Στον ρυθμό του TikTok

Mαρία Αθανασίου

17.08.2020 • 16:18

Ένα νεαρό ζευγάρι εκτελεί μια χορογραφία με υπόκρουση μια διασκευή του «Bella Ciao». Δύο φίλες επιλέγουν ραντεβού από ένα σάιτ γνωριμιών.  Ένα μωρό με στολή Σπάιντερμαν χορεύει. Μια ομάδα εφήβων αναπαριστούν μια σκηνή της κωμικής σειράς «Στο Παρά Πέντε». Ένας πιτσιρίκος διακωμωδεί τη σύσταση για χρήσης μάσκας. Έχει περάσει περίπου ένα δεκάλεπτο από τη στιγμή που απέκτησα πρόσβαση στον νέο υπέροχο κόσμο του TikTok. Μια ατελείωτη σειρά από βίντεο 15 έως 60 δευτερολέπτων περιμένουν να ξεκινήσουν να προβάλλονται αυτόματα στην οθόνη του κινητού με κάθε κύλιση προς τα πάνω. Η πρόθεσή τους, εμφανώς, είναι να είναι αστεία, έξυπνα, (αυτο)σαρκαστικά, περιπαικτικά, πειρακτικά. Κάποια τα καταφέρνουν, άλλα όχι, το σύνολο όμως του διαθέσιμου περιεχομένου είναι σίγουρα εθιστικό. Το επιβεβαιώνει η αλματώδης αύξηση των χρηστών του TikTok την τελευταία διετία, η εμπιστοσύνη που του δείχνουν οι διασημότητες της σόουμπιζ και τα μεγάλα brands του εμπορικού και αθλητικού κόσμου, η στοχοποίησή του από τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Ποια είναι, όμως, αυτή η εφαρμογή που αμφισβητεί την κυριαρχία των δημοφιλέστερων σόσιαλ μίντια;

Με κινεζική υπογραφή

Το Σεπτέμβριο του 2016, η κινεζική εταιρεία τεχνολογίας διαδικτύου ByteDance ανέπτυξε την εφαρμογή Douyin για την εγχώρια αγορά. Έναν χρόνο αργότερα λάνσαρε το TikTok για αγορές εκτός Κίνας. Η εφαρμογή, ωστόσο, έγινε διαθέσιμη παγκοσμίως το καλοκαίρι του 2018, μετά την εξαγορά από την ByteDance της Musical.ly, ήδη επιτυχημένης εφαρμογής δημιουργίας σύντομων βίντεο στα οποία οι χρήστες τραγουδούσαν και χόρευαν – οι δυο συγχωνεύτηκαν και όλοι οι λογαριασμοί της πρώτης ενσωματώθηκαν στη δεύτερη. Οι χρήστες μπορούν να δημιουργούν σύντομα βίντεο, 15 ως 60 δευτερολέπτων, στα οποία τραγουδούν, χορεύουν, αναπαριστούν σκηνές δημοφιλών σειρών ή ταινιών κ.λπ. και, φυσικά, να παρακολουθούν βίντεο άλλων.

Οι διάδρομοι των σχολικών εγκαταστάσεων είναι δημοφιλές σκηνικό για πολλά βίντεο μαθητών στο TIkTok. © Charlotte Kesl, Tony Luong/The New York Times

Ήδη από τους πρώτους μήνες του 2018, το TikTok έγινε η εφαρμογή με τα περισσότερα downloads στο App Store, ξεπερνώντας το Facebook, το Instagram κ.ά. Το πρώτο τρίμηνο του 2020 άγγιξε το 1,5 δισ. downloads και οι χρήστες του υπολογίζονται στα 800 εκατ., ενώ αναμένεται να ξεπεράσουν το 1 δισ. έως το τέλος του χρόνου – για να κατεβάσει κάποιος την εφαρμογή και να περιηγείται σε αυτήν δεν απαιτείται να δημιουργήσει λογαριασμό χρήστη. Είναι διαθέσιμο σε περισσότερες από 150 χώρες και οι χρήστες του είναι κάτω των 34 ετών – το 26% είναι ηλικίας από 18 έως 24 ετών. Κατά μέσον όρο, ένας μέσος χρήστης περνάει περίπου 52 λεπτά την ημέρα στην εφαρμογή. 

