Ανηφορίζουμε στον Ιερό Βράχο όταν οι τουρίστες δεν είναι εδώ.
Να ήταν η μέρα; Να ήταν η ώρα;
Απομεσήμερο της Δευτέρας του Αγίου Πνεύματος κι ο πεζόδρομος της Διονυσίου Αρεοπαγίτου έδειχνε πιο έρημος κι από την πρώτη εβδομάδα της καραντίνας. Επρόκειτο, προφανώς, για κάποιο θεϊκό παιχνίδι, η ιδανική εισαγωγή γι’ αυτό που με περίμενε λίγα λεπτά αργότερα, όταν θα έφτανα στα εκδοτήρια εισιτηρίων της Ακρόπολης.
Το διαχωριστικό που έχει τοποθετηθεί στην άνοδο και στην κάθοδο των Προπυλαίων δεν μοιάζει ιδιαίτερα χρήσιμο σε συνθήκες περιορισμένης επισκεψιμότητας. © YΠΠΟΑ
Καθώς ανηφόριζα το πλακόστρωτο του Δημήτρη Πικιώνη, είχα την παράξενη αίσθηση ότι πορεύομαι προς έναν απομακρυσμένο αρχαιολογικό χώρο σε κάποια εσχατιά της ελληνικής επικράτειας. Ένιωσα για λίγο μια αφύσικη μετατόπιση του χρόνου: χωρίς το παραμικρό ίχνος ανθρώπινης παρουσίας, θα μπορούσα να είμαι ένας από τους πολλούς περιηγητές του 19ου αιώνα που πρόλαβαν την Ακρόπολη χωρίς τα σμήνη των τουριστών. Θα μπορούσα να είμαι ο Γκιστάβ Φλομπέρ στις 23 Ιανουαρίου του 1851: «Σήμερα πήγα να αποχαιρετήσω την Ακρόπολη. Μέσα στον Παρθενώνα, στη βάση μιας πλάκας ένας μηρός φαγωμένος, εντελώς γκρίζος. Φυσούσε δυνατά, ο ήλιος βασίλευε, ο ουρανός ήταν κατακόκκινος πάνω από την Αίγινα. Πίσω από τους κίονες των Προπυλαίων ο ουρανός απλωνόταν με χρώμα κίτρινο, κροκάτο».
Οι «καλές» και οι «κακές» ημέρες
Πουλιά δεν ξεπετάχθηκαν όταν έκοβα το εισιτήριό μου, και ευτυχώς, γιατί θα είχα σίγουρα αγριέψει μέσα στην τόσο πηχτή, απόκοσμη ησυχία. Χαμογέλασα στην πρώτη αρχαιοφύλακα που με υποδέχθηκε λίγο πριν από τα Προπύλαια. Έκλεισα τα μάτια μου και φαντάστηκα τη γνωστή κοσμοπλημμύρα που είναι τόσο χαρακτηριστική σε αυτό το σημείο των μνημείων του Ιερού Βράχου.
Ήμουν ακόμα ενθουσιασμένος με την εμπειρία: επιτέλους, θα μπορούσα να χορτάσω Ακρόπολη. Η αρχαιοφύλακας συνέχιζε να έχει καρφωμένο το βλέμμα της επάνω μου. Γρήγορα πιάσαμε κουβέντα. Δεν ήταν μια «καλή μέρα» με κριτήριο την προσέλευση, μου εξήγησε. «Έφταιγε» η αργία, η ώρα και η ζέστη. Εκείνη τη στιγμή δεν ήμασταν στην Ακρόπολη περισσότεροι από δεκαπέντε επισκέπτες. «Χθες που ήταν Κυριακή είχαμε περισσότερο κόσμο». Για τη μετά το lockdown περίοδο (δηλαδή από τις 18 Μαΐου και μετά, στην περίπτωση των αρχαιολογικών χώρων) το τι σημαίνει «καλή» προσέλευση και τι όχι είναι μια λίγο θλιβερή ιστορία.
