Πριν από λίγα χρόνια, ο Γουίνι το αρκουδάκι εμφανίστηκε σε ένα επεισόδιο της σειράς Μικρή γιατρός. Όταν στη διάρκεια της ηχογράφησης του επεισοδίου η Κρις Νι άκουσε για πρώτη φορά στα ακουστικά της τη φωνή του ηθοποιού που υποδυόταν τον Γουίνι, άρχισε να κλαίει. Ήταν η ίδια φωνή που θυμόταν από τα παιδικά της χρόνια, και αυτό το σύντομο ταξίδι στον χρόνο τής προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση. «Είναι πολύ ενδεικτικό τού πόσο μπορεί να συνδεθεί με έναν χαρακτήρα ένα παιδί σε μικρή ηλικία. Και είναι επίσης πολύ όμορφο», μου λέει η βραβευμένη με ΕΜΜΥ δημιουργός μερικών από τις πιο επιτυχημένες παιδικές σειρές των τελευταίων χρόνων, από το γραφείο του σπιτιού της στο Λος Άντζελες.
Ξεκίνησε ως σεναριογράφος στο Sesame Street –«ήμουν νέα και δέχτηκα τη δουλειά γιατί μου φάνηκε κουλ, αλλά μετά κατάλαβα ότι ήμουν πολύ καλή στο να γράφω για παιδιά»– και γνώρισε μεγάλη επιτυχία ως δημιουργός της παιδικής σειράς Μικρή γιατρός, με πρωταγωνίστρια ένα επτάχρονο κορίτσι αφροαμερικανικής καταγωγής που θέλει να γίνει παιδίατρος, όπως η μαμά του, και με το μαγικό της στηθοσκόπιο φροντίζει και θεραπεύει χνουδωτά παιχνίδια. Η ιδέα τής ήρθε μια μέρα που ήταν στο ντους. Ο γιος της, που σήμερα είναι 15 χρονών και πια δεν βλέπει τις σειρές της, όπως μου λέει, είχε άσθμα και μπαινόβγαιναν συνεχώς σε νοσοκομεία, κλινικές και ιατρεία.
Η σειρά αγαπήθηκε αμέσως από τα παιδιά – ένα εκατομμύριο παρακολούθησε την πρεμιέρα της και τέσσερα εκατομμύρια το πρώτο επεισόδιο της τέταρτης σεζόν, ενώ μεταξύ των παιδικών σειρών με κεντρικό χαρακτήρα αφροαμερικανικής καταγωγής κατέχει το ρεκόρ σε πωλήσεις προϊόντων εμπνευσμένων από αυτήν, με 500 εκατ. δολάρια. Η τολμηρή επιλογή να είναι ο κεντρικός χαρακτήρας κορίτσι και μάλιστα αφροαμερικανικής καταγωγής επικροτήθηκε ευρέως και έθεσε ένα ισχυρό προηγούμενο στα παιδικά προγράμματα. Σύμφωνα με έρευνες, στα χρόνια που ακολούθησαν, οι παιδικές σειρές με γυναίκες πρωταγωνίστριες έγιναν πολύ περισσότερες, ξεπερνώντας σε αριθμό αυτές με αρσενικούς κεντρικούς ήρωες.
Υπήρξε δε η πρώτη σειρά της Disney για παιδιά προσχολικής ηλικίας που ενέταξε στο καστ ένα διαφυλετικό ομοφυλόφιλο ζευγάρι – η ίδια η Νι έχει δηλώσει λεσβία ήδη από την ηλικία των 18 ετών, τη δεκαετία του 1980. «Είμαι ένας άνθρωπος που γνωρίζει πόσο καταστροφικό είναι να μην έχεις δει ποτέ τον εαυτό σου στην οθόνη σε ρόλο πρωταγωνιστή, γιατί αυτό σε κάνει να πιστεύεις ότι οι ιστορίες σου δεν έχουν την ίδια αξία με των άλλων ανθρώπων», παραδέχεται. Αυτός είναι ο λόγος που πάντα προσπαθεί να διασφαλίσει στις σειρές της «ότι οι κεντρικοί χαρακτήρες μοιάζουν και εκπροσωπούν διάφορα είδη ανθρώπων· είναι κάτι που έχω πάντα στο μυαλό μου. Γι’ αυτό γράφω πάντα για μεγάλες κοινότητες χαρακτήρων, έχω μεγάλο καστ –εξ ου και οι σειρές μου είναι πολύ ακριβές–, ώστε να υπάρχουν διαφορετικοί άνθρωποι με διαφορετικές οπτικές που συνυπάρχουν και νοιάζονται ο ένας για τον άλλο».
Διαφορετικότητα, συμπερίληψη και STEM
Η διαφορετικότητα, η πολυπολιτισμικότητα, η συμπερίληψη, η συμπόνια, η γυναικεία ενδυνάμωση είναι παρούσες στις σειρές της. Για παράδειγμα, η Vampirina είναι ένα βαμπίρ που μετακομίζει με τους γονείς της από την Τρανσιλβανία στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ και πρέπει να προσαρμοστεί, ως ξένη, σε ένα νέο περιβάλλον – μια σειρά με αναφορές στη ζωή των μεταναστών. Η μικρή επιστήμονας Έιντα Τουίστ (Ada Twist, Scientist) βρίσκει επιστημονικές λύσεις σε απλά καθημερινά προβλήματα, λειτουργώντας ως έμπνευση ώστε οι μικρές τηλεθεάτριες να ενδιαφερθούν για τον κόσμο του STEM. Στο πλαίσιο της συμφωνίας για την παραγωγή παιδικού περιεχομένου που συνήψε πριν από δύο χρόνια με το Netflix, εκτός από το Ada Twist, Scientist, η Νι έχει επίσης υπογράψει το We the People, μια σειρά κινούμενων σχεδίων που θίγει πολιτικά ζητήματα –στην παραγωγή και των δύο συμμετέχει το ζεύγος Ομπάμα–, και το Ridley Jones, με πρωταγωνίστρια ένα κορίτσι που γίνεται προστάτιδα των εκθεμάτων ενός μουσείου.
