Είχαμε όλοι κάποτε ένα εξοχικό. Ο Covid φαίνεται πως ανάγκασε πολλούς να επιστρέψουν σε αυτό, μόνο και μόνο για να ανακαλύψουν ότι δεν ήταν ποτέ απλώς ένα σπίτι ή ένα είδος διακοπών. Το εξοχικό ήταν και παραμένει ένα συναίσθημα.
Το δικό μας ήταν στο Χαλκούτσι. Του παππού και της γιαγιάς, από της μητέρας μου την πλευρά. Σε έναν χωματόδρομο που ανέβαινε από τη θάλασσα, μια μικρή μονοκατοικία με δυο σκαλάκια που πήγαιναν στο υπνοδωμάτιο, μαρμάρινο νεροχύτη και ντους στο κτήμα με τις φιστικιές. Δεν θα ήμουν πάνω από 12 χρονών, όταν τελικώς μπήκαν μπροστά τα κληρονομικά και το πουλήσαμε, όμως θυμάμαι ακόμα και τώρα τη μυρωδιά του. Δεν μπορώ να την προσδιορίσω, ήταν κάτι μεταξύ ελαφριάς κλεισούρας, όταν το ανοίγαμε τέλη της άνοιξης για πρώτη φορά, ναφθαλίνης στα σκεπάσματα, αντηλιακού και θάλασσας. Σπάνια πετυχαίνω ξανά αυτήν τη μυρωδιά πια, αλλά όταν συμβεί, είναι σαν να σταματάει ο χρόνος, να είμαι πάλι 8 χρονών και να προσπαθώ να κοιμηθώ το μεσημέρι με κουφωμένο το παντζούρι και τα τζιτζίκια να με ξεκουφαίνουν. Είναι σαν το δικό μου Proustian moment, η δική μου «μαντλέν βουτηγμένη στο τσάι» που ξυπνάει παιδικές αναμνήσεις στο «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο».
Μια μυρωδιά, μια γεύση, μια εικόνα από ένα τέτοιο εξοχικό είναι για όλους κάτι αντίστοιχο. Γιατί με κάποιον τρόπο όλοι είχαμε κάποτε ένα εξοχικό. Δικό μας, φίλων ή συγγενών, κάποια στιγμή έχουμε περάσει ένα παιδικό καλοκαίρι σε ένα σπίτι σε ακτίνα λίγων δεκάδων χιλιομέτρων από την Αθήνα, ή και πιο έξω, όπου για κάποιον λόγο ο χρόνος σταματούσε και ήταν πάντοτε καλοκαίρι. Τότε που αντί για «πού θα πάτε διακοπές;» λέγαμε «πού θα παραθερίσετε;», και οι κατεξοχήν καλοκαιρινοί προορισμοί για χιλιάδες ελληνικές οικογένειες ήταν αυτά τα εξοχικά, πριν γίνουν της μόδας «τα νησιά» που μέχρι τη δεκαετία του ‘80 αποτελούσαν μια μάλλον εξωτική επιλογή για τους περισσότερους. Το καλοκαίρι του 2020, το καλοκαίρι του Covid, φαίνεται πως η «μόδα» των εξοχικών επιστρέφει και, όπως στην καραντίνα το μπαλκόνι έγινε το «νέο έξω», τώρα τα εξοχικά μετατρέπονται στις «νέες διακοπές».
Με αυτή την ευκαιρία θυμόμαστε τον ιδιαίτερο μικρόκοσμο της καλοκαιρινής τους ρουτίνας μέσα από προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων που συνεχίζουν σταθερά ή επιστρέφουν δυναμικά σε αυτό το είδος διακοπών. Και παρότι οι περιοχές, οι ηλικίες, οι χαρακτήρες διαφέρουν, μιλούν όλοι με την ίδια τρυφερότητα για αυτό, είτε γίνεται από επιλογή είτε από ανάγκη.
Στιγμές παιχνιδιού και ξεγνοιασιάς για όλα τα μέλη της οικογένειας.
