Παραμονή Πρωτοχρονιάς στην Ιαπωνία. Τα απογευματινά δελτία ειδήσεων στην Ελλάδα προβάλλουν βίντεο από την αλλαγή της χρονιάς στη «Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου», με πλάνα από το αυτοκρατορικό παλάτι, τους ουρανοξύστες στο Σιντζούκου και τα πυροτεχνήματα που σκάνε στον ουρανό του Τόκιο. Ωστόσο, το τελευταίο διήμερο του 2022 μια μερίδα Ιαπώνων, κάποιες δεκάδες χιλιάδες, αδιαφορούν για την αλλαγή της χρονιάς. Στρέφουν την προσοχή τους σε ένα από τα τεχνητά νησιά του κόλπου του Τόκιο, στο κτίριο του Big Sight, το εκθεσιακό κέντρο της πόλης που φιλοξενεί την 101η διοργάνωση της Comiket.
Ο λόγος στην Ανδρονίκη Χριστοδούλου, Ελληνίδα φωτογράφο από τη Θεσσαλονίκη, η οποία τα τελευταία δεκαοκτώ χρόνια ζει και εργάζεται στο Τόκιο και επισκέφτηκε την Comiket. «Είναι το μεγαλύτερο φεστιβάλ στον κόσμο, στο οποίο συμμετέχουν ανεξάρτητοι δημιουργοί dojinshi, και διεξάγεται δύο φορές τον χρόνο: ένα διήμερο τον Αύγουστο και ένα διήμερο τον Δεκέμβριο». Εξηγεί πως ο όρος dojinshi αφορά τους ανεξάρτητους δημιουργούς μάνγκα. «Δημιουργούν τους δικούς τους χαρακτήρες ή παίρνουν άλλους από υπάρχοντα μάνγκα και τους τοποθετούν σε ιστορίες της φαντασίας τους».
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που εκδίδουν οι εθελοντές πίσω από τη διοργάνωση, στο τελευταίο Comiket πριν από την πανδημία, 750.000 επισκέπτες πέρασαν τις πύλες του Tokyo Big Sight, ενώ συμμετείχαν 32.000 δημιουργοί (στην Ιαπωνία αποκαλούνται «κύκλοι»). Οι διοργανωτές της πρώτης Comiket το 1975 δεν είμαι σίγουρος αν θα ονειρεύονταν ποτέ πως τα επτακόσια άτομα που την επισκέφθηκαν θα πολλαπλασιάζονται επί χίλια. Συγκριτικά με το τετραήμερο Comic Con του Σαν Ντιέγκο, γνωστό για τον χολιγουντιανό χαρακτήρα, το BBC αναφέρει πως συγκέντρωσε πάνω από εκατό χιλιάδες.
Τι έγινε όμως φέτος στο Τόκιο; Λόγω των μέτρων προστασίας για την πανδημία, οι Αρχές επέτρεψαν την είσοδο σε 90.000 επισκέπτες την ημέρα και σε 20.000 ανεξάρτητους «κύκλους». «Υπήρχε ένα χάος. Όλοι φορούσαν μάσκα –γενικά, στην Ιαπωνία το περίεργο είναι να δεις κάποιον που δεν τη φοράει– και εφάρμοσαν ρυθμίσεις στις κυλιόμενες σκάλες που κατέληγαν στους χώρους του φεστιβάλ, απαγορεύοντας τις προσπεράσεις. Μέσα στον χώρο του φεστιβάλ έπρεπε να σέβεσαι όλους τους κανόνες που είχαν θεσπίσει», αναφέρει η Ανδρονίκη.
