Ένας από τους καλύτερους ταξιδιωτικούς προορισμούς για το 2023 σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό Time, το Μεδεγίν θεωρείται πλέον η δημιουργική πρωτεύουσα της Κολομβίας. Η «πόλη της αιώνιας άνοιξης», αλλά και του βαρόνου της κοκαΐνης Pablo Escobar, έχει εγκαταλείψει το βίαιο παρελθόν της και γίνεται πόλος έλξης για ταξιδιώτες και ψηφιακούς νομάδες απ’ όλο τον κόσμο. Η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της λατινοαμερικανικής χώρας, που στη δεκαετία του ‘90 θεωρούνταν μια από τις πιο επικίνδυνες στον κόσμο, σήμερα κερδίζει τις εντυπώσεις με την καινοτομία, τη φιλοξενία και τη ζωντάνια της. Γεμάτη πάρκα, μουσεία, διεθνή φεστιβάλ και χαμογελαστούς ανθρώπους, η γενέτειρα του διάσημου εικαστικού καλλιτέχνη και γλύπτη Fernando Botero έχει πολλά περισσότερα να διηγηθεί από ιστορίες διακίνησης ναρκωτικών.
Ωστόσο, μεγάλο μέρος των επισκεπτών αυτής της κοιλάδας στη Βορειοδυτική Κολομβία με τον πάντα ανοιξιάτικο καιρό, εξακολουθούν να την επιλέγουν για να δουν από κοντά τις τοποθεσίες που σημάδεψαν τη ζωή του διάσημου ναρκέμπορου Escobar. Αρκετοί -ειδικά μετά την επιτυχία της σειράς Narcos του Netflix-, επισκέπτονται τον τάφο και τα σπίτια του και αγοράζουν σουβενίρ με το πρόσωπό του. Μια ηρωοποίηση που δεν βρίσκει σύμφωνο μεγάλο μέρος της Κολομβιανής κοινωνίας, η οποία έχει ακόμα νωπές τις μνήμες από τη βία της ναρκο-τρομοκρατίας των περασμένων δεκαετιών. «Προσωπικά με προσβάλλει να οδηγώ και να βλέπω ένα αυτοκίνητο με αυτοκόλλητο του Escobar ή τουρίστες, εδώ στην Κολομβία ή στο εξωτερικό, να φορούν Τ-shirt και καπέλα με αυτόν τον άνθρωπο», αναφέρει στην εφημερίδα El Colombiano ο Juan Luis Mejia Arango, διανοούμενος και πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Eafit. «Οι υπερασπιστές του ναρκοτουρισμού αντιτείνουν ότι μπορείς να επισκέπτεσαι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία. Φυσικά και μπορείς να το κάνεις, αλλά όταν πηγαίνεις σε αυτούς τους τόπους εξόντωσης είναι για να συμπονέσεις τα θύματα, όχι για να αφιερώσεις λουλούδια στον Χίτλερ», τονίζει.
Το 2019 οι αρχές του Μεδεγίν κατεδάφισαν ένα πρώην σπίτι του βασιλιά της κοκαΐνης, το οκταώροφο κτίριο Monaco στην περιοχή El Poblado, διαπιστώνοντας ότι είχε αρχίσει να γίνεται αξιοθέατο. «Δεν πρόκειται για διαγραφή της ιστορίας, αλλά για να αρχίσουμε να την αφηγούμαστε προς τιμήν των αληθινών ηρώων μας, των θυμάτων», ανέφερε η ανάρτηση του δήμου της πόλης στο Twitter. Παρά τις προσπάθειες των αρχών όμως, η ναρκο-λαγνεία δεν φαίνεται να περιορίζεται. Αυτή την εποχή, στον ποταμό Μagdalena -τον μεγαλύτερο της χώρας- οι ψαράδες μεταφέρουν τουρίστες για παρατήρηση των ιπποπόταμων, των εξωτικών «κατοικίδιων» που έφερε στη χώρα ο Escobar στη δεκαετία του ‘90. Τέσσερις τον αριθμό τότε, αφέθηκαν να κυκλοφορούν ελεύθεροι στο εξοχικό του κτήμα Napoles μετά τον θάνατό του, το 1993, στη συνέχεια πολλαπλασιάστηκαν και σήμερα ξεπερνούν τους 180, απειλώντας το οικοσύστημα της χώρας, αφού τα ζώα αυτά δεν είναι ενδημικά στην Κολομβία και δεν έχουν φυσικούς θηρευτές.
