Χθες το πρωί, λίγα λεπτά αφότου άνοιξε η πόρτα του σχολείου, ένα τσούρμο παιδιά μαζεύτηκαν έξω από το κυλικείο της κυρίας Νίκης. Ανυπομονούσαν να της πουν τα νέα του καλοκαιριού: πού πήγαν διακοπές, πόσα παγωτά έφαγαν, πόσες βουτιές έκαναν, πόσους νέους φίλους γνώρισαν. Και εκείνη τα άκουγε όλα με ενδιαφέρον και τα καλωσόρισε σε μια νέα σχολική χρονιά. «Είναι από τις ωραιότερες στιγμές της ζωής στο κυλικείο», ομολογεί. «Τα παιδιά με εμπιστεύονται, μου λένε τα οικογενειακά τους, τις χαρές και τις λύπες τους, σε εμένα έρχονται όταν χρειάζονται κάτι. Ξέρω κάθε παιδάκι τι τρώει, τι δεν πρέπει να φάει, αν κάποιο έχει μια αλλεργία».
Η Νίκη ανέλαβε το κυλικείο τον Σεπτέμβριο του 2019. Ήταν πρόταση μιας φίλης της. «Μου άρεσε ως ιδέα, να είμαι στον ίδιο χώρο με τα παιδιά μου, να εργάζομαι τις ημέρες και τις ώρες που και αυτά είναι στο σχολείο, είναι σημαντικό αυτό για μια μητέρα». Έλαβε μέρος στον πλειοδοτικό διαγωνισμό και σύντομα συνήψε σύμβαση με τον δήμο. «Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα ιδέα για το τι έπρεπε να κάνω. Γι’ αυτό και απευθύνθηκα σε έναν επαγγελματία που ειδικεύεται στο στήσιμο επιχειρήσεων εστίασης και στη συνέχεια αναζήτησα προμηθευτές και ξεκίνησα τα ραντεβού μαζί τους. Προσέλαβα και έναν χημικό τροφίμων, ώστε να με καθοδηγήσει σχετικά με την υγιεινή. Μια πολύ σημαντική απόφαση που πήρα ήταν να αγοράσω τον απαραίτητο εξοπλισμό –καταψύκτη, ψυγείο, φούρνο, θερμοθάλαμο– και όχι να τον μισθώσω, όπως συνηθίζεται. Έκανα αυτή την επιλογή όταν διαπίστωσα πόσο βρόμικα ήταν όλα. Θυμάμαι σκέφτηκα: “Δεν υπάρχει περίπτωση να ψήσω εγώ σε αυτό”. Ξέρετε, ακόμη και η λαδόκολλα επηρεάζει τη γεύση μιας τυρόπιτας, εγώ για παράδειγμα αγοράζω μη τοξική λαδόκολλα και την αλλάζω σε κάθε ψήσιμο. Φανταστείτε να ψήνεται σε έναν φούρνο που έχει βρομιά χρόνων».
ΟΙ ΝΟΣΤΙΜΕΣ ΤΥΡΟΠΙΤΕΣ
Το μότο της είναι «δεν θα πουλήσω σε ένα παιδάκι αυτό που δεν θα ήθελα να φάνε τα δικά μου παιδιά». Γι’ αυτό και δοκιμάζει πρώτα η ίδια όσα πρόκειται να σερβίρει. «Υπάρχουν προμηθευτές που μου προτείνουν σφολιατοειδή σε πολύ χαμηλές τιμές, αλλά τα έχω δοκιμάσει και ξέρω ότι δεν είναι καλής ποιότητας. Αυτά που έχω επιλέξει μου κοστίζουν ακριβότερα, αλλά καθημερινά παίρνω επιβράβευση από τα παιδιά που έρχονται να μου πουν πόσο νόστιμη ήταν η τυρόπιτα που έφαγαν. Είναι αστείο, συναντώ στη γειτονιά παιδιά που έχουν πια πάει στο Γυμνάσιο και μου λένε: “Κυρία Νίκη, πότε θα ξαναφάμε τις τυρόπιτές σου; Να έρθουμε το πρωί πριν από το σχολείο να μας δώσεις μία από τα κάγκελα;”».
Με τέτοιες καθημερινές μικρές χαρές, λέει, ξεχνάει τον πονοκέφαλο των δεκάδων διατάξεων και κανονισμών που διέπουν τη λειτουργία του κυλικείου και ορίζουν από τα γραμμάρια της συσκευασίας νερού που μπορεί να πουλά ως τα γραμμάρια της τυρόπιτας, τα κορεσμένα λιπαρά, την ποσότητα ζάχαρης κ.λπ. Ενδεικτικά: καθημερινά πρέπει να έχει απαραιτήτως στο κυλικείο τυρόπιτα, σπανακόπιτα, τοστ με γαλοπούλα βραστή και τυρί ή σκέτο τυρί, κουλούρι Θεσσαλονίκης, νερό 500 ml, χυμό και ένα είδος καφέ για το προσωπικό του σχολείου. Απαγορεύεται να πουλά είδη με κοτόπουλο ή καπνιστή γαλοπούλα και οτιδήποτε έχει γέμιση σοκολάτας, αλλά μπορεί να πουλά σοκολάτες λίγων γραμμαρίων. Επίσης, λόγω της διατίμησης, που επιβάλλει ανώτατη τιμή διάθεσης στα προϊόντα, υπάρχουν είδη που είναι υποχρεωμένη να πουλά, αλλά είναι ασύμφορα, αν συνυπολογίσει το κόστος για το ψήσιμο, το σακουλάκι κ.λπ., ενώ αναμένει και αυτή τη χρονιά ανατιμήσεις λόγω των αυξήσεων στις τιμές της ενέργειας που έχουν επηρεάσει όλη την αλυσίδα των τροφίμων. «Γενικά το περιθώριο κέρδους, ειδικά σε κυλικείο Δημοτικού, όπου είναι λίγα τα παιδιά που ψωνίζουν, είναι μικρό, πόσω μάλλον αν θέλει κανείς, όπως θα έπρεπε, να έχει προϊόντα καλής ποιότητας».
