Συνήθως δε δίνουμε μεγάλη σημασία στις βασικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος. Τις θεωρούμε δεδομένες σε τέτοιον βαθμό ώστε να τις παραμελούμε ή ακόμα χειρότερα να τις χρησιμοποιούμε με τελείως λάθος τρόπο. Για παράδειγμα, ας σκεφτούμε το εξής: πόσο ευεργετική είναι μία βόλτα στο πάρκο σε σχέση με ένα αγχωμένο περπάτημα για να προλάβουμε τον τελευταίο συρμό του μετρό;
Μόνο τυχαίο δεν είναι άλλωστε το γεγονός πως το TikTok, η νο.1 αιτία διάσπασης προσοχής σήμερα, προωθεί αυτήν την περίοδο ένα trend που ακούει στο όνομα silent walk· όχι απλά περπατήστε λοιπόν, αλλα κλείστε (επιτέλους) και τα κινητάς σας. Είναι σχήμα οξύμωρο, αλλά είναι γνωστό ότι το κινεζικό κοινωνικό δίκτυο ζει και βασιλεύει μέσα στις αντιθέσεις του (ένα άλλο παράδειγμα είναι το #booktok, η τάση προώθησης βιβλίων μέσω TikTok δηλαδή).
Οι ευεργετικές ιδιότητες του περπατήματος δεν αποτελούν κάποια λαϊκή δοξασία, η επιστήμη μιλά με στοιχεία: σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2020 στο The Journal of Enviromental Psychology, 30 λεπτά περπάτημα την ημέρα σε πράσινο περιβάλλον μειώνουν αισθητά τον χρόνο τον οποίο οι άνθρωποι περνούν κάνοντας άσχημες σκέψεις. Αντίστοιχα, το περπάτημα μάς βοηθά να είμαστε περισσότερο δημιουργικοί μειώνοντας παράλληλα τις πιθανότητες να πέσουμε στον λάκκο της κατάθλιψης.
Έχουμε, δηλαδή, λίγο πολύτιμο δικό μας χρόνο για να σκεφτούμε/ονειρευτούμε/οραματιστούμε. Είναι ένα βάλσαμο για την ψυχή αλλά και το σώμα. Το θέμα που προκύπτει για πολλούς από εμάς είναι άλλο: πρέπει να το κάνουμε με ή χωρίς ακουστικά.
Δεν είμαι από εκείνους που ανήκαν από πάντα στο ένα στρατόπεδο. Πέρασα αρκετά χρόνια της ζωής μου φορώντας φανατικά ακουστικά όπου και όποτε μπορούσα: στη δουλειά, στο μετρό, στη βόλτα μέχρι το κοντινότερο περίπτερο για να αγοράσω τσιγάρα (όταν ακόμη κάπνιζα). Ίσως, ήταν ο τρόπος μου να διώχνω το άγχος, ίσως ήταν ένα κόλπο για να κρύβομαι στο καβούκι μου και να κρατάω τους άλλους σε απόσταση – όπως, δηλαδή, έκανα σε όλη μου την εφηβεία.
Νόμιζα τότε ότι κάνω κάτι ξεχωριστό. Όπως όλα όμως δείχνουν, απλά ακολουθούσα μία πολύ συνηθισμένη τάση των εφήβων: σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του αμερικανικού Εθνικού Κέντρου για τη Βιοτεχνολογία και την Πληροφορία, το 80% των εφήβων -13 έως 18 ετών- χρησιμοποιούν ακουστικά από μία έως τρεις ώρες την ημέρα. Περίπου, δηλαδή, το τριπλάσιο σε σχέση με τους ανθρώπους που ανήκουν στην κατηγορία 30 έως 45 ετών.
Προφανώς, δεν πρέπει ούτε είναι δίκαιο να ποινικοποιούμε τη μουσική – είναι άλλωστε η κορυφαία ανάμεσα σε όλες τις τέχνες. Δεν είμαι, όμως, σίγουρος ότι ισχύει το ίδιο για όλους εκείνους τους ενοχλητικούς ηλεκτρονικούς θορύβους της ψηφιακής μας εποχής, με πρώτες και καλύτερες τις ειδοποιήσεις.