Στιγμές παιχνιδιού και ξεγνοιασιάς για όλα τα μέλη της οικογένειας.«Κοιμόμαστε στα σεντόνια μας»
«Έχει πολύ κόσμο κάθε χρόνο», λέει η Ιωάννα για τη Σαρωνίδα, όπου αγόρασε ένα διαμέρισμα για εξοχικό ο παππούς με τη γιαγιά της το 1969. Η ανοικοδόμηση στην περιοχή είχε μόλις ξεκινήσει, το διαμέρισμα των 35 τ.μ. ήταν στην τρίτη ή τέταρτη πολυκατοικία που χτίστηκε. Την περιοχή την ανακάλυψαν από φίλους τους, γείτονες στην Καλλιθέα. Και η τάση αποδείχθηκε «κολλητική». Σιγά σιγά ήταν λες και η γειτονιά μεταφερόταν προς τα νότια. «Όταν αγοράστηκε, οι παππούδες μου ακόμα δούλευαν, η μαμά μου τέλειωνε το λύκειο, αγόρασαν με γραμμάτια το πιο μικρό εκ των διαμερισμάτων. Η μαμά μου διηγούνταν πόσο άγχος είχε ο παππούς μέχρι να το ξεπληρώσει, και αυτός ήταν ο λόγος που δεν επέλεξε κάποιο μεγαλύτερο, ώστε να μην είμαστε ο ένας πάνω στον άλλον για τα επόμενα 50 χρόνια. Tη χρονιά που η μαμά μου ήταν έγκυος σε μένα είχαν νοικιάσει με τον πατέρα μου στην ίδια πολυκατοικία ένα άλλο διαμέρισμα. Έκτοτε πήγαινα ως παιδί. Όσο μεγαλώνω, όλο και περισσότερο, θα έλεγα με εμμονή. Οι λόγοι είναι πολλοί, αλλά ο σημαντικότερος συναισθηματικός. Είναι ένα μέρος που δεν έχω καμία κακή ανάμνηση. Κι έπειτα ήταν μια λύση όταν συνειδητοποίησα ότι η τσέπη μου δεν αντέχει πάνω από 5-6 μέρες καλοκαιρινές διακοπές αλλού. Φέτος ακούω πολλούς που ψάχνουν να νοικιάσουν. Το γεγονός ότι πάμε με το Ι.Χ. μας και κοιμόμαστε στα σεντόνια μας με κάνει να το θεωρώ ασφαλές καταφύγιο από τον κορωνοϊό».
Οι τελετουργίες όλων παρόμοιες και συνήθως παλιακές. Το μπάνιο πρωί-απόγευμα, η μεσημεριανή σιέστα, η καφετέρια το απόγευμα, το θερινό σινεμά το βράδυ. Η ανθρωπογεωγραφία, αν και αλλοιωμένη από τον πολύ κόσμο και τη γρήγορη πρόσβαση λόγω νέων οδικών δικτύων, όπως η Αττική Οδός, παρόμοια με παλιά. Ηλικιωμένοι που κρατούν εγγόνια όλο το καλοκαίρι με τους γονείς να πηγαινοέρχονται κάθε Παρασκευή και Κυριακή βράδυ. Συντροφιές εφήβων που δίνουν ζωή, μεγάλες οικογένειες, φουλ εξοπλισμένες με τα τελευταία τρεντ στα καλοκαιρινά αξεσουάρ, που κατεβαίνουν σύσσωμες στις πλαζ, παρέες ροδοκοκκινισμένων από τον ήλιο κοριτσιών που βγαίνουν για την απογευματινή βόλτα στην πλατεία ή την παραλιακή οδό που κλείνει το απόγευμα και γίνεται πεζόδρομος.
Το τραπέζι στη βεράντα
«Νομίζω ότι το χάρηκαν κι εκείνοι πολύ το σπίτι», συνεχίζει η Ιωάννα μιλώντας για τους παππούδες. «Πήγαιναν όσο περισσότερο μπορούσαν, δάνειζαν τα κλειδιά σε φίλους, ενώ εφεύρισκαν τρόπους για να μπορεί να φιλοξενεί όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο. Μέχρι και τις τέντες κατέβαζαν και τις έδεναν για να κάνουν το μπαλκόνι δωματιάκι». Στα εξοχικά πάντα χωράνε πολύ περισσότεροι από όσους προβλέπουν οι προδιαγραφές. Εκεί εφευρέθηκαν οι στρωματσάδες, και τα πιτζάμα πάρτι, φίλος έχει κοιμηθεί και σε μπανιέρα. «Επίσης, κατά ένα σατανικό τρόπο, δεν έχω φιλοξενήσει ποτέ άνθρωπο που δεν αγαπούσα» – άλλο ένα αξίωμα του εξοχικού. Εκεί γεννήθηκαν άπειρες κουμπαριές, ενώ οι διακοπές ολόκληρες συνοψίζονταν γύρω από το καλοκαιρινό τραπέζι στη βεράντα. «Δεν νομίζω ότι έχω δει ποτέ τον μπαμπά μου στο εξοχικό να φοράει μπλούζα», λέει γελώντας η Μαρία, για το σπίτι στη Νέα Μάκρη, 100 μέτρα από την παραλία του Μαραθώνα. Κανένας μπαμπάς ποτέ με μπλούζα, τα μαγιό πεσμένα από τον αέρα στον κήπο να τα βρίσκεις μέσα στα λεμόνια, ντους πάντα υπαίθριο στις πιλοτές ή στον κήπο.