Δεν διαφωνεί με τους κανονισμούς, θεωρεί ωστόσο ότι δημιουργούν περιπλοκές χωρίς να διαχειρίζονται αποτελεσματικά το θέμα της σωστής διατροφής των παιδιών – επίσης, δεν εφαρμόζονται από όλους. «Εγώ ελέγχομαι, και σωστά, αλλά τα παιδιά φέρνουν μαζί κολατσιό από το σπίτι γεμάτο ζάχαρη ή ψωνίζουν μέσα από τα κάγκελα από το μίνι μάρκετ που άνοιξε απέναντι από το σχολείο».
ΜΠΑΓΚΕΤΙΝΙΑ ΜΕ ΤΑΧΙΝΙ
Η ίδια προσπάθησε, σε συνεργασία με το σχολείο και τον σύλλογο γονέων, να οργανώσει σεμινάρια για την αξία της μεσογειακής διατροφής. «Δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον», λέει με παράπονο. Έκανε έρευνα και προσπάθησε να εντάξει βιολογικά προϊόντα στις επιλογές του κυλικείου, σνακ χωρίς γλουτένη, χωρίς λακτόζη, βιολογικούς χυμούς από παραγωγούς στη Βόρεια Ελλάδα, αλλά δυστυχώς δεν άρεσαν στα παιδιά. Δεν τα παρατάει όμως. Ψήνει τα δικά της μάφιν με αγνά υλικά, ετοιμάζει φρουτοσαλάτες –«και ας καταλήγω πολλές φορές απλώς να τις μοιράζω μετά στη γειτονιά»–, βράζει βιολογικά αυγά, σερβίρει μπαγκετίνια με ταχίνι ή με μέλι, κουλούρι Θεσσαλονίκης ολικής, σμούθι, αραβικές πίτες, κρέπες και στα ράφια της έχει μαύρη σοκολάτα. «Τα εκπαιδεύω σιγά σιγά τα παιδιά μόνη μου», λέει, «και συνηθίζουν και σε αυτές τις γεύσεις».
Γι’ αυτό και ξυπνά καθημερινά αχάραγα, για να είναι στο σχολείο πολύ πριν χτυπήσει το κουδούνι, ώστε μόλις ανοίξει η πόρτα να υποδεχτούν τα παιδιά όμορφες μυρωδιές και στο πρώτο διάλειμμα, εκεί γύρω στις 9.30 π.μ., να βρουν φρέσκα καλούδια στα ράφια και στον θερμοθάλαμο του κυλικείου. Με την ίδια φροντίδα ετοιμάζει συχνά και κάτι για το μεσημεριανό όσων παιδιών μένουν ολοήμερο. Φεύγει γύρω στις 3 μ.μ., αφού έχει καθαρίσει εξονυχιστικά τα πάντα, και το υπόλοιπο της ημέρας ασχολείται με παραγγελίες, ψώνια και προετοιμασία για την επομένη.
Θα επιθυμούσε, είναι η αλήθεια, περισσότερη στήριξη από τους εκπαιδευτικούς, αλλά είναι ελάχιστοι, ομολογεί, αυτοί που είτε στηρίζουν το κυλικείο με αγορές είτε ανταποκρίνονται στην προσπάθεια που κάνει ενθαρρύνοντας τα παιδιά να αναπτύξουν σωστές διατροφικές συνήθειες.
Η συνεργασία με τους γονείς θα ήταν επίσης ευπρόσδεκτη, καταλαβαίνω από όσα λέει. Η «κυρία του κυλικείου», παρότι λειτουργεί στο σχολείο περίπου σαν μαμά, είναι μάλλον αόρατη στα μάτια πολλών γονιών. Είναι αυτοί που, παρότι γνωρίζουν ότι το παιδί τους τρώει από το κυλικείο, δεν θα φροντίσουν ποτέ να εξοφλήσουν τον λογαριασμό. Είναι άλλοι που θεωρούν λανθασμένα ότι πληρώνεται από τον δήμο.
Θα ήθελε τα κυλικεία να στηρίζονταν περισσότερο από τη σχολική κοινότητα, το επαναλαμβάνει συχνά στη διάρκεια της συνομιλίας μας. «Η ύπαρξη ενός κυλικείου είναι σημαντική, όχι μόνο για τη διατροφή, αλλά και για την κοινωνικοποίηση των παιδιών. Μαθαίνουν πώς να σταθούν σε μια ουρά και να περιμένουν τη σειρά τους, πώς να σέβονται τον συμμαθητή τους που περιμένει, πώς να παραγγέλνουν, να πληρώνουν, να παίρνουν ρέστα – συχνά το κάνουμε αυτό σαν παιχνίδι, μια εξάσκηση ώστε να υπολογίζουν μόνα τους τα ρέστα. Υπάρχουν παιδιά που έρχονται μερικές φορές χωρίς κολατσιό, επειδή το ξέχασαν ή δεν πρόλαβαν οι γονείς να ετοιμάσουν, ή σε κάποια πέφτει στο διάλειμμα. Αν δεν υπήρχε το κυλικείο, θα έμεναν νηστικά. Εγώ δεν θα αφήσω ποτέ ένα παιδάκι πεινασμένο».