Η πρώτη εικόνα που αντικρίζει ο επισκέπτης του ΟΑΚΑ έχοντας αφήσει πίσω του τον σταθμό Ειρήνη είναι δύο ταλαιπωρημένα, μουντζουρωμένα, αξιοθρήνητα εκδοτήρια εισιτηρίων. Ακριβώς από πίσω τους διακρίνει τον σκελετό της περίφημης Αγοράς του Σαντιάγο Καλατράβα· είναι το ίδιο επιβλητικός και αέρινος όπως και τότε, πριν από ακριβώς 17 χρόνια, όταν μας αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά και σχεδόν δεν πιστεύαμε στα μάτια μας.
Έχοντας αρκετά χρόνια να περπατήσω την αχανή αυτή έκταση που περιβάλλει το μεγαλύτερο στάδιο της χώρας, αισθάνθηκα δύο πράγματα: πρώτον, ανακούφιση γιατί το ΟΑΚΑ δεν παρουσιάζει τη δραματική εικόνα εγκατάλειψης και απαξίωσης που θυμόμουν. Δεύτερον, αμηχανία και κάποια απογοήτευση, γιατί είναι κρίμα ένας τέτοιος θησαυρός να μην έχει αναδειχθεί όπως του αξίζει. Φαίνεται όμως ότι οι ουρανοί είχαν αυτιά εκείνο το απόγευμα που έκανα τη βόλτα μου μπροστά από τον Τοίχο των Εθνών μαζί με εκατοντάδες άλλους Αθηναίους, που στη διάρκεια των lockdowns έκαναν το ΟΑΚΑ δημοφιλή προορισμό αναψυχής και άθλησης. Λίγες εβδομάδες μετά την επίσκεψή μου, την περασμένη Τρίτη, ο υφυπουργός Αθλητισμού Λευτέρης Αυγενάκης, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ανακοίνωνε το master plan για την αξιοποίηση και τον εκσυγχρονισμό του ΟΑΚΑ με εξασφαλισμένους πόρους 43,5 εκατ. ευρώ από το Πρόγραμμα Πράσινης Ανάπτυξης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, Ελλάδα 2.0. Με τις παρεμβάσεις που δρομολογούνται (θα συντηρηθεί επιτέλους και το στέγαστρο Καλατράβα, ανάμεσα σε πολλά άλλα) θα κινητοποιηθούν ιδιωτικά κεφάλαια άνω των 100 εκατ. ευρώ, δημιουργώντας περισσότερες από 1.000 νέες θέσεις εργασίας. Κάπως έτσι η Αθήνα θα αποκτήσει το δικό της Ολυμπιακό Πάρκο και τα βόρεια προάστια ένα αναπτυξιακό αντίβαρο στην επενδυτική ατμομηχανή του Ελληνικού στο νότιο υπογάστριο του Λεκανοπεδίου.
«Αρχαία» σκουριά
Όταν συναντώ τον γενικό διευθυντή του Ολυμπιακού Αθλητικού Κέντρου Αθηνών Σπύρος Λούης, Κωνσταντίνο Χαλιορή, έναν νέο, δυναμικό άνθρωπο, που πιστώνεται σε μεγάλο βαθμό, μαζί με τον Λευτέρη Αυγενάκη, τη μεταμόρφωση των τελευταίων μηνών, δεν μου αποκαλύπτει τίποτε από όλα αυτά. Βρίσκεται στο τιμόνι του ΟΑΚΑ από τον Μάρτιο του 2020, στο παρά ένα (κυριολεκτικά) της πρώτης σκληρής καραντίνας. Στον δρόμο για το γραφείο του δεν έχω δει μόνο τα «καλά».
Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία Καλατράβα δεν έχουν συντηρηθεί ποτέ από το 2004 και εκτεταμένα ίχνη σκουριάς έχουν αποικίσει τόσο τη θολωτή κατασκευή της Αγοράς όσο και τον ακίνητο Τοίχο των Εθνών, την επιμήκη γλυπτική κατασκευή του Σαντιάγο Καλατράβα, σχεδιασμένη να κινείται μηχανικά σε κυματοειδή κίνηση και να λειτουργεί ως γιγαντιαία οθόνη προβολής. Το κανάλι που διατρέχει παράλληλα την Αγορά και τις ημέρες των Αγώνων ήταν πόλος έλξης, καθώς είναι το μοναδικό υδάτινο στοιχείο της εγκατάστασης, είναι σκεπασμένο, αθέατο και, φυσικά, άνυδρο. Μέσα στο λιοπύρι δεν βρίσκεις μία (1) καντίνα να αγοράσεις ένα μπουκαλάκι νερό. Όχι τυχαία, λοιπόν, όταν η κουβέντα με τον Κωνσταντίνο Χαλιορή έχει «τρέξει» αρκετά, ανασύρω από τη μνήμη μου ένα περιστατικό από το σχετικά κοντινό παρελθόν. Ήταν καλοκαίρι του 2010 και με είχαν σταματήσει στον δρόμο ένα ζευγάρι ξένων τουριστών, για να με ρωτήσουν πώς θα μπορούσαν να επισκεφθούν το Ολυμπιακό Στάδιο. Θυμάμαι την αμηχανία μου. Τους πρότεινα διστακτικά να πάρουν τον Ηλεκτρικό και να κατέβουν στον σταθμό Ειρήνη.
