Τζίρο που θα ξεπεράσει το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια αναμένεται να καταγράψει την επόμενη πενταετία η αγορά τουρισμού υγείας και ευεξίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Από τα χρήματα αυτά ένα αμελητέο μέρος πρόκειται να κατευθυνθεί στην Ελλάδα, που, παρότι προικίστηκε από τη φύση με δεκάδες ιαματικές πηγές και εξαιρετικό βιοκλίμα, δεν διαθέτει –πλην ελαχίστων εξαιρέσεων– τις υποδομές για να προσελκύσει και να φιλοξενήσει τα εκατομμύρια των τουριστών που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν αδρά για τις σχετικές υπηρεσίες.
«Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αυξανόμενη τάση επιστροφής στα φυσικά θεραπευτικά μέσα, σε συνδυασμό με τη φροντίδα της σωματικής και ψυχικής υγείας. Η τάση αυτή, στάση ζωής στις βιομηχανικές μεγαλουπόλεις, οδηγεί σε μια στροφή προς τον θεραπευτικό τουρισμό, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, όπου εκσυγχρονίζονται και αναπτύσσονται σημαντικές λουτροπόλεις και όπου υλοποιούνται ειδικευμένα τουριστικά προγράμματα. Η νέα άνθηση του θεραπευτικού τουρισμού διεθνώς δεν έχει ακόμα οδηγήσει τη χώρα μας στη δημιουργία της αναγκαίας ειδικευμένης τουριστικής προσφοράς», σημειώνει ο κ. Κωνσταντίνος Κουσκούκης, καθηγητής δερματολογίας, νομικός και πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής. «Η φύση, εκτός από σπάνια τοπία και ιδιαίτερες φυσικές ομορφιές, χάρισε στην Ελλάδα και πηγές με σημαντικές θεραπευτικές ιδιότητες. Τα ιαματικά λουτρά αποτελούν μέρος του εθνικού πλούτου της χώρας, ενώ οι θεραπευτικές τους ιδιότητες ήταν γνωστές, ήδη, από τους αρχαίους χρόνους».
Η πηγή της Αφροδίτης
Ο πατέρας της Ιατρικής, Ιπποκράτης, είχε μελετήσει και μιλήσει για τις θεραπευτικές ιδιότητες των νερών και μπορεί να θεωρηθεί ο θεμελιωτής της επιστήμης της υδροθεραπείας. Αναφορές στον ζωογόνο και θεραπευτικό ρόλο του νερού υπάρχουν επίσης άφθονες στη μυθολογία και στις αφηγήσεις των αρχαίων ιστορικών, από τις οποίες μαθαίνουμε ότι ο Ηρακλής συνήθιζε να λούζεται στην πηγή των Θερμοπυλών για να ανακτά τις δυνάμεις του μετά από κάθε άθλο, η Ήβη, η θεά της νεότητας, λουζόταν στα ιαματικά νερά των Πατρών για να διατηρείται νέα και η πηγή της Υπάτης ήταν αφιερωμένη στη θεά Αφροδίτη. Μαρτυρίες για λουτρά εντοπίζονται και στα ομηρικά έπη, ενώ γενικότερα στην αρχαιοελληνική εποχή γνωρίζουμε ότι τα λουτρά χρησιμοποιούνταν για θεραπευτικούς σκοπούς. Το κατεξοχήν ιερό της υδρολατρίας και υδροθεραπείας κατά την προ-ιπποκρατική εποχή υπήρξε το Ασκληπιείο της Επιδαύρου, ενώ λουτήρες και κρήνες για υδροθεραπεία διέθετε και το Ασκληπιείο της Κω. Η παράδοση και πρακτική της ιαματικής ιατρικής και των θεραπευτικών λουτρών κληροδοτήθηκε και συνεχίστηκε από τους Ρωμαίους και τους Βυζαντινούς (από τους οποίους εμπνεύστηκαν τα χαμάμ τους οι Οθωμανοί) και επιβιώνει έως σήμερα.
«Η ιαματική ιατρική αναδείχθηκε ως μια συμπληρωματική θεραπευτική μέθοδος στη θεραπευτική γκάμα της κλασικής ιατρικής. Η θεραπευτική δράση των ιαματικών πηγών οφείλεται στις χημικές ιδιότητες των μεταλλικών στοιχείων και κυρίως των ιχνοστοιχείων που εμπεριέχονται στα ιαματικά νερά υπό μορφή διαλυμένων αλάτων και αερίων», σημειώνει ο κ. Κουσκούκης. «Οι θεραπευτικές δράσεις αφορούν παθήσεις του μυοσκελετικού, του νευρικού, του αναπνευστικού, του καρδιαγγειακού, του αιμοποιητικού, του γαστρεντερικού, του ουρολογικού και του ενδοκρινολογικού συστήματος, καθώς και δερματολογικές, ωτορινολαρυγγολογικές, γυναικολογικές, αλλεργικές και περιοδοντικές παθήσεις», εξηγεί.