Ουσιαστικά, το φεστιβάλ χωρίζεται σε δύο μέρη: στις πωλήσεις των μάνγκα και στο costume play. Στο cosplay, φαν αποτυπώνουν όσο πιο πιστά τις λεπτομέρειες των αγαπημένων τους ηρώων που πρωταγωνιστούν κυρίως σε βιντεοπαιχνίδια και ύστερα σε μάνγκα, φορώντας τα κουστούμια και τον εξοπλισμό που προμηθεύονται από ειδικά καταστήματα στις γειτονιές της Ακιχαμπάρα και του Ικεμπουκούρο. Φέτος συμμετείχαν 5.323 cosplayers, στην πλειονότητά τους γυναίκες. «Υπάρχει μια τεράστια ταράτσα, στην οποία οι cosplayers ποζάρουν στους φωτογράφους που περιμένουν τη σειρά τους». Όσο για τα μάνγκα, μέσα στις σελίδες τους βρίσκεται η ψυχή του Comiket και ο σύγχρονος πολιτισμός της Ιαπωνίας.
O κόσμος της σοφίας των μάνγκα
Είναι δύσκολο να ορίσεις ακριβώς τι είναι μάνγκα μέσα σε λίγες λέξεις, είναι όμως εύκολο να χαθείς μέσα σε πολύπλοκους όρους, υποκατηγορίες και θεματικές. Οι καθαρές γραμμές του μελανιού που βασίζονται στην ιαπωνική καλλιγραφία, η αποτύπωση των συναισθημάτων των ηρώων που φαίνεται υπερβολική, οι καλοχτισμένες και περίπλοκα έξυπνες ιστορίες με τα μηνύματά τους για την πολιτική, τη ζωή, τις σχέσεις και τη φιλοσοφία, και τα απότομα τέλη των εκάστοτε τόμων που ωθούν τους αναγνώστες να αγοράσουν το αμέσως επόμενο βιβλίο, είναι τα βασικά συστατικά μιας συνταγής που συνιστά ένα από τα εξαγώγιμα πολιτιστικά προϊόντα της Ιαπωνίας που μεταφράζεται σε αξία δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Naruto, One Piece, Dragon Ball, Demon Slayer, Hunter x Hunter, Fullmetal Alchemist, Golgo 13, Death Note, Bleach είναι μόνο μερικοί από τους δεκάδες χιλιάδες τίτλους μάνγκα που έχουν κυκλοφορήσει στην Ιαπωνία και σε όλο τον κόσμο.
Ίσως αναγνωρίζετε μερικούς, γιατί τους πετύχατε ως άνιμε σε μορφή τηλεοπτικής σειράς κάπου στο ίντερνετ, τους ακούσατε σε συζητήσεις με άτομα που τους γνωστοποίησαν στην Ελλάδα ή τους είδατε στα ράφια μεγάλων αλυσίδων βιβλιοπωλείων που φιλοξενούν εκδόσεις μεταφρασμένες στα αγγλικά.
Οι ρίζες των μάνγκα εντοπίζονται σε σκόρπια σκίτσα του 12ου και του 13ου αιώνα και στην περίοδο Έντο (1603-1868), αλλά το γεγονός που έφερε στην επιφάνεια αυτές τις τεχνικές ήταν ο ερχομός του Μίκυ Μάους στην Ιαπωνία. Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στη διάρκεια της αμερικανικής κατοχής στη χώρα, τα έργα της Ντίσνεϊ έδειξαν τον δρόμο για τη μορφή των μάνγκα όπως κυκλοφορούν σήμερα. Τα σχέδια μιας ομάδας νεαρών Ιαπώνων καλλιτεχνών επηρεάστηκαν από την Ντίσνεϊ και τις παραδοσιακές πρακτικές των περασμένων αιώνων και βρήκαν χώρο σε εφημερίδες και περιοδικά, όπου δημοσιεύονταν σε συνέχειες.