Θα μπορούσαν να δουν κάτι; Άγνωστο. Έντεκα χρόνια μετά, ρωτάω ευθέως τον γενικό διευθυντή του ΟΑΚΑ αν ένας ξένος επισκέπτης μπορεί να φτάσει ως το ΟΑΚΑ χωρίς να νιώσουμε ντροπή για την εικόνα του. «Θα σταθώ στη λέξη “αμηχανία”, όπως αναφέρατε, και μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι σήμερα έχει έρθει η στιγμή να την αντικαταστήσετε με τη λέξη “υπερηφάνεια”», λέει με αυτοπεποίθηση. Και συμπληρώνει: «Το ΟΑΚΑ δεν είναι μόνο τα κτίρια και οι εγκαταστάσεις, είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Είναι το σπίτι των αθλητών, ο χώρος αναψυχής των πολιτών, και έτσι το αντιμετωπίζουμε. Οι νέοι διαμορφωμένοι χώροι είναι πλέον σε θέση να υποδεχθούν τους επισκέπτες και να τους μυήσουν στο πνεύμα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Με το σύνθημα #oakakatiallazei, έχουμε αναλάβει να μετατρέψουμε το ΟΑΚΑ σε κύτταρο αθλητισμού και πολιτισμού και θεωρώ πως οι αθλητές και οι επισκέπτες βλέπουν ήδη αυτές τις αλλαγές». Όντως, δεν ντρέπεσαι πια περπατώντας στο μελλοντικό ολυμπιακό μας πάρκο. Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στην προσβασιμότητα, με ειδικές οδεύσεις, για τους συνανθρώπους μας με προβλήματα όρασης και κίνησης.
Απίθανα και όμως ελληνικά
Όταν ανέλαβε τα ηνία του ΟΑΚΑ ο Κωνσταντίνος Χαλιορής, βρέθηκε αντιμέτωπος με ένα βουνό εκκρεμοτήτων, κληρονομιά της ανύπαρκτης πολιτικής διαχείρισης του χώρου όλων ανεξαιρέτως των κυβερνήσεων από το 2004 μέχρι το 2019. Μου αναφέρει ανεκδοτολογικά περιστατικά, σταχυολογώ ορισμένα ενδεικτικά: Το τμήμα της όδευσης για τα άτομα με προβλήματα όρασης από τον σταθμό Ειρήνη προς το ΟΑΚΑ είχε μείνει ημιτελές από το 2004! Οι προσωρινές κατασκευές που είχαν τοποθετηθεί για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων στο άνω διάζωμα των κερκίδων της εξωτερικής ολυμπιακής πισίνας, συνολικού βάρους 197 τόνων, παρέμεναν στη θέση τους, αν και θα έπρεπε να είχαν απομακρυνθεί από τον Σεπτέμβριο του 2004. Το ίδιο ακριβώς και τέσσερις μεταλλικές, σκουριασμένες και επικίνδυνες καλωδιογέφυρες στον περιβάλλοντα χώρο του σταδίου. Οι αρχαιολογικοί χώροι εντός των εγκαταστάσεων του ΟΑΚΑ δεν είχαν περιφραχθεί ποτέ. Οι συστηματικές κλαδεύσεις έφεραν στην επιφάνεια ελαιώνα με 135 ελιές, που κανένας δεν γνώριζε ότι υπάρχει, λόγω της άγριας βλάστησης που τις είχε καλύψει (!). Ευτυχώς, όλες αυτές οι μαύρες τρύπες έκλεισαν, όπως εξαλείφεται σιγά σιγά και ο κίνδυνος να εξαντληθείτε από τη δίψα· στο κολυμβητήριο λειτουργούν ήδη δύο κυλικεία, όπως και στο προπονητήριο, ενώ πολύ σύντομα καλαίσθητες τροχήλατες κατασκευές θα καλύπτουν τις ανάγκες των επισκεπτών. Ταυτόχρονα ιεραρχήθηκαν οι προτεραιότητες και μπήκαν οι βάσεις για την αναγέννηση του συνόλου των εγκαταστάσεων (λεπτομέρειες στη διπλανή σελίδα).
