Πόσο ενδιαφέρον μπορεί να έχει η ζωή ενός ασημόγλαρου; Και ποιες ομοιότητες με τη δική μας; Τι είναι δυνατόν να διδαχθεί ένας άνθρωπος από το modus vivendi των γαϊδουριών σε μια αγέλη; Τι μαθαίνουμε παρατηρώντας έναν ανάπηρο σκύλο να προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες της καθημερινότητάς του; Έχουν συναισθηματική νοημοσύνη τα ζώα ή λειτουργούν μόνο με το ένστικτο; Νοιάζονται αποκλειστικά για την επιβίωσή τους ή και για τους γύρω τους (του ίδιου ή διαφορετικού είδους); Οι ιστορίες που θα διαβάσετε παρακάτω θα δώσουν από μόνες τους τις απαντήσεις. Όχι, όμως, σε όσους εξαρχής σηκώσουν με δυσπιστία –ίσως και ειρωνικά– τα φρύδια τους, αλλά σε εκείνους που έχουν συνειδητοποιήσει πως, αγαπώντας τα ζώα και μαθαίνοντας από αυτά, αγαπάμε και σεβόμαστε περισσότερο τους ανθρώπους. Πιο βαθιά, πιο ουσιαστικά. Γιατί τα ζώα μάς κάνουν καλύτερους ανθρώπους.
Φτερωτή αλληλεγγύη
Μαυροπετρίτες, κιρκινέζια και χαλκόκοτες. Σταχτοτσικνιάδες, τσαλαπετεινοί, γύπες και μπούφοι. Εκατοντάδες πουλιά άρρωστα ή εξαντλημένα από το ταξίδι της μετανάστευσης, άλλα με σκάγια κυνηγών στο σώμα τους, κάποια με ηλεκτροπληξία έχοντας χτυπήσει σε ηλεκτροφόρα καλώδια ή παρ’ ολίγον θύματα τροχαίων, καταλήγουν κάθε χρόνο στις εγκαταστάσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων που προστατεύουν και φροντίζουν την άγρια πανίδα στη χώρα μας. Έξι στα δέκα γίνονται καλά και επιστρέφουν στη φύση. Κάποια άλλα δυστυχώς δεν θα έχουν ποτέ ξανά αυτή τη δυνατότητα, γιατί μένουν ανάπηρα.
Οι άνθρωποι μιας από αυτές τις οργανώσεις, του Συλλόγου Περίθαλψης και Προστασίας Άγριων Ζώων «Αλκυόνη», που ιδρύθηκε στην Πάρο το 1995, έχουν αποφασίσει να μην κάνουν ευθανασίες, αλλά να προσφέρουν στα ανάπηρα πουλιά όσο το δυνατόν καλύτερες συνθήκες για όσα χρόνια τούς απομένουν. Κάπως έτσι, το 2011 από ένα ζευγάρι ασημόγλαρων που δεν μπορούσαν πια να πετάξουν γεννήθηκαν τρία μωρά. Ο ένας από αυτούς τους νεαρούς ασημόγλαρους κάθε Οκτώβρη επιστρέφει στην Πάρο, για να περάσει τον χειμώνα με τους ανάπηρους γονείς του. Κι όταν έρχεται η άνοιξη, φεύγει και πάλι. Ακούγεται σαν παραμύθι. Και όμως, είναι μια ιστορία πέρα για πέρα αληθινή, από τις πολλές που έχει να αφηγηθεί ο Μάριος Φουρνάρης, διευθυντής της «Αλκυόνης». Όπως και εκείνη ενός ροδοπελεκάνου. Οι κάτοικοι ενός παραθαλάσσιου χωριού της Κρήτης τον είχαν «εξημερώσει» και για να διασκεδάζουν, στα καφενεία, του έδιναν καθημερινά να πιει ρακή. Ο ροδοπελεκάνος, σε άθλια κατάσταση, με αφυδάτωση και όλα τα προβλήματα που προκαλούν σε έναν οργανισμό οι μεγάλες ποσότητες αλκοόλ, έφτασε στο αναρρωτήριο της «Αλκυόνης». Οι κτηνίατροι μάταια προσπαθούσαν να του δώσουν νερό και τροφή (ακόμα και με καθετήρα). Το πουλί δεν κρατούσε τίποτα στο στομάχι του, έδειχνε να έχει παραιτηθεί, λες κι ήθελε να επισπεύσει τον θάνατό του – και το μαρτύριό του.
