Το σημαντικότερο γεγονός στον αμπελοοινικό κόσμο τον τελευταίο μήνα είναι ο θάνατος της στυλοβάτισσας της αμπέλου και του οίνου διεθνώς, Σταυρούλας Κουράκου-Δραγώνα. Είναι φυσικό να γραφτούν και να ειπωθούν πολλά. Η γνωριμία μου μαζί της ήταν σύντομη και δεν έχω προσωπικές εμπειρίες και περιστατικά να αφηγηθώ. Αποφάσισα, ως φόρο τιμής στη μνήμη της, να διαβάσουμε μαζί ένα μικρό απόσπασμα ενός από τα πολλά βιβλία της που αγαπώ πολύ: Κρατήρ μεστός ευφροσύνης (εκδ. Λούση Μπρατζιώτη, 1998).
Πριν ανοίξω το βιβλίο, πρέπει να τονίσω ότι η Σταυρούλα Κουράκου, εκτός από την αδιαμφισβήτητη επιστημοσύνη της, είχε μια βαθιά γνώση και εξοικείωση με τον αρχαίο κόσμο, τον οποίο, όπως έλεγε η ίδια, είχε κληρονομήσει από τη συνονόματη γιαγιά της, δασκάλα στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Έτσι, στα βιβλία της υπάρχει μια σύνδεση με το ιστορικό γίγνεσθαι, που τα κάνει ακόμα πιο ενδιαφέροντα και διδακτικά.
Αρχή του παραμυθιού λοιπόν, για να γνωρίσουμε το πρώτο κοκτέιλ της ιστορίας, που παρασκευάστηκε στο «Κύπελλο του Νέστορα», όπως ονόμασε ο Σλήμαν το κρασοπότηρο που ανακάλυψε στην ανασκαφή των Μυκηνών. Μέσα στο πρωτότυπό του, στη σκηνή του Νέστορα, έγινε το πρώτο κοκτέιλ του οποίου μας είναι γνωστή η συνταγή: ο κυκεώνας.
«Όπως τραγούδησε ο ποιητής (Ιλιάδα Ομήρου), η Εκαμήδη, δώρο των Αχαιών στον Νέστορα, έβαλε μπροστά τους πανώριο τορνευτό τραπέζι κι απάνω απόθεσε χάλκινο κάνιστρο με κρεμμύδι, φρέσκο μέλι και ιερά άλφιτα, που τα χρόνια εκείνα ήταν αλεύρι από αποφλοιωμένο και φρυγμένο κριθάρι. Έπειτα έφερε ένα περικαλλές κύπελλο, στολισμένο με χρυσά καρφιά, που είχε δύο πυθμένες και τέσσερις λαβές. Κι απάνω σε κάθε λαβή χρυσά περιστέρια. Όταν ήταν γεμάτο με κρασί, δύσκολα μπορούσε κανείς να το σηκώσει από το τραπέζι, όμως ο Νέστορας το έφερνε στα χείλη του χωρίς κόπο. Μέσα σ’ αυτό το κύπελλο η πανώρια γυναίκα έβαλε πρώτα Πράμνειο οίνο, έξυσε με χάλκινη ξύστρα γιδίσιο τυρί και πασπάλισε το μείγμα με άλφιτα. Κι όταν τελείωσε, τους κάλεσε να πιουν τον κυκεώνα. Ο Πράμνειος οίνος της ομηρικής εποχής και των Κλασικών χρόνων ήταν αυστηρός, ένας ερυθρός οίνος ξηρός, που φημιζόταν ως στυφός και τραχύς. Ο συνδυασμός του με τυρί και αμυλούχο σκεύασμα μείωνε, ασφαλώς, τους δυσάρεστους αυτούς χαρακτήρες, όπως συμβαίνει ακόμα και σήμερα, όταν ένα κόκκινο κρασί με πολλές τανίνες συνοδεύεται από ψωμί και τυριά πλούσια σε πρωτεΐνες.
»Ο κυκεών φαίνεται πως ήταν ένα συνηθισμένο δυναμωτικό κοκτέιλ, γιατί τον ξαναβρίσκουμε στην Οδύσσεια, όταν οι σύντροφοι του Οδυσσέα, κουρασμένοι και ταλαιπωρημένοι, έφτασαν στα δώματα της Κίρκης, της θεϊκής μάγισσας. Και αυτή, αφήνοντας τον αργαλειό κατά μέρος, έτρεξε να τους ετοιμάσει ακριβώς το ίδιο τονωτικό κοκτέιλ: Πράμνειο οίνο, τριμμένο γιδίσιο τυρί και άλφιτα. Μόνο που πρόσθεσε και το βοτάνι που θα τους μεταμόρφωνε σε χοίρους. Κι ακόμα, πρόσθεσε μέλι, ώστε η γλυκύτητά του να καλύψει την πικρή γεύση του μαγικού βοτάνου…»
Κρατήρ μεστός ευφροσύνης. Ένα ιστορικό οινικό αριστούργημα της Σταυρούλας Κουράκου-Δραγώνα που έπρεπε να διδάσκεται σε όλες τις σχολές Οινολογίας, συνδέοντας και ερμηνεύοντας τον μαγικό κόσμο του κρασιού μέσα από κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας έτσι όπως μόνο αυτή η σπουδαία γυναίκα είχε καταφέρει. Κλίνω το γόνυ και προσφέρω αυτή τη σελίδα σπονδή στη μνήμη της.