Οι λεγόμενοι και «ιπποπόταμοι της κοκαΐνης» κρατούν πρωταγωνιστικό ρόλο και στο έργο του ευρηματικού εικαστικού Camilo Restrepo, που εκτέθηκε πρόσφατα στην γκαλερί La Cometa της Μπογκοτά, μαζί με έργα άλλων καλλιτεχνών οι οποίοι αφηγούνταν την ιστορία της κοκαΐνης στην Κολομβία από πολλές διαφορετικές οπτικές γωνίες: των χρηστών, των θυμάτων, των μαρτύρων, των αυτοχθόνων γεωργών, των πολιτικών και των βαρόνων. Ο Κολομβιανός καλλιτέχνης -που μεγάλωσε στο Μεδεγίν στο απόγειο της βίας στη δεκαετία του ’80-, εδώ και χρόνια αναζητά στις ειδήσεις αναφορές με το συνθετικό «νάρκο» και δημιουργεί έργα τα οποία κινούνται μεταξύ του χιουμοριστικού και του αποκρουστικού.
Ο Restrepo δεν είναι ο μόνος που προσπαθεί να ξορκίσει τα φαντάσματα του παρελθόντος μέσα από την τέχνη. Μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες γειτονιές του Μεδεγίν σήμερα είναι η περιοχή γύρω από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης MAMM. Αυτό στεγάζεται σε ένα παλιό χαλυβουργείο στην πρώην βιομηχανική ζώνη της πόλης –που αποκαλείται επίσης Ciudad del Rio- και φιλοξενεί έργα μεγάλων Κολομβιανών και Λατινοαμερικανών καλλιτεχνών, αλλά και περιοδικές εκθέσεις, ακόμα και με έργα κρατουμένων ή καλλιτεχνών του δρόμου. Εκτός από το Μουσείο, στη γειτονιά Barrio Colombia, ανάμεσα σε συνεργεία αυτοκινήτων και γκαράζ υπάρχουν πολλές γκαλερί και στούντιο τριάντα περίπου καλλιτεχνών που συνδέονται μεταξύ τους και μπορούν να δεχτούν επισκέψεις κατόπιν ραντεβού.
Αν, πάλι, θέλει κανείς να κατανοήσει καλύτερα την πραγματικότητα και την ιστορία του Μεδεγίν, αξίζει να περάσει λίγο χρόνο στο Casa de la Memoria, στη γειτονιά Parque Bicentenario. Αυτό το μικρό μουσείο αξιοποιεί την τεχνολογία των πολυμέσων για να αφηγηθεί την ιστορία της ένοπλης σύγκρουσης στην Κολομβία μέσα από μαρτυρίες και καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις που βοηθούν το κοινό να αναλογιστεί γύρω από τα γεγονότα που έδωσαν μορφή σε αυτή την πόλη των αντιθέσεων.
Ωστόσο, η πιο επιδραστική γειτονιά, που μαρτυρά όσο καμία τη μεταμόρφωση της πόλης, είναι η Comuna 13. Μια από τις πιο βίαιες περιοχές στον κόσμο την εποχή του καρτέλ του Μεδεγίν, καθώς τα στενά της δρομάκια εξυπηρετούσαν άψογα το εμπόριο ναρκωτικών, έχει αφήσει πλέον πίσω της τις μαύρες μέρες των στρατιωτικών επιχειρήσεων που προκάλεσαν άγνωστο αριθμό δολοφονημένων, εξαφανισμένων και εκτοπισμένων, και έχει μετατραπεί σε δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Χάρη σε προγράμματα εκπαίδευσης και υγειονομικής περίθαλψης, αλλά και στις υπαίθριες κυλιόμενες σκάλες και τις πολιτιστικές εκδηλώσεις, είναι πλέον μια ασφαλής γειτονιά γεμάτη γκράφιτι, καλλιτέχνες του δρόμου, μπαρ, εστιατόρια και καταστήματα με σουβενίρ. Μια γειτονιά σύμβολο της ανθεκτικότητας και της αλλαγής, που αξίζει να επισκεφτείτε. Αρκεί να αποφύγετε τα Τ-shirt και τα αξεσουάρ με το πρόσωπο που ακόμα διχάζει την κοινωνία του Μεδεγίν.
Πληροφορίες
Museo de Arte Moderno de Medellin, elmamm.org/
Museo Casa de la Memoria, museocasadelamemoria.gov.co/
Colectivo Barrio Colombia, linktr.ee/Colectivobarriocolombia
Galeria La cometa, galerialacometa.com/en/