Ο πιο γνωστός εκτός συνόρων Ιάπωνας καλλιτέχνης ονομάζεται Τεζούκα Οσάμου. Αναζητώντας το όνομά του, θα βρείτε τους χαρακτηρισμούς «πατέρας/θεός των μάνγκα» και «ο Ιάπωνας Γουόλτ Ντίσνεϊ». Οι τίτλοι που του έχουν δοθεί είναι βάσιμοι. Στα μάνγκα του αντικατόπτριζε κινηματογραφικές πρακτικές που έβλεπε σε χολιγουντιανές ταινίες, αναπροσάρμοζε το αφηγηματικό στιλ παρατηρώντας την κοινωνική κατάσταση της χώρας, καθώς και τα μάτια του Μίκυ Μάους, για να δημιουργήσει τον Astro Boy (Mighty Atom στην Ιαπωνία), ήρωα-σύμβολο της ιαπωνικής ποπ κουλτούρας. Μαζί με τον Ματσίκο Χασεγκάουα, έδειξαν τον δρόμο για τα μάνγκα που απευθύνονται σε αγόρια (shunen) και κορίτσια (shοujo).
Εντός Ιαπωνίας, η Ανδρονίκη μοιράζεται κάτι ενδιαφέρον που παρατήρησε πριν από αρκετά χρόνια στο μετρό του Τόκιο. Θυμάται την εικόνα ενός βαγονιού στο οποίο οι επιβάτες του διαβάζουν μόνο μάνγκα. Κάποιοι από αυτούς ξεφυλλίζουν τις σελίδες ενός πολυσέλιδου περιοδικού μάνγκα, το οποίο αφήνουν στον χώρο πάνω από τα καθίσματα, μόλις αποβιβάζονται σε έναν σταθμό. Οι νέοι επιβάτες το εντοπίζουν και το διαβάζουν μέχρι να φτάσουν στον δικό τους σταθμό. «Αυτό βέβαια δεν συμβαίνει πια, τώρα όλα είναι ψηφιακά». Ωστόσο, σημειώνει κάτι σημαντικό. «Τα μάνγκα έχουν συντελέσει στην ύπαρξη ενός είδους οπτικής επικοινωνίας που είναι αποτελεσματική στη μετάδοση πληροφοριών και οδηγιών. Εδώ είναι πολύ διαδεδομένο το να λες ιστορίες και να εξηγείς πράγματα μέσα από τις εικόνες». Όπως διαδεδομένο και επίσης δημοφιλές χάρη στα μάνγκα είναι το να αποτελεί κανείς μέρος της κουλτούρας otaku, η οποία «ευθύνεται» μερικώς για τα πλήθη κόσμου που τα τελευταία είκοσι χρόνια συρρέουν μαζικά στο Comiket.
Τα πολλά πρόσωπα των otaku
Το 1989 αναπαράγονται στα ιαπωνικά μέσα πλάνα από το δωμάτιο του 26χρονου Μιγιαζάκι Τσουτόμου με τις 5.000 βιντεοκασέτες. Έχουν περάσει λίγες ώρες από τη σύλληψή του με την κατηγορία της κακοποίησης και της δολοφονίας τεσσάρων κοριτσιών.
Οι δημοσιογράφοι τον αποκαλούν ήδη otaku. O όρος αυτός συνδεόταν με τον εγκλεισμό σε τέσσερις τοίχους, την έλλειψη κοινωνικών επαφών και την αποτυχία προσαρμογής στο σχολείο και στα «κουτιά» της κοινωνίας, όπως γράφει ο αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Σενσού στο Τόκιο, Πάτρικ Γκάλμπρειθ, στο βιβλίο Otaku Spaces (2012, με φωτογραφίες της Ανδρονίκης Χριστοδούλου). Ωστόσο κάτι αρχίζει να αλλάζει στα ’90s, με επίκεντρο την περιοχή της Ακιχαμπάρα.