Ακόμα όμως και χωρίς αυτές, όταν το ίντερνετ δεν ήταν τόσο ανεπτυγμένο, νιώθω ότι η βόλτα με ακουστικά είχε ένα μεγάλο τίμημα για μένα: κατά κάποιο τρόπο, άφηνα τη ζωή να περνά δίπλα μου, ζώντας σε ένα δικό μου φανταστικό σύμπαν. Ακούγεται εντυπωσιακό αλλά κρύβει μεγάλες δόσεις μοναξιάς.
Για κάθε λεπτό βόλτας με ακουστικά υπάρχουν δεκάδες πράγματα που νιώθω ότι έχανα. Σχεδόν είχα ξεχάσει τους πραγματικούς ήχους της πόλης, που όσο ενοχλητικοί και αν είναι, κρύβουν αξέχαστες εκπλήξεις μερικές φορές – όπως, για παράδειγμα, ένα σμήνος παπαγαλάκια πάνω από μία αθηναϊκή λεωφόρο. Ακόμα καλύτερο όμως είναι το «καλήμερα» του μανάβη της γειτονιάς και του παιδιού που μου φτιάχνει τον καφέ· μικρές συναντήσεις οι οποίες δίνουν λίγες μονάδες ανθρωπιάς σε μία πολλές φορές απάνθρωπη καθημερινότητα στην πόλη.
Στα θετικά, θα πρέπει να προσθέσω και το γεγονός ότι δεν κινδυνεύω πια από ατυχήματα όπως συνέβαινε παλιότερα. Έχω γλιτώσει κατά τύχη πολλές φορές από λεωφορείο / τραμ / ταξί ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που έριξα τον καφέ κάποιου άτυχου περαστικού στον δρόμο. Ίσως, ακούγεται αστείο αλλά τελικά δεν είναι: σύμφωνα με έρευνα του 2019, εκείνη τη χρονιά είχαν κινδυνέψει 37 (!) εκ. Αμερικανοί επειδή φορούσαν ακουστικά όταν περπατούσαν ή έκαναν τζόκινγκ ή έτρεχαν.
Δεν είναι όμως μόνο θέμα σωματικής ασφάλειας. Νιώθω ότι η προσοχή μου είναι συνεχώς διασπασμένη. Αδυνατώ να ευχαριστηθώ το οτιδήποτε, ψάχνοντας συνεχώς για νέα ερεθίσματα και μάλιστα υπό μορφή multitasking: ποδόσφαιρο στην τηλεόραση μαζί με διάβασμα ειδήσεων στο ίντερνετ, καφέ με φίλους και άσκοπο doomscrolling στο κινητό. Η ζωή μας έχει αλλάξει – αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Η Γκλόρια Μαρκ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια και συγγραφέας του βιβλίου «Attention Span», υποστηρίζει ότι πια στεκόμαστε μόλις 47 δευτερόλεπτα σε κάτι που βλέπουμε ή διαβάζουμε στο διαδίκτυο, ενώ πριν είκοσι χρόνια καταναλώναμε περίπου 150 δευτερόλεπτα για την αντίστοιχη ενέργεια.
Ίσως, έχει έρθει η ώρα να αντιληφθούμε ότι δε γίνονται όλα μαζί, αφού στο τέλος δεν ευχαριστιόμαστε τίποτα. Επίσης, πόσο πιθανό είναι απλά να ακούμε μουσική στο κινητό έχοντας απενεργοποιήσει τις ειδοποιήσεις; Τελικά, εκεί που καταλήγω είναι ότι προτιμώ πια να κάνω βόλτα χωρίς ακουστικά επειδή έτσι είμαι ο εαυτός μου με τα αρνητικά και τα θετικά του – και όχι κάποιος που προσπαθεί να αποδράσει από τη ζωή του.