Το πρωί στη θάλασσα, το απόγευμα παιχνίδι στη γειτονιά με τους φίλους του καλοκαιριού.
Το πρωί στη θάλασσα, το απόγευμα παιχνίδι στη γειτονιά με τους φίλους του καλοκαιριού. «Πηγαίναμε με το που τέλειωνε το σχολείο και φεύγαμε λίγες μέρες πριν ξεκινήσει. Θυμάμαι πως όταν άρχιζαν τα πρωτοβρόχια ξέραμε ότι όπου να ‘ναι πακετάρουμε για Αθήνα. Όλες οι καλοκαιρινές μου αναμνήσεις έκτοτε έχουν βάση αυτό το σπίτι. Εκεί γνώρισα τον άντρα μου όταν ήμουν 16 χρονών, εκεί έκανα τις πρώτες εφηβικές παρέες, όλα μου τα γενέθλια, από αυτό το εξοχικό βγήκα νύφη», συνεχίζει η Μαρία, δείχνοντάς μου παράλληλα τις φωτογραφίες που το αποδεικνύουν. Αυτές τις ελαφρώς κιτρινισμένες kodak των 80s, που μοιάζουν να είναι όλων ίδιες. Σήμερα πάει ακόμα με τον άντρα και τον 8χρονο γιο της. «Εκεί σταματούσε ο χρόνος. Δεν μιλούσες για τον χειμώνα, κανείς δεν ήξερε τι τάξη πας ή τη δουλειά κάνεις, ήταν λίγο σαν εκείνον τον μακρινό θείο που έχουμε όλοι, που ξέρει ελάχιστα πράγματα για σένα, αλλά σε αγαπάει».
Νοσταλγία και συγκίνηση
«Το εξοχικό στο Λαγονήσι το αγόρασε ο μπαμπάς το 1990, κάπως τυχαία, όταν έψαχνε να αγοράσει σκάφος για να ψαρεύει. Θυμάμαι ακόμα να κοιμόμαστε με φίλους όταν ήταν γιαπί, έναν μάστορα να φυτεύει ντοματιές αντί να στρώνει πλακάκια, και τους πρώτους μετανάστες από την Αλβανία που βρήκαν με έναν παράδοξο τρόπο μια οικογένεια – όταν φτιάχτηκε ο πρώτος όροφος, ο μπαμπάς τούς άφησε να μένουν στο ισόγειο κάνοντας διάφορες μικροδουλειές», λέει η Μάρω. «Έχω περάσει σχεδόν όλα τα σαββατοκύριακα των σχολικών μου χρόνων εκεί. Για κάθε παιδί που είχε ένα εξοχικό σαν σημείο αναφοράς, υπάρχει νοσταλγία και συγκίνηση. Εκεί υπήρχε η αίσθηση της ελευθερίας. Ειδικά στα 90s, που δεν ανησυχούσε κανείς. Ήταν λες και δεν υπήρχαν προβλήματα, και το μόνο που ενδιέφερε τους μεγάλους ήταν να περνάνε καλά με φίλους. Και τώρα ακόμη αισθάνομαι ότι επιστρέφω σε ένα ασφαλές περιβάλλον, και όχι μόνο λόγω Covid. Με πάει πίσω στην απλότητα και την ουσία των διακοπών. Στο εξοχικό ήμουν και λίγες μέρες πριν ανακοινώσουν το lockdown, κι έτσι κατέληξα να περάσω δύο μήνες εκεί μαζί με την αδερφή μου. Είδα πρώτη φορά φως και στο πιο παρατημένο σπιτάκι. Ο κόσμος στράφηκε στο εξοχικό πριν από τις διακοπές, από τότε. Η ηρεμία του μέρους ήταν το αντίδοτο στο κακό κλίμα και την πίεση που επικρατούσε, ήταν ένα safe place».
Η Μαρία χαζεύει ακόμα τις φωτογραφίες που έχει σκορπίσει πάνω στο τραπέζι. «Και τώρα ακόμα έτσι σταματάει ο χρόνος, όπως τότε που ήμασταν παιδιά. Επιστρέφεις στις ρουτίνες σου. Το εξοχικό είναι ένα σύμπαν από μόνο του. Τώρα τα περισσότερα σπίτια έχουν γίνει αirbnb. Το μικρό μας σύμπαν ενοικιάζεται». ■