αν δεν ήταν τέτοιες οι περιστάσεις; Πιθανόν όχι. Αλλά είναι τόσο μεγάλη η προσφορά δωρεάν πολιτισμού αυτές τις μέρες, που κάπως πείθεσαι ότι αυτή είναι η λύση. Είναι; Είναι μια λύση. Όχι για να περνάει ο χρόνος, αυτό το ξέρει μόνο ο καθένας για τον εαυτό του. Είναι μια λύση για να κινητοποιηθεί το μυαλό μας και να σταματήσει να διαιρεί τον αριθμό των κρουσμάτων με τους θανάτους. Οπότε ναι, οι ξεναγήσεις σε μουσεία και γκαλερί είναι ευπρόσδεκτες, τα ελεύθερα ντοκιμαντέρ και οι ταινίες που ξεφυτρώνουν κάθε τόσο σε διάφορες πλατφόρμες επίσης. Το ίδιο και οι παραστάσεις που προσφέρουν δωρεάν η Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης ή το Μπροντγουέι.
Κινητικότητα υπάρχει και εντός συνόρων: το Θέατρο Πορεία ξεκίνησε να διαθέτει δωρεάν κάθε μέρα μια παλιά του βιντεοσκοπημένη παράσταση. Απόψε, για παράδειγμα, μπορούμε να παρακολουθήσουμε τις «Τρεις αδερφές» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου, μια πολύ επιτυχημένη θεατρική παραγωγή που ανέβηκε πριν από τέσσερα χρόνια. Θα μπορούσα μάλιστα να ισχυριστώ ότι οι «Τρεις αδερφές» έχουν και κάτι επίκαιρο, όχι (μόνο) επειδή το τσεχοφικό κείμενο είναι προικισμένο με διαχρονικές ιδιότητες, αλλά επειδή, αν θυμάστε, οι τρεις αδερφές, η Όλγα, η Μάσα και η Ιρίνα, βρίσκονται εγκλωβισμένες σε μια μικρή πόλη και ονειρεύονται τη μεγάλη εικόνα της Μόσχας.
Το Θέατρο Τέχνης, επίσης, προσφέρει έναντι 3,5 ευρώ on demand τις παραστάσεις του που κατέβηκαν λόγω κορονοϊού, το «Έντμοντ» του Ντέιβιντ Μάμετ καθώς και το κλασικό «Χωρίς οικογένεια» της Παιδικής Σκηνής. Το ελάχιστο εισιτήριο ας σκεφτούμε ότι είναι απαραίτητο για τους ανθρώπους του θεάτρου, που ξαφνικά και επ’ αόριστον έμειναν χωρίς δουλειά.
ΜΟΝΑΞΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΑΡΗ
Κατά τα άλλα, έκανα μια βόλτα από τη σελίδα του Κύκλου των Ποιητών (poetscircle.gr), όπου γιορτάστηκε ηλεκτρονικά η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, και μετά ανέβηκα από το «Πατάρι» των εκδόσεων Gutenberg, όπου προσφέρονται βιντεοσκοπημένες συζητήσεις γύρω από τα βιβλία του οίκου. Πέρασα επίσης από τη σελίδα της Ανοιχτής Βιβλιοθήκης (openbook.gr), κάτι που κάνω σχετικά συχνά, και βρήκα το αφήγημα του Ζήσιμου Λορεντζάτου με τίτλο «Ιογενής πνευμονία». Το διάβασα. Ίσως να το είχα διαβάσει και κάτω από άλλες συνθήκες, δεν ξέρω, ούτε μπορώ να εξηγήσω την ενστικτώδη έλξη που νιώθουμε ανά περίσταση προς το οικείο. Σημάδια της «καφκικής» μας εποχής;
Πάντως, παρατηρώ μια μικρή αλλαγή. Τις πρώτες ημέρες της καραντίνας, οι αναγνωστικές προτάσεις πανταχόθεν ξεκινούσαν από την «Πανούκλα», αλλά όσο περνάει ο καιρός και εξαντλούνται τα μυθιστορήματα με μεταδοτικές ασθένειες, αν και στην πραγματικότητα είναι πάρα πολλά, οι προτάσεις πλέον στρέφονται προς την παράμετρο της απομόνωσης. Όπως το βιβλίο φυλακής «Φάλκονερ» (εκδ. Καστανιώτη) του μεγάλου Τζον Τσίβερ ή το «Ένας τζέντλεμαν στη Μόσχα» (εκδ. Διόπτρα) του Άμορ Τόουλς, όπου περιγράφεται μια ιστορία ενός πολύ ιδιαίτερου και πολυετούς εγκλεισμού. Το Time συμπεριέλαβε στις προτάσεις του και το «Άνθρωπος στον Άρη» (εκδ. Παπαδόπουλος) του Άντι Γουέιρ: ένας αστροναύτης κυριολεκτικά ξεμένει ολομόναχος στον Κόκκινο Πλανήτη. Φανταστείτε μοναξιά. Το βιβλίο μεταφέρθηκε και στο σινεμά («Η Διάσωση») από τον Ρίντλεϊ Σκοτ. Γενικώς οι ιστορίες επιστημονικής φαντασίας είναι λίγο της μόδας, με καταστάσεις πιο απίθανες ακόμα και από αυτές που ζούμε τώρα, όπως και οι κάθε λογής δυστοπίες.
Ο Ματ Ντέιμον στην απόλυτη απομόνωση, ξεχασμένος στον Άρη, στην ταινία «Η Διάσωση» του Ρίντλεϊ Σκοτ.
Τώρα που είπα δυστοπίες: μετά τα μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας, μια παράμετρος των οποίων είναι και ο απόλυτος έλεγχος των κινήσεών μας, δειλά δειλά έχει αρχίσει να ακούγεται και το όνομα του Όργουελ, μεταξύ αστείου και σοβαρού. Το να γνωρίζει το κράτος αν θα κάνουμε μια βόλτα το τετράγωνο δεν θυμίζει δημοκρατική κοινωνία, ωστόσο υπάρχει μια κοινή λογική αυτή τη στιγμή και, για την ώρα, «όλα τα ζώα είναι ίσα». Φυσικά και μένουμε σπίτι, έχουμε τόσα να κάνουμε έτσι κι αλλιώς, όμως έχουμε και τον νου μας αν δούμε ότι «μερικά ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα». Σε βάθος χρόνου, θέλω να πω, άλλο πράγμα η υγεία, άλλο η ελευθερία. ■