Αφού το τέλος του ήταν προδιαγεγραμμένο, λοιπόν, οι εθελοντές έκριναν πως ο ροδοπελεκάνος καλό θα ήταν να μπει στον χώρο όπου φιλοξενούνταν ένας άλλος ροδοπελεκάνος, ανάπηρος. Έτσι δεν θα πέθαινε ολομόναχος σε ένα κλουβί, αλλά δίπλα σε κάποιον από το είδος του. Το επόμενο πρωί το άρρωστο πτηνό όχι μόνο ζούσε, αλλά και είχε αρχίσει να συνέρχεται. Όλη τη νύχτα ο ανάπηρος ροδοπελεκάνος έπαιρνε με το ράμφος του νερό και το έδινε, σταγόνα σταγόνα, στον ετοιμοθάνατο. Η προσπάθεια σωτηρίας συνεχίστηκε για μέρες. Ο νεοφερμένος σταδιακά ανάρρωσε και λίγους μήνες μετά επέστρεψε εκεί όπου ανήκε: στη φύση.
Αμόρ, αγάπη μόνο
Ο τραυματισμός από αυτοκίνητα είναι μία από τις πιο συχνές αιτίες θανάτου των αδέσποτων ζώων. Ο Αμόρ ήταν κουτάβι έξι μηνών όταν βρέθηκε βαριά τραυματισμένος σε λεωφόρο της Κρήτης από εθελοντές της φιλοζωικής ομάδας «Σείριος». Και μπορεί να κέρδισε τη μάχη για τη ζωή, όμως έχασε το ένα από τα μπροστινά του πόδια. Μετά την επέμβαση ακρωτηριασμού παρέμεινε σχεδόν έναν χρόνο στο Δημοτικό Κυνοκομείο Ηρακλείου. Ίσως να ήταν ακόμα εκεί, αφού οι περισσότεροι συμπολίτες μας, ακόμα και φιλόζωοι, διστάζουν να υιοθετήσουν ένα ζώο με αναπηρία. Όμως ο Αμόρ στάθηκε τυχερός. «Eίδα μια ανάρτηση στο Facebook και ερωτεύτηκα το βλέμμα του. Την επόμενη κιόλας μέρα ξεκίνησα τη διαδικασία για την υιοθεσία του», λέει η Κατερίνα Σγούρα, ο άνθρωπός του. Κι από τότε έχουν περάσει επτά χρόνια.
Ο Αμόρ είναι το πρώτο κατοικίδιό της. «Επί μήνες έβλεπα αγγελίες φιλοζωικών οργανώσεων κι έλεγα: Θεέ μου, είναι τόσο πολλά τα ταλαιπωρημένα αδέσποτα που χρειάζονται ένα σπίτι, πώς θα διαλέξω; Κατά βάθος, όμως, ήξερα πως μόλις αντικρίσω το σκυλί μου, θα τον αναγνωρίσω. Όπως και έγινε…» Η αναπηρία του Αμόρ ουδέποτε υπήρξε πρόβλημα για την Κατερίνα. Ούτε για τον ίδιο. Άλλωστε σε τίποτα δεν υστερεί από τα άλλα σκυλάκια, τα αρτιμελή. Μπορεί να κάνει τα πάντα: ανεβοκατεβαίνει σκάλες, τρέχει στο πάρκο, μπαινοβγαίνει με άνεση στα αυτοκίνητα, απολαμβάνει τη ζωή του. «Ναι, είναι τρίποδος, αλλά έχει άλλες δεξιότητες: είναι τρυφερός, αγαπησιάρης, υπομονετικός, κοινωνικός και σκορπάει χαρά όπου πηγαίνει», τον παινεύει η κυρά του. «Συχνά στον δρόμο, κάποιοι άνθρωποι τον βλέπουν και αναφωνούν: “Α, το καημένο”. Το πρόβλημα είναι δικό τους, όχι του Αμόρ. Εκείνος είναι ευτυχισμένος».