Στόχος τα Health Resorts
Στην Ελλάδα υπάρχουν 750 ιαματικές πηγές, εκ των οποίων οι 82 είναι αναγνωρισμένες ως τέτοιες, αλλά μόλις 15 διαθέτουν σήμα λειτουργίας, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του ο πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής. Από τις αναγνωρισμένες ιαματικές πηγές, η πλειονότητα ανήκει σε δήμους, κάποιες στο Δημόσιο και λίγες σε ιδιώτες. «Η Ελλάδα διαθέτει Κέντρα Ιαματικού Τουρισμού (spas), αλλά όχι σύγχρονα Health Resorts, που αναζητούν οι τουρίστες υψηλής εισοδηματικής στάθμης», σημειώνει ο κ. Κουσκούκης. «Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το μεγαλύτερο ποσοστό των πελατών τους να προέρχεται από εσωτερικούς τουρίστες και μόνο ένα 2-3% από το εξωτερικό. Θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις κλίμακας για ουσιαστική βελτίωση υποδομών και εγκαταστάσεων και κυρίως να υπάρξει συνδυασμός του ιαματικού τουρισμού με εναλλακτικές μορφές τουρισμού, ώστε να επιτευχθεί αυτό που διεθνώς ορίζεται ως Health Tourism και ειδικότερα υπηρεσίες MediSpa».
Ο θεραπευτικός τουρισμός παρουσιάζει σημαντικά οικονομικά πλεονεκτήματα και είναι μια μορφή τουρισμού που μπορεί να λειτουργεί σε δωδεκάμηνη βάση. Για να φανούν τα αποτελέσματα μιας ιαματικής θεραπείας, απαιτείται η μακρά παραμονή των ατόμων σε αυτά τα θέρετρα – κατά μέσο όρο τρεις εβδομάδες–, ενώ τα πακέτα διακοπών σε αυτά τα κέντρα συνδυάζονται τις περισσότερες φορές και με άλλες τουριστικές υπηρεσίες αναψυχής, αναζωογόνησης, σπορ, γιατί απευθύνονται όχι μόνο σε ασθενείς, αλλά και στους συνοδούς τους, καθώς και σε άλλους επισκέπτες, συνήθως ανώτερου εισοδηματικού επιπέδου. Γι’ αυτό τα συγκροτήματα αυτά πρέπει να διαθέτουν, εκτός από όλη τη γενική και ειδική υποδομή, και το κατάλληλο περιβάλλον που απαιτείται για τον τουρισμό μακράς παραμονής, όπως πάρκα πρασίνου, κήπους, λίμνες, κλινικές, κέντρα θεραπείας, κατάλληλο εξοπλισμό και ειδικευμένους γιατρούς.
Τζίρος εκατομμυρίων
Πολλές λοιπόν σημαντικές πηγές θα μπορούσαν να εξελιχθούν, από Ιαματικά Κέντρα που είναι σήμερα, σε Θερμαλιστικά Κέντρα Ιαματικής Ιατρικής (Health Resorts) και να συνδυαστούν με εναλλακτικές μορφές τουρισμού που αναπτύσσονται με βάση τις αρχές της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης. Με τον τρόπο αυτό θα δώσουν προστιθέμενη αξία στο τουριστικό προϊόν και θα αναδείξουν τις αντίστοιχες περιοχές ως τόπους προορισμού των απαιτητικών πλέον τουριστών. «Οι γνώστες της τουριστικής αγοράς αναφέρουν ότι τουλάχιστον 150.000 ασφαλισμένοι μπορούν να επισκεφθούν τις ιαματικές πηγές της χώρας μας, με τζίρο ανερχόμενο σε 300 εκατομμύρια ευρώ, δεδομένης της χρηματοδότησης των ταξιδιών των αλλοδαπών από τα ασφαλιστικά τους ταμεία. Περαιτέρω, οι πλέον αισιόδοξοι ομιλούν για τζίρο 1 δισ. ευρώ από την εκμετάλλευση των ιαματικών πηγών», σημειώνει ο κ. Κουσκούκης και τονίζει ότι επιβάλλεται η δημιουργία των κατάλληλων υποδομών παροχής πιστοποιημένων υπηρεσιών υγείας, ευεξίας και αντιγήρανσης, ώστε η Ελλάδα να αποκτήσει κυρίαρχο ρόλο στον τομέα του τουρισμού υγείας και ειδικότερα του ιαματικού τουρισμού.