Μία από τις πρώτες εμφανίσεις του όρου otaku εντοπίστηκε το 1983, στις σελίδες ενός δημοφιλούς ερωτικού περιοδικού μάνγκα. Η χρήση του προσδιόριζε εφήβους, συχνά αντικοινωνικούς και σεξουαλικά καταπιεσμένους, που ενδιαφέρονταν για συγκεκριμένα είδη μάνγκα και dojinshi και εξαρτήματα εικονικής πραγματικότητας, όπως άνιμε, υπολογιστές και βιντεοπαιχνίδια, τα οποία έβρισκαν στη «Μέκκα» των ηλεκτρονικών ειδών στο Τόκιο, την περιοχή της Ακιχαμπάρα. Πολλοί από αυτούς τους εφήβους έδιναν ραντεβού σε εκείνη την περιοχή, όπου αγόραζαν τα βιντεογκέιμς και άρχισαν να νιώθουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για τα χόμπι τους. Το 1995, όμως, η επιτυχία του τηλεοπτικού άνιμε Neon Genesis Evangelion προκάλεσε έκρηξη ως προς τη ζήτηση φιγουρών με χαρακτήρες άνιμε. Πολλά καταστήματα με είδη άνιμε και μάνγκα άνοιξαν στην Ακιχαμπάρα, οι otaku συνέρρεαν στα μαγαζιά γύρω από την οδό Τσουό, η φυσιογνωμία της περιοχής άρχισε να αλλάζει, με ήρωες από άνιμε και νέον να κοσμούν τις προσόψεις των κτιρίων.
«Στην Ιαπωνία υπάρχει η πεποίθηση πως, ακολουθώντας μια συγκεκριμένη πορεία στη σχολική ζωή, υποθετικά αρκεί για να πετύχεις τον προορισμό στη ζωή σου», αναφέρει η Ανδρονίκη. Συνήθως ο όρος otaku αφορούσε τα nerds και τα άτομα που δεν ακολουθούσαν το προκαθορισμένο από την κοινωνία μονοπάτι. Ωστόσο, η Ακιχαμπάρα, στην οποία οι otaku συχνάζουν σε maid cafés, όπου κοπέλες ντυμένες με στολές υπηρέτριας σερβίρουν με μια χαριτωμένη συμπεριφορά που θα έκανε τον Γουίνι να μοιάζει σαν το πιο μονόχνοτο αρκούδι του κόσμου, αποτέλεσε έναν συμβολικό χαρακτήρα για την κουλτούρα τους. Οι otaku σταμάτησαν να θεωρούνται αντικοινωνικοί παρίες, αλλά μια υποκουλτούρα που αποτελείται από χομπίστες που εργάζονται κανονικά, περιβάλλονται από αντικείμενα, διαβάσματα και καλλιτεχνικά προϊόντα και παρακινούνται να επενδύσουν χρηματικά σε αυτό με σύνεση και αυτοσυγκράτηση.
Μία από τις πρώτες εμφανίσεις του όρου otaku εντοπίστηκε το 1983, στις σελίδες ενός δημοφιλούς περιοδικού μάνγκα. Μετά το Όσκαρ καλύτερου animation το 2003 για το Spirited Away, το οποίο κρατάει ακόμα το ρεκόρ της μοναδικής μη αγγλικής ταινίας κινούμενων σχεδίων που δημιουργήθηκε με παραδοσιακές πρακτικές, ο Χαγιάο Μιγιάζακι θεωρείται ένας επιτυχημένος otaku στο Χόλιγουντ, καθώς ακολουθεί τις δικές του πρακτικές στον χώρο του animation. Σε δήλωσή της στο Forbes Women το 2020, η παρουσιάστρια Μαρί Κοντό, με τις γνωστές μεθόδους οικιακής τάξης στο Netflix, πιστεύει πως «το να είμαι otaku […] ήταν κάτι που σίγουρα συνέβαλε στην επιτυχία μου».