Γιατί είναι τόσο δημοφιλές

Είναι γρήγορο, είναι αστείο, είναι κουλ, δεν το καταλαβαίνουν οι «μεγάλοι»: τα κυριότερα συστατικά της επιτυχίας του TikTok.  Έχει κατορθώσει να δημιουργήσει μία νέα παγκόσμια κοινότητα μεταξύ, κυρίως, των εφήβων του πλανήτη, δίνοντάς τους μια ψηφιακή κάρτα μέλους σε ένα ανοιχτό και συνεχώς διευρυνόμενο κλαμπ γέλιου και ξενοιασιάς. Η μικρή διάρκεια των βίντεο ικανοποιεί την επίκτητη ανάγκη αυτών των ηλικιών για «φαστ φουντ» περιεχόμενο, την οποία ανατροφοδοτεί η εφαρμογή. Πρόκειται για καινούργια γλώσσα, την οποία μοιράζονται δισεκατομμύρια έφηβοι ανά τον κόσμο, οι οποίοι γυρίζουν την πλάτη στα παραδοσιακά σόσιαλ μίντια των «μεγάλων», όπως Facebook, Instagram, Twitter. Είναι χαρακτηριστικό ότι η δημοφιλία του εκτοξεύτηκε στη διάρκεια του lockdown, όταν δισεκατομμύρια σχολιαρόπαιδα αναγκάστηκαν να μείνουν στο σπίτι και εξάντλησαν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία τους εκτελώντας χορογραφίες, συμμετέχοντας σε προκλήσεις, μοιράζοντας σχόλια και απαντήσεις σε φίλους και ομάδες. 

Στη διάδοση του TikTok σημαντικό ρόλο έπαιξε, φυσικά, και το γεγονός ότι αγκαλιάστηκε και «νομιμοποιήθηκε» από την παγκόσμια κοινότητα των σελέμπριτι και των ινφλουένσερ, όπως ο ηθοποιός Γουίλ Σμιθ, ο παρουσιαστής Τζίμι Φάλον και διάσημοι σταρ της τηλεόρασης, των σόσιαλ μίντια και της κινηματογραφικής βιομηχανίας της Ασίας – πολλοί από αυτούς έχουν κλείσει επικερδή συμβόλαια για την προώθηση της εφαρμογής. Λογαριασμούς στο TikTok έχουν δημιουργήσει το NBA (με 5,7 εκατ. ακολούθους), το NFL, δημοσιογραφικοί οργανισμοί, όπως η Washington Post και το NBC, για να διαφημίζουν τα ρεπορτάζ τους και τους αρθρογράφους τους, αλυσίδες εστιατορίων και εταιρείες ένδυσης που προωθούν τα προϊόντα τους, προσκαλώντας το κοινό να λάβει μέρος σε διαγωνισμούς και προκλήσεις. 

Πολλοί TikTokers σχηματίζουν κολεκτίβες παραγωγής περιεχομένου και συμβιώνουν σε αμερικανικές επαύλεις από όπου ποστάρουν τη δραστηριότητά τους. Στη φωτογραφία τα μέλη του Hype House από το μπάνιο του σπιτιού τους στο Λος Άντζελες. ©Michelle Groskopf/The New York Times

Φυσικά, το TikTok έχει τους δικούς του σταρ, που κερδίζουν δεκάδες χιλιάδες δολάρια για κάθε βίντεο που δημοσιεύουν. Στην κορυφή της λίστας με τους κορυφαίους TikTokers είναι η Αμερικανίδα Charlie D’ Amelio, με 76,2 εκατ. followers και έσοδα 48.000 δολ./ποστ, και ακολουθούν οι Addison Rae, με 53,7 εκατ. followers και κέρδη 35.000 δολ./ποστ, Zach King, με 46,7 εκατ. followers και 41.000 δολ./ποστ, και Loren Gray, με 46,1 εκατ. followers και 42.000 δολ./ποστ.

Τραμπ εναντίον TikTok

Η δημοφιλής εφαρμογή φαίνεται ότι θα είναι το νέο «θύμα» του γεωπολιτικού ανταγωνισμού μεταξύ Κίνας και Ηνωμένες Πολιτειών, όπου έχει περισσότερους από 120 εκατ. χρήστες. Τον Ιούλιο, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο δήλωσε ότι τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών κινδυνεύουν να βρεθούν στα χέρια του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, ρητορική που υιοθέτησε σταδιακά και ο Αμερικανός πρόεδρος, ο οποίος προειδοποίησε ότι προσανατολίζεται στην απαγόρευση του TikTok στις ΗΠΑ. Πριν από λίγες ημέρες έδωσε διορία 45 ημερών στις αμερικανικές επιχειρήσεις να διακόψουν κάθε συνεργασία με τη «μαμά» εταιρεία ByteDance, επικαλούμενος λόγους εθνικής ασφάλειας και ξεκινώντας ένα νέο επεισόδιο στον εμπορικό και τεχνολογικό πόλεμο που μαίνεται μεταξύ των δύο χωρών. Ο Ντόναλντ Τραμπ ισχυρίζεται ότι το κινεζικό κράτος θα μπορούσε να αναγκάσει την εταιρεία να του παραδώσει τα προσωπικά δεδομένα Αμερικανών πολιτών. Η ByteDance απαντά ότι τα στοιχεία δεν φυλάσσονται σε κινεζικό έδαφος και διαβεβαιώνει ότι δεν θα υπέκυπτε σε ανάλογες απαιτήσεις. Ταυτόχρονα βρίσκεται σε συζητήσεις για εξαγορά του TikTok από τη Microsoft, εξέλιξη που φαίνεται να καλωσορίζει ο Αμερικανός πρόεδρος. Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει. ■