Τον Ιούλιο του 2019 η Κατερίνα Σγούρα έζησε την κόλαση της φωτιάς στο Μάτι. Αναγκάστηκε να μείνει για ώρες μέσα στη θάλασσα, με τον Αμόρ στην αγκαλιά της και τον 90χρονο πατέρα της δίπλα της. «“Μπράβο που τον πήρες μαζί σου και τον έσωσες”, μου λένε πολλοί όταν μαθαίνουν την περιπέτειά μας. Μου φαίνεται αδιανόητο ως σχόλιο. Μόνο αν χανόμουν εγώ, θα χανόταν κι εκείνος…»
Εσύ πόσο… γαϊδούρι είσαι;
Πέρυσι τον Δεκέμβριο, στη Γαϊδουροχώρα, το Ελληνικό Κέντρο για το Γαϊδούρι, που ίδρυσαν η ηθοποιός Τατιάνα Παπαμόσχου και ο φωτογράφος Δημήτρης Στουπάκης, έφτασε η πληροφορία για ένα εγκαταλελειμμένο γαϊδουράκι σε άθλια κατάσταση που κυκλοφορούσε στην περιοχή της Αναβύσσου. Εκείνοι έσπευσαν αμέσως και βρήκαν το ζώο ημιθανές. Αδέσποτα σκυλιά τού είχαν επιτεθεί, από τις δαγκωματιές έλειπε η σάρκα από τα μάγουλά του, μέσα από τις δύο τεράστιες πληγές που είχαν κακοφορμίσει μπορούσε κανείς να δει τα οστά. Η θεραπεία της Κοκόνας –αυτό το όνομα της έδωσαν– διήρκεσε πολλούς μήνες. Τώρα πια η δεκαπεντάχρονη γαϊδουρίτσα όχι μόνο έχει συνέλθει, αλλά και απολαμβάνει τη νέα της ζωή. Ο Παναγιώτης είναι είκοσι ετών. Ζούσε σε ένα χωριό της Ευρυτανίας και στα νιάτα του πιθανότατα ήταν ζώο εργασίας. Έφτασε στις εγκαταστάσεις της Γαϊδουροχώρας, στο Κορωπί, το καλοκαίρι του 2020, με εισαγγελική απόφαση απομάκρυνσης από τον ιδιοκτήτη του (πώς να τον αποκαλέσεις κηδεμόνα, αφού καμία σχέση δεν είχε με το κήδομαι = φροντίζω;), που τον είχε μονίμως δεμένο, υποσιτισμένο και παραμελημένο. Οι οπλές του είχαν μεγαλώσει τόσο πολύ, που δεν μπορούσε καν να κινηθεί. Με τεράστια δυσκολία –και φρικτούς πόνους– ανέβηκε στο τρέιλερ που τον μετέφερε στην Αττική.
Στο νέο του σπίτι ο Παναγιώτης έπρεπε να τα μάθει όλα από την αρχή: να περπατάει (έπειτα από τόσα χρόνια που πατούσε στραβά, έχουν παραμορφωθεί οι αρθρώσεις του) και να συμβιώνει με άλλα ζώα. Σήμερα έχει ενταχθεί πια στο κοπάδι της Γαϊδουροχώρας, τρέχει, παίζει και απολαμβάνει τα χάδια των νέων κηδεμόνων του – εκείνος που είχε μάθει πως όποτε τον πλησίαζε και τον ακουμπούσε άνθρωπος δεν θα ήταν για καλό…
«Τα ζώα δεν έρχονται εδώ με βιογραφικό, δεν μπορούμε να ξέρουμε τι ακριβώς έχουν περάσει. Το υποθέτουμε, όμως. Οι ταλαιπωρίες τους, άλλωστε, αντικατοπτρίζονται και στο σώμα, και στη συμπεριφορά τους», λέει ο Δημήτρης Στουπάκης. Τι εκτιμά ο ίδιος σ’ αυτά τα τετράποδα που τόσο πολύ έχουν αδικηθεί, διαχρονικά, από το ανθρώπινο είδος; «Είναι ζώα καλοπροαίρετα, τρυφερά, εκδηλωτικά, κοινωνικά και παιχνιδιάριακα. Κι έχουν απίστευτο χιούμορ. Αν τα παρατηρήσεις προσεκτικά, ο ρυθμός τους σε επαναφέρει στην πραγματικότητα. Σαν να σου λένε: “Ηρέμησε, μη βιάζεσαι, πάρε τον χρόνο σου”. Τα γαϊδούρια μάς υπενθυμίζουν πώς πρέπει να ζούμε…»