Υπάρχει πολιτική ορθότητα;
Βρίσκει κανείς λογιών λογιών otaku nerds απ’ όλα τα φύλα. Υπάρχουν οι otaku που λατρεύουν τα άνιμε και τα βιντειγκέιμς, που συλλέγουν σπάνια DVD και βιβλία, που τα βλέπουν και τα διαβάζουν (αυτή η ειδοποιός διαφορά τούς ξεχωρίζει από τους συλλέκτες αντικειμένων), που απομνημονεύουν δρομολόγια τρένων. Υπάρχουν εκείνοι που στολίζουν τα αυτοκίνητά τους με τους αγαπημένους τους ήρωες και τα επιδεικνύουν τις ημέρες αργίας στους δρόμους της Ακιχαμπάρα. Αποτελούν τρανά παραδείγματα moe, μιας λέξης της αργκό των otaku που συγκαταλέγει τη στοργή, τη λατρεία, την αφοσίωση και τον ενθουσιασμό απέναντι σε οποιονδήποτε χαρακτήρα. Είναι οι otaku που φτιάχνουν τσάντες και αξεσουάρ με άνιμε, που φορούν το πρόσωπο ενός ήρωα και βγάζουν φωτογραφίες σε διάφορα μέρη του Τόκιο και τα πουλάνε σε μορφή picture books στο Comiket. Υπάρχουν και οι otaku που διαθέτουν νεανικές φιγούρες με ερωτικό χαρακτήρα, τις οποίες διαβάζουν σε μάνγκα και τις βλέπουν να φιγουράρουν στα κτίρια της Ακιχαμπάρα.
Οι ερωτικές διαστάσεις στον χώρο των μάνγκα είναι παραπάνω από εμφανείς. Η πιο γνωστή απ’ όλες είναι η πορνογραφική, που ακούει στο όνομα hentai. Μια λιγότερο διαδεδομένη αποτελούν τα BL, ένα είδος που εξιστορεί και απεικονίζει γκέι σχέσεις που πλάθουν στη φαντασία τους γυναίκες δημιουργοί και απευθύνονται σε γυναικείο κοινό. Παρ’ όλα αυτά, η θέα τέτοιων φιγουρών σε δημόσιο χώρο μιας ευρωπαϊκής πόλης θα προκαλούσε απρόσκοπτη αντιπαράθεση, με επίκεντρο τα όρια της πολιτικής ορθότητας. Στην Ιαπωνία θα συνέβαινε το ίδιο; Η Ανδρονίκη γελάει. «Το πρωί μπορεί να δουλεύεις στο γραφείο. Το βράδυ μπορεί να βρίσκεσαι σε ένα ερωτικό μπουντρούμι. Αρκεί αυτά τα δύο να μην μπλέκονται μεταξύ τους. Η ηθική δεν έχει τη χριστιανική έννοια, αλλά ορίζεται από το γκρουπ του συστήματος στο οποίο ανήκεις. Η Ιαπωνία είναι μια συντηρητική κοινωνία, με πολλές δυνατότητες φυγής.
Ωστόσο, θεωρώ πως η πολιτική ορθότητα είναι κάτι ξένο για τους Ιάπωνες. Πρέπει να επιβληθεί από εξωτερικούς παράγοντες, για να καταλάβουν πως στον υπόλοιπο κόσμο κάτι τέτοιο ακούγεται αρνητικά», εξηγεί και χρησιμοποιεί το παράδειγμα του σεξιστικού σχολίου του Γιοσίρο Μόρι, προέδρου της οργανωτικής επιτροπής των Ολυμπιακών Αγώνων του 2020, ο οποίος παραιτήθηκε εν μια νυκτί από τις πιέσεις των ξένων δημοσιογράφων και της ΔΟΕ, κάτι που δεν θα είχε συμβεί αν οι δηλώσεις του είχαν ακουστεί μόνο εντός των συνόρων.
