Ζώντας μια περιπετειώδη εμπειρία στην Αλάσκα, όπου γλίτωσε τελευταία στιγμή από ένα κοπάδι καριμπού, ο συγγραφέας και λέκτορας στο πανεπιστήμιο UNLV Μάικλ Ίστερ συνειδητοποίησε ότι η αδρεναλίνη η οποία ελευθερώθηκε δεν ήταν κάτι που θα ήθελε να βιώνει μόνο στις διακοπές του. Γυρνώντας από την άγρια φύση, ήταν αποφασισμένος να ενσωματώσει την ίδια διάθεση για ζωή στην καθημερινότητά του. Στράφηκε λοιπόν στην επιστήμη, και πιο συγκεκριμένα στην έρευνα μιας νευροεπιστήμονα, της Ρέιτσελ Χόπμαν.
Έχετε ακούσει ποτέ για την πυραμίδα της φύσης; Μοιάζει με την τροφική πυραμίδα, μόνο που αντί να μας συμβουλεύει το πόσα λαχανικά και πόσο κρέας πρέπει να καταναλώσουμε, κάνει πιο συγκεκριμένο τον χρόνο που πρέπει να περνάμε στη φύση για να μειώσουμε το στρες και να είμαστε πιο υγιείς. Ιδού, λοιπόν, η πυραμίδα του 20-5-3.
20 λεπτά
Μόλις 20 λεπτά στη φύση αρκούν για να βελτιώσουμε την ψυχική μας υγεία. Δεν εννοούμε να πάμε στον βοτανικό κήπο ή σε κάποια ζούγκλα – και το πάρκο στη γωνία δίπλα στη δουλειά, θα μας ωφελήσει, αρκεί να το κάνουμε σωστά. Τι σημαίνει αυτό; Το κινητό μας να είναι καλά φυλαγμένο στην τσάντα μας και να μην ακούμε τις ειδοποιήσεις ούτε να απαντάμε στο πολύ επείγον μέιλ του προϊστάμενού μας, για τα επόμενα είκοσι λεπτά. Αυτή η στιγμή είναι η ανάπαυλα μας.
Και για να μας το κάνει πιο εύκολο, η Ρέιτσελ Χόπμαν συμβουλεύει αυτή η άσκηση να πραγματοποιείται όχι κάθε μέρα, αλλά μόλις τρεις φορές την εβδομάδα. Πόσο δύσκολο μπορεί να είναι; Στη φύση, το μυαλό μας κάνει ένα απολύτως απαραίτητο διάλειμμα, σύμφωνα με την επιστήμονα. Το περιγράφει ως ένα είδους διαλογισμού -χωρίς να είναι διαλογισμός- που επανορθώνει τις συνάψεις του μυαλού μας και επιτρέπει να κάνουμε μια επανεκκίνηση στη σκέψη, την πληροφορία και την εκτέλεση καθηκόντων. Αν το να καθόμαστε σε ένα παγκάκι και να επικεντρωνόμαστε στις αναπνοές μας δε μας προσελκύει, τότε ακόμη κι ένας περίπατος σε ένα δρόμο με δέντρα μπορεί να φέρει την αλλαγή.
Άλλωστε, όπως λέει ο ερευνητής Μάθιου Γουάιτ που δημιούργησε τον όρο Nature Deficit Disorder (Πάθηση Έλλειψης Φύσης) ενώ το 2005 υπήρχαν μόλις 60 έρευνες στον κόσμο σχετικά με τα οφέλη της φύσης στον ψυχισμό μας, σήμερα αγγίζουμε τις 1000. Και όλα τα ευρήματα δείχνουν πως η φύση είναι βασική συνιστώσα στην ψυχική υγεία και την πνευματική λειτουργία.