© YΠΠΟΑ
«Υπάρχουν μεγάλες διακυμάνσεις από ημέρα σε ημέρα και κυρίως από καθημερινή σε Σαββατοκύριακα», μου λέει ένας υπάλληλος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών. Μια «καλή μέρα» κόβονται 1.200 εισιτήρια και μια «κακή» 200. Τις παλιές καλές εποχές (προ πανδημίας), μια κανονική ημέρα του Ιουνίου το αντίστοιχο νούμερο κυμαινόταν από 10 έως 12 χιλιάδες εισιτήρια. «Ευτυχώς, μας έχουν τιμήσει οι Έλληνες», μου λέει η κυρία που διαχειρίζεται το πωλητήριο.
Όντως, σπάνια ακούς άλλη γλώσσα, όμως οι ξένοι δεν λείπουν. «Κυρίως είναι υπάλληλοι από πρεσβείες», μου εξηγούν. Επίσης στη διάθεση των επισκεπτών είναι και ξεναγοί που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους κάτω από θεωρητικά ειδυλλιακές συνθήκες.
«Δεν είναι η Ακρόπολη αυτή», μου λέει εμφανώς αποκαρδιωμένη μια αρχαιοφύλακας στη θέα του ερημωμένου Παρθενώνα, τον οποίο εγώ φωτογραφίζω αχόρταγα με το κινητό μου. Διακρίνω συναισθηματικές αποχρώσεις στην παρατήρηση, αλλά έχω πέσει παταγωδώς έξω. «Κοιτάξτε, γνωρίζουμε ότι η Ακρόπολη είναι ένας σοβαρός δείκτης της οικονομίας μας και αυτό που βλέπω δεν μου αρέσει», προσθέτει και μένω κάπως άναυδος. Έχει τόσο δίκιο. Πριν προλάβω να πω οτιδήποτε, περνάει από μπροστά μας μια κοπέλα κοντά στα τριάντα που μιλάει στο κινητό της: «Βρήκαμε την ευκαιρία πριν επιστρέψει η λαίλαπα του τουρισμού». Δεν είναι η μόνη που σκέφτεται έτσι. Τις τελευταίες ημέρες, φωτογραφίες της ελεύθερης από τουρίστες Ακρόπολης γνωρίζουν μεγάλες δόξες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι ένα από τα must στη μετά καραντίνα εποχή.
Σέλφι με φόντο την άδεια από κόσμο Ακρόπολη. Το θέαμα είναι δημοφιλές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. © YΠΠΟΑ
Ο Άλκης Ιωαννίδης ήταν ένας από τους πρώτους που ανέβηκε στον Ιερό Βράχο. Κατασταλάζοντας την εμπειρία μέσα του, εξηγεί ότι, ενώ από τη μια πλευρά η απουσία του πλήθους των τουριστών δημιουργεί μια νέα συνθήκη πολύ πιο προσωπικής επαφής με τα μνημεία και κυρίως με τον Παρθενώνα, «μια συνθήκη ειδυλλιακή», από την άλλη δεν μπορείς να αποφύγεις την αίσθηση της θλίψης όπως βιώνεις μια τόσο ανοίκεια εικόνα. Και είναι έτσι ακριβώς. Αυτό που σε αφήνει εκστατικό μόλις αντικρίζεις τον Παρθενώνα σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια χωρίς κανείς να μπαίνει ανάμεσά σας, ακριβώς το ίδιο σε στενοχωρεί κατηφορίζοντας τον λόφο.
Εσύ κι ο Παρθενώνας, μια σχεδόν προσωπική σχέση, που ευνοείται από τις πρωτοφανείς συνθήκες των ημερών μας. © YΠΠΟΑ
Θεωρητικά, με τη σταδιακή άρση των περιορισμών στις διεθνείς πτήσεις, αυτή η τόσο αντιφατική αίσθηση της Ακρόπολης θα γίνεται όλο και πιο σπάνια. Όλοι συμφωνούν πάντως ότι, αν θέλετε να προλάβετε να απολαύσετε το σημαντικότερο μνημείο του αρχαιοελληνικού πολιτισμού με την ησυχία σας, αυτή είναι μια ευκαιρία που ευχόμαστε να μην την έχουμε ξανά στη ζωή μας.