Ραντεβού στο Ικεμπουκούρο
Η ιαπωνική κυβέρνηση έχει ήδη οικειοποιηθεί τον όρο otaku σε πολιτικό και διεθνές επίπεδο και τα σύννεφα γύρω από τον όρο αυτόν φαίνεται πως έχουν διαλυθεί οριστικά. Σιγά σιγά και τα έμφυλα στερεότυπα αρχίζουν να σπάνε γύρω από τις γειτονιές όπου συχνάζουν οι otaku. Ο Πάτρικ Γκάλμπρεϊθ παρατηρεί μια μετατόπιση του ενδιαφέροντος από την Ακιχαμπάρα προς τη συνοικία του Ικεμπουκούρο, η οποία παίρνει τα ηνία της πρώτης. Το Ικεμπουκούρο ξεκίνησε να αποκτά έναν otaku χαρακτήρα, χάρη στις otaku που βρήκαν εκεί την αγορά και τα butler cafés που έψαχναν στην ανδροκρατούμενη Ακιχαμπάρα. Σήμερα το Ικεμπουκούρο έχει συνδεθεί με το γυναίκειο otaku, καθώς και με βιβλιοπωλεία με BL εκδόσεις, το πολυκατάστημα animate, το οποίο σε λίγους μήνες θα γίνει το μεγαλύτερο στον κόσμο πάνω σε θεματολογία άνιμε, και το μουσείο Tokiwaso, μια ρεπλίκα των διαμερισμάτων όπου έμενε μια ομάδα καλλιτεχνών μάνγκα, όπως ο Τεζούκα Οσάμου. Ο Πάτρικ Γκάλμπρεϊθ αναφέρει πως απέκτησαν τουριστική διάσταση με τις ευλογίες των τοπικών παραγόντων που θέλουν να εκμεταλλευτούν οικονομικά την περιοχή.
Βρισκόμαστε ακριβώς στις δύο χιλιάδες λέξεις. Μικρός αριθμός για να εξηγήσει και να αποτυπώσει πλήρως τους λόγους που το Comiket αποτελεί το μεγαλύτερο convention του κόσμου. Ακόμα μικρότερος για να βυθιστεί βαθιά στην ιαπωνική τέχνη που ονομάζεται μάνγκα και στην κουλτούρα των otaku, η οποία στην Ελλάδα θα αποτελούσε την αφορμή για πλάκες και κοροϊδία. Παρ’ όλα αυτά, ίσως να είναι αρκετές για να ανοίξουν μια μικρή χαραμάδα σε έναν πολιτισμό που φαίνεται ξένος, μακρινός, ασυνήθιστος και εξωτικός, αλλά δεν μπορεί να συγκριθεί με κανέναν άλλο στον υπόλοιπο κόσμο. Εξαιρετικά αξιοπερίεργο.
Πάθος για τα μάνγκα
→ Κλειώ, 11 ετών
«Άρχισα να βλέπω άνιμε και να διαβάζω μάνγκα πριν από δύο χρόνια. Πριν απ’ αυτό διάβαζα βιβλία, αλλά από τότε που άρχισα να διαβάζω μάνγκα, δεν διαβάζω πλέον άλλα πράγματα. Έχω μια μεγάλη συλλογή, 24 κόμικς νομίζω, και μου άρεσε που έπρεπε να τα διαβάζω από τα δεξιά προς τα αριστερά. Συνήθισα τόσο πολύ, που τώρα έχω ξεχάσει πώς είναι να διαβάζεις ελληνικά βιβλία. Υπήρχε μια περίοδος που αγόραζα μάνγκα κάθε Σαββατοκύριακο, τώρα έχω χαλαρώσει κάπως. Τα αγαπημένα μου είναι το Bungo Stray Dogs, το Demon Slayer και το The Promised Neverland. O αγαπημένος μου χαρακτήρας είναι ο Chuuya Nakahara από το Bungo Stray Dogs, γιατί πιστεύω ότι έχουμε την ίδια προσωπικότητα. Είναι ένας τύπος που δουλεύει στη Μαφία μαζί με έναν φίλο του και είναι κάπως συνεταίροι στο έγκλημα, και κάποια στιγμή ο φίλος του τον προδίδει και πιάνει δουλειά σε μια υπηρεσία που είναι κατά της Μαφίας. Νιώθω ότι μοιάζουμε, γιατί, ακόμη κι αν δεν μου φαίνεται, έχω πολλά νεύρα όπως αυτός και δεν έχω καθόλου υπομονή – όπως αυτός. Βέβαια εκείνος έχει και πολλή αυτοπεποίθηση, που εγώ δεν έχω σε αυτόν τον βαθμό. Θα ήθελα να έχω παραπάνω.