5 ώρες
Εδώ περνάμε σε κάτι περισσότερο δύσκολο: Πέντε συνεχόμενες ώρες το μήνα στη φύση, σε ένα πάρκο, σε ένα δάσος ή τέλος πάντων σε μια πράσινη όαση, όπου βρισκόμαστε μακριά από φανάρια, κόρνες, φορτηγά και ραγισμένα πεζοδρόμια. Αυτό είναι το επόμενο βήμα για μια πιο ισορροπημένη ζωή. Μάλιστα, μία έρευνα από τη Φινλανδία κατέληξε -αφού πρώτα έστειλε ανθρώπους σε διαφορετικά σημεία, στην πόλη, σε ένα αστικό πάρκο και σε έναν δασικό χώρο- ότι όσο πιο άγρια είναι η φύση, τόσο το καλύτερο.
Πιο συγκεκριμένα, η Χόπμαν εξηγεί πως τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα από τους κορμούς, τα φυλλώματα, τα ποτάμια ή τα σύννεφα λειτουργούν ευεργετικά για το μυαλό μας. Αν τώρα προσμετρήσουμε και τις μυρωδιές και τους ήχους που μας μεταφέρουν μακριά από τους καταιγιστικούς ρυθμούς της πόλης, από τη διαλειμματική μας προσοχή και τις λίστες με τις υποχρεώσεις μας, τότε εύκολα αντιλαμβανόμαστε πώς μιλάμε για πέντε ώρες τον μήνα ως ένα δώρο προς τον εαυτό μας.
Αξίζει να αναφέρουμε εδώ και μία έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2011 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας: εκεί διαβάζουμε ότι μία ομάδα ανθρώπων που περπάτησε στη φύση για τέσσερις ώρες, σε αντίθεση με αυτήν που περπάτησε την ίδια διάρκεια σε αστικό περιβάλλον, σημείωσε σημαντική μείωση της αρτηριακής της πίεσης.
3 μέρες
Και φτάνουμε στην κορυφή της πυραμίδας: Τρεις μέρες το χρόνο μακριά από όλα. Έχετε ακούσει για το three day effect (συνέπεια των τριών ημερών); Ο Ντέιβιντ Στρέιερ, συμπεριφορικός ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο της Γιούτα, υποστηρίζει πως μετά την τρίτη μέρα σε φυσικό περιβάλλον, ο άνθρωπος αρχίζει να μυρίζει και να ακούει διαφορετικά. «Εάν έχεις τη δυνατότητα να ζεις για τη στιγμή για δύο τρεις μέρες, μοιάζει πως αρχίζεις να σκέφτεσαι αλλιώς, λέει και συνεχίζει, «πιστεύουμε ο χρόνος μακριά από το αστικό περιβάλλον επιτρέπει στον προμετωπιαίο φλοιό (το κομμάτι του μυαλού μας που δίνει εντολές) να χαλαρώσει όπως ένας εξουθενωμένος μυς».
Πώς το κάνουμε; Μπορεί να είναι κάμπινγκ στο δάσος, μια σκηνή σε μια παραλία ή ένα μπάνγκαλοου στο βουνό. Δεν έχει πολλή σημασία το πού: αυτό που μετράει είναι να αποκοπούμε εντελώς από τον έξω κόσμο. Δηλαδή, δεν ψάχνουμε τον κωδικό wifi ούτε στέλνουμε σέλφι στους φίλους μας μέσω Whatsapp. Σύμφωνα με τον Μάικλ Ίστερ, έρευνα έχει δείξει ότι ακόμη και βετεράνοι του πολέμου, με μετατραυματικό στρες, απολάμβαναν τις ευεργετικές συνέπειες της στροφής στη φύση ακόμη και βδομάδες μετά την επιστροφή τους στην πόλη.
Δε χρειάζονται, λοιπόν, ριζικές αλλαγές στον τρόπο ζωής μας. Λίγοι από μας μπορούν να πάνε σε σαφάρι στη Σαβάνα και να κυνηγηθούν από καριμπού – και ακόμα λιγότεροι το θέλουν. Όλοι, όμως, μπορούμε να βιώσουμε μια πιο ισορροπημένη καθημερινότητα, βγαίνοντας έστω για λίγο από το comfort zone μας, ώστε να συνδεθούμε ξανά με τον εαυτό μας.