Πριν αφήσω τον Κωνσταντίνο Χαλιορή στην εξαντλητική του ρουτίνα (την οποία δείχνει πάντως να απολαμβάνει, αν κρίνω από την καλή διάθεση και το θετικό του πνεύμα), προλαβαίνω να τον ρωτήσω για την ευεργετική επίδραση των lockdowns στην αναζωογόνηση του ενδιαφέροντος των Αθηναίων για το ΟΑΚΑ. «Πράγματι, παρατηρείται σημαντική αύξηση της επισκεψιμότητας στους ελεύθερους χώρους του συγκροτήματος. Όμως δεν μείναμε μόνο σε αυτό. Αξιοποιήσαμε και τη δυνατότητα να γίνουν εργασίες στις εγκαταστάσεις αλλά και στον περιβάλλοντα χώρο, κάτι που είναι ιδιαίτερα δύσκολο με την παρουσία κόσμου. Δημιουργήσαμε ειδική εφαρμογή ώστε στο προπονητήριο και στην πισίνα του κοινού να κλείνονται ραντεβού, μειώνοντας έτσι τα φαινόμενα συνωστισμού. Σε αυτό το σημείο θα μου επιτρέψετε μια ειδική αναφορά στους εργαζομένους του οργανισμού. Τους ευχαριστώ, όπως ευχαριστώ και τον υφυπουργό Αθλητισμού Λευτέρη Αυγενάκη, για το καθημερινό ενδιαφέρον του, την καθοδήγηση και την αμέριστη εμπιστοσύνη του».
Ο δρόμος για την αναγέννηση
→ Το ΟΑΚΑ είναι η μεγαλύτερη αθλητική εγκατάσταση της χώρας, έκτασης 1.180 στρεμμάτων. Η επισκεψιμότητα φτάνει τις καθημερινές τα 15.000-17.000 άτομα, ενώ τα Σαββατοκύριακα τα 20.000-22.000 άτομα.
Στο Ολυμπιακό Κέντρο Υγρού Στίβου, και με την οικονομική υποστήριξη της Lamda Development, γίνεται πλήρης ανακατασκευή των κολυμβητικών δεξαμενών, δημιουργούνται τρεις νέες, μεταξύ των οποίων η μία θα είναι αποκλειστικά για ΑμεΑ. Σύντομα, η Αθήνα θα διαθέτει το μεγαλύτερο και το πιο σύγχρονο Κέντρο Υγρού Στίβου στην Ευρώπη. Στο Ολυμπιακό Ποδηλατοδρόμιο καθαρίστηκε και επισκευάστηκε μέρος της στέγης, συντηρήθηκαν εσωτερικοί χώροι και αντικαταστάθηκαν όλα τα κατεστραμμένα τζάμια από τις εξωτερικές επιδαπέδιες φωτοσειρές περιμετρικά του. Στο κεντρικό Ολυμπιακό Στάδιο δημιουργήθηκαν οι νέοι γραφειακοί και εργαστηριακοί χώροι για το Εθνικό Κέντρο Αθλητικών Ερευνών. Στο Κλειστό Γήπεδο αθλοπαιδιών επισκευάστηκαν η στέγη και οι υδρορροές, αντικαταστάθηκε ο αγωνιστικός φωτισμός στα δύο προπονητήρια και επισκευάστηκε ο φωτισμός στην κεντρική σάλα του μπάσκετ, βελτιώνοντας τον αγωνιστικό φωτισμό σε ποσοστό 64%. Στο Ολυμπιακό Κέντρο Αντισφαίρισης, ύστερα από ανοιχτό δημόσιο διαγωνισμό μίσθωσης των 16 γηπέδων τένις, η διαχείριση και η συντήρηση γίνεται σε συνεργασία πλέον με την ιδιωτική πρωτοβουλία. Πριν από την εκμίσθωση των εγκαταστάσεων, το Δημόσιο έχανε περίπου 100.000 ευρώ ετησίως, ενώ μετά την εκμίσθωση καταγράφεται κέρδος της τάξης των 200.000 ευρώ. Στον περιβάλλοντα χώρο εγκαταστάθηκαν υπηρεσίες σεκιούριτι και τοποθετήθηκαν νέες περιφράξεις, αντικαταστάθηκαν λαμπτήρες με νέας τεχνολογίας led, φυτεύτηκαν νέα δέντρα και διαμορφώθηκαν χώροι πρασίνου, δημιουργήθηκαν θέσεις φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Πραγματοποιήθηκαν μονώσεις και επισκευάστηκε το σύστημα απορροής των υδάτων στο σύνολο της εγκατάστασης, λύνοντας έτσι ένα μακροχρόνιο πρόβλημα με τα όμβρια ύδατα.
Οι αρχιτεκτονικές κατασκευές Καλατράβα δεν έχουν συντηρηθεί ποτέ από το 2004, όταν και ολοκληρώθηκε η κατασκευή τους. Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η προμελέτη για τη συντήρησή τους.