»Έχω φίλους που ασχολούνται με τα άνιμε, αλλά δεν ανήκω σε κάποιο κλαμπ. Έχω δύο αφίσες στη μαμά μου και δύο στον μπαμπά μου. Οι γονείς μου δεν έχουν πρόβλημα με το πάθος μου για τα μάνγκα και τα άνιμε, μάλιστα με τη μαμά μου είδαμε μαζί μια σειρά. Στο Netflix έχει πάρα πολύ περιεχόμενο και είναι ανάλογα με τις ηλικίες. Αυτά που είναι άνω των 7 είναι για πιο μικρά παιδιά, αλλά έχει κι άλλα που είναι για άνω των 16. Μια φορά είχα δει ένα τέτοιο, που ήταν πιο βίαιο – δεν έχω δει ποτέ εφιάλτη πάντως.
»Άρχισα ιαπωνικά πριν από έναν χρόνο, γιατί η γλώσσα ηχούσε ωραία, τη βρίσκω πολύ όμορφη και φυσικά έπαιξε ρόλο και το ότι ασχολούμουν με τα άνιμε και τα μάνγκα. Πήρα πολύ χρόνο για να μάθω την αλφάβητο, γιατί έχει 48 γράμματα, οπότε είναι και πιο δύσκολο να μάθεις τη γραφή τους. Πλέον μπορώ να γράψω λίγο και σιγά σιγά θα τα καταφέρω καλύτερα».
ΒΑΛΙΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Ποιος διαβάζει μάνγκα στην Eλλάδα;
θυμάμαι τον Δημήτρη Κανελλίδη στο Λύκειο, να διαβάζει μάνγκα στο κινητό του. «Μπαίνεις σε συγκεκριμένα σάιτ, όπου μπορείς να τα διαβάσεις απευθείας». Η παραδοσιακή ανάγνωση των μάνγκα στην Ελλάδα (και όχι μόνο) γίνεται ψηφιακά. «Πριν από μία εικοσαετία, τα λαμβάναμε πειρατικά. Όσοι είχαν την οικονομική δυνατότητα προμηθεύονταν τις αμερικανικές εκδόσεις των βιβλίων», λέει η δημοσιογράφος Μυρτώ Τσελέντη, η οποία ασχολείται ακαδημαϊκά με τις εκδόσεις μάνγκα, ενώ τώρα επιμελείται δύο βιβλία που θα κυκλοφορήσουν από τις εκδόσεις Jemma Press. «Είναι δύσκολο», παραδέχεται. «Υπάρχουν διάφορες γλωσσικές και στιλιστικές εμπλοκές, γιατί στα ιαπωνικά η διάταξη των ιδεογραμμάτων είναι κάθετη και εμείς δεν πρέπει να παρέμβουμε στο νόημα». Είκοσι χρόνια μετά την ενασχόλησή της με τα μάνγκα, τι παρατηρεί στην Ελλάδα; «Η αγορά αναπτύσσεται ασταμάτητα, το ρεύμα πωλήσεων είναι διαρκώς αυξανόμενο από το 2016». Υπάρχουν καταστήματα στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη που επικεντρώνονται στα μάνγκα, αλλά δεν αποτελούν στέκια. «Γενικότερα, δεν υπάρχουν στέκια συνάντησης. Τα αθηναϊκά conventions (ComicDom Con και AthensCon) συγκεντρώνουν όσους παρακολουθούν άνιμε και ενδιαφέρονται για cosplay», διηγείται και αναφέρει τη σποραδική λειτουργία του Manga Café στο Κουκάκι. Αλλά από πού ξεκινάει αυτό το ενδιαφέρον; Σύμφωνα με τον Θανάση Πέτρου, δημιουργό κόμικς και καθηγητή στο κολέγιο AKTO, «το στοιχείο που σαγηνεύει τους νέους είναι τα εξαιρετικά πολύπλοκα σενάρια. Τους γοητεύει η έλλειψη κολλήματος στους Ιάπωνες συγγραφείς. Δηλαδή, μπορεί να ενώσουν τις ιαπωνικές παραδόσεις με την ελληνική μυθολογία σε έναν κυβερνοχώρο».