Θεωρεί τις σειρές της εκπαιδευτικές; «Aγαπώ και σέβομαι τον κόσμο των εκπαιδευτικών τηλεοπτικών προγραμμάτων, όμως δεν θεωρώ ότι η δουλειά μου εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία. Οι σειρές μου κινούνται περισσότερο στον χώρο της φιλοκοινωνικής μάθησης. Επίσης, εκτιμώ την αξία της αφήγησης ιστοριών, ότι τα παιδιά μπορούν να ξεκινήσουν ένα ταξίδι βλέποντας έναν χαρακτήρα, ακόμη και αν πρόκειται για ένα χνουδωτό ζωάκι, να κάνει το δικό του συναισθηματικό ταξίδι και με αυτόν τον τρόπο να συνδεθούν μαζί του. Το να βλέπουν κάποιον άλλο να περνάει αυτή τη συναισθηματική διαδικασία είναι σημαντικό. Δεν διδάσκω την αλφαβήτα ούτε μαθηματικά. Εστιάζω στη συναισθηματική ζωή, κάτι που είναι σημαντικό να μάθουν τα παιδιά, αλλά δεν μετράται ποσοτικά όπως το αν ξέρεις την αλφαβήτα».
Πρότυπα, αλλά με ελαττώματα
Οι χαρακτήρες των παιδικών προγραμμάτων της λειτουργούν ως πρότυπα για τα παιδιά. Είναι κάτι που έχει στο μυαλό της όταν τους δημιουργεί; «Αυτό που ελπίζω είναι πως πρόκειται για χαρακτήρες που τα παιδιά θα σκεφτούν ότι θα μπορούσαν να είναι και τα ίδια. Είναι πρότυπα, αλλά έχουν επίσης ελαττώματα και είναι προσιτοί. Πάντα λέω ότι η Μικρή γιατρός είναι μια πετυχημένη σειρά, γιατί κάθε παιδί έχει τη φαντασίωση ότι μιλάει στα χνουδωτά ζωάκια του και στα παιχνίδια του, και αυτά του απαντούν. Αυτός είναι ο λόγος που τα παιδιά βλέπουν τη σειρά, οπότε για μένα είναι πολύ εύκολο μετά να συμπεριλάβω διάφορα άλλα θέματα». Δεν πιστεύει παρ’ όλα αυτά ότι μια παιδική σειρά μπορεί να αλλάξει τον κόσμο – ίσως, από ό,τι καταλαβαίνω, θεωρεί ότι μπορεί να αλλάξει σε κάποιο βαθμό τον κόσμο ενός παιδιού. «Δεν νομίζω ότι μπορεί να κάνει τα πάντα. Διάβασα πρόσφατα ένα άρθρο όπου ο συντάκτης διατύπωνε τον προβληματισμό πως η γενιά που έρχεται τώρα στα πράγματα μεγάλωσε βλέποντας Sesame Street και κατά πόσο αυτή η σειρά επηρέασε θετικά. Πιστεύω ότι είναι υπερβολικό να φανταστεί κανείς ότι μπορεί να πολεμήσει και να εξουδετερώσει όλες τις άλλες δυνάμεις στον κόσμο [σ.σ.: μέσα από μια παιδική σειρά]. Όμως βλέπω ότι έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος σε ό,τι αφορά την ευαισθητοποίηση για εκδιωγμένους ανθρώπους, για ΛΟΑΤΚΙ+ και νομίζω ότι [σ.σ.: μια σειρά] είναι μέρος του παζλ που επεκτείνει την εικόνα του παιδιού για τον κόσμο. Ειδικά από τη στιγμή που, ενώ είμαστε παγκόσμια συνδεδεμένοι, γινόμαστε όλο και πιο στενόμυαλοι». Έπειτα από τριάντα χρόνια που σκαρώνει ιστορίες για παιδιά, είναι πια βέβαιη για το ότι «όλοι θέλουμε να μας δουν και να μας αναγνωρίσουν ως σημαντικό κομμάτι αυτού του κόσμου». Είναι βέβαιη και για κάτι ακόμα: «Οι καλύτεροι γραφιάδες για παιδιά θυμούνται καλά πώς αισθάνονταν όταν ήταν παιδιά. Μου λένε ότι γράφω καλύτερα γιατί έχω έναν γιο και τους απαντάω ότι γράφω καλύτερα γιατί ήμουν παιδί. Χαίρομαι που ο γιος μου είδε τις σειρές μου, αλλά δεν έγραφα γι’ αυτόν και δεν τον παρακολουθούσα για να βάλω αυτά που έκανε στην οθόνη. Θυμόμουν πώς ήταν να είμαι παιδί. Αυτοί είναι οι καλύτεροι συγγραφείς για παιδιά, αυτοί που χρησιμοποιούν τα βιώματα από την παιδική τους ηλικία».
ΙΝFO → Η Κρις Νι θα μιλήσει στο διεθνές φεστιβάλ κινούμενων σχεδίων Animasyros την Παρασκευή 23